Obraz kultu uhorských svätcov v stredovekých notovaných rukopisoch z územia Slovenska

• Authors: Janka Bednáriková

Title variants

EN

Cult of Hungarian Saints in Medieval Manuscripts from Slovak Lands

PL

Kult węgierskich świętych w średniowiecznych rękopisach z terenów słowackich

• Languages of publication: SK

Abstracts

EN

The aim of the submitted contribution is to present references to important Hungarian saints in preserved notorious manuscripts of the territory of Slovakia and to point out their specific cult in the domestic liturgical tradition. In the Slovak Archival Collections, there are today only 17 musical sources from the Middle Ages. The following overview of the presence of saints in their context was focused only on accessible manuscripts. At the same time, we have narrowed the selection of saints, taking into account their frequencies in the respective sources. As a result of these criteria, the author focused on two Hungarian kings – St. Štefan and St. Ladislav, the royal prince St. Imrich, as well as on St. Elizabeth of Thuringia and finally on two Slovak hermits – St. Andrej-Svorad and Benedict.

PL

Autor artykułu ma na celu zaprezentowanie odniesień do węgierskich świętych w najważniej- szych rękopisach zachowanych na terytorium Słowacji oraz zwrócenie uwagi na ich szczególny kult w narodowej tradycji liturgicznej. W słowackich zbiorach archiwalnych znajduje się obecnie tylko 17 średniowiecznych źródeł muzycznych, przy czym zaprezentowany poniżej przegląd skupiał się jedynie na dostępnych rękopisach. Ze względu na ograniczone rozmiary tekstu wyboru omawianych świętych dokonano biorąc pod uwagę ilość poświęconych im opracowań w poszczególnych źródłach. W rezultacie skupiono się na dwóch świętych węgierskich królach: Stefanie i Władysławie, a także na św. Emeryku, św. Elżbiecie Węgierskiej oraz dwóch świętych pustelnikach: Andrzeju Świeradzie i Benedykcie.

Keywords

PL

święci węgierscy; kult świętych; słowackie rękopisy muzyczne; św. Stefan Węgierski; św. Elżbieta Węgierska; św. Andrzej Świerad; św. Emeryk

EN

Hungarian saints; cult of saints; Slovak musical manuscripts; saint Stephen I of Hungary; saint Elizabeth of Hungary; saint Andrew Zorard; saint Emeric

• Publisher: Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2018
• Volume: 65
• Issue: 13: Muzykologia
• Pages: 25-43

Contributors

author

Janka Bednáriková

• Wydział Pedagogiczny, Katolicki Uniwersytet w Ružomberku

References

• Adamko R., Veselovská E., Šedivý J., Spišský antifonár. Antiphonale scepusiense, Ružomberok 2008.
• Adamko R., Veselovská E., Graduale Cassoviense (s. XVI in.), Liturgicko-muzikologická štúdia, Verbum, Ružomberok 2016.
• Adamko R. et al., Graduale Nitriense (s. XVI). Liturgicko-muzikologická štúdia, Verbum, Ružomberok 2016.
• Adamko R., Hudobno-liturgická tradícia v Košickom graduáli sign. Clmae 172a-b, 452 na základe analýzy alelujových spevov, in: Ad honorem Richard Rybarič. Zborník z muzikologickej konferencie Musicologica historica I, venovanej nedožitým 80. narodeninám Richarda Rybariča (1930-1989). ed. J. Petőczová, ÚHV SAV, Bratislava 2011, s. 245-257.
• Adamko R., Kartuziánsky Žaltár-graduál zo Skaly útočišťa, in: Kniha 2013. Zborník o problémoch a dejinách knižnej kultúry. Dejiny knižnej kultúry Spiša, ed. A. Prokopová, Martin 2013, s. 157-165.
• Adamko R., Nitriansky graduál – vzácna pamiatka stredovekej liturgickej hudby, in: Pramene slovenskej hudby II. 1. Pramene sakrálnej hudby. 2. Hudobné knihovníctvo a jeho význam v znalostnej spoločnosti. Zborník z 2. konferencie hudobných knihovníkov, archivárov a múzejníkov, ed. M. Božeková, A. Kucianová, SNK a SNS IAML, Martin 2012, s. 49-59.
• Akimjak A., Adamko R., Bednáriková J., Spišský graduál Juraja z Kežmarku z roku 1426, Spišská Kapitula 2006.
• Bednáriková J., Gregoriánsky chorál v kontexte dejín európskej liturgickej hudby, Verbum, Ružomberok 2011.
• Dejiny Uhorska, ed. P. Kónya a kol., Prešov 2013.
• Judák V., Priatelia Boží. Slovenské martyrológium, Lúč, Bratislava 1995.
• Judák V., Svätý Svorad – patrón mesta Nitry, Nitra 1999.
• Liptovská M., Celý rok so svätými, SÚSCM, Rím 1988.
• Marsina R., Legenda stredovekého Slovenska. Ideály stredovekého človeka očami cirkevných spisovateľov, Rak, Budmerice 1997.
• Missale Notatum Strigoniense ante 1341 in Posonio, ed. J. Szendrei, R. Rybarič, Budapest 1982.
• Nitriansky kódex, ed. J. Sopko, J. Valach, Matica slovenská, Martin 1987.
• Schauber V., Schindler H.M., Rok se svatými, Karmelitánské nakladatelství, Kostelní Vydří 2002.
• Sopko J., Skriptori a skriptóriá kláštorov na Slovensku, in: Dejiny a kultúra rehoľných komunít na Slovensku, ed. J. Šimončič, Trnava 1994, s. 85-96.
• Veselovská E., Adamko R., Bednáriková J., Stredoveké pramene cirkevnej hudby na Slovensku, Bratislava 2017.
• Veselovská E., Štruktúra stredovekých notačných systémov z územia Slovenska. Pomer domácich a zahraničných prvkov, in: „Slovenská hudba” 33(2007), č. 3-4, s. 339-360.
• Zmeták I., Plško P., Benediktínskymi cestami II, Trenčín 2014.

Identifiers

DOI

10.18290/rt.2018.65.13-2