Nazwy własne (antroponimy) w polskich przekładach powiastki filozoficznej Voltaire’a Candide ou l’optimisme

• Authors: Saganiak Agnieszka

Title variants

EN

Proper nouns (anthroponyms) in Polish translations of Voltaire’s philosophical novel “Candide ou l’optimisme”

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The aim of this paper is to verify how the translational horizon influences the treatment of anthroponyms in two Polish translations of Voltaire’s philosophical novel “Candide ou l’optimisme”. The paper includes the comparative analysis of selected names of human beings coming from the translations chosen and from the original. A long period between the appearance of translations (about one hundred and fifty years) and the related changes had a major impact on the treatment of anthroponyms. The paper shows that the translational horizon plays a crucial role in the translation process and is demonstrated by various translation techniques used in the text. However, the differences in the treatment of anthroponyms are not always linked to the changes of translational horizon but are oft en the result of the translator’s subjectivity. The translation process depends also on the functions assigned to the anthroponyms in the original.

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2016
• Volume: 2(5)
• Pages: 61-75

Contributors

author

Saganiak Agnieszka

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Voltaire (1780). Kandyd Wszędobylski czyli najlepszość. Przeł. J.I. Przybylski. Lipsk [i.e. Warszawa]: Dufour, Piotr. Pobrane z: http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=25648&from=publication (dostęp: 1.12.2016).
• Voltaire (1781a). Dobry Bramin, czyli niechcący być uszczęśliwionym fanatykiem. Powieść filozoficzna. Lublin.
• Voltaire (1781b). Mądry Memnon. Powieść z francuskiego. Lublin.
• Voltaire (1889). Candide. W: Voltaire, Zadig; Candide; Micromégas. Paris: C. Marpon et E. Flammarion. Pobrane z: ark:/12148/bpt6k6209549f (1.12.2016).
• Voltaire (1911). Refl eksje. Zebrał, przeł., przedmową opatrzył Glass. Lwów.
• Voltaire (1931). Kandyd. Przeł. T. Boy-Żeleński. Warszawa: Biblioteka Boy’a.
• Zabuesnig von, J. Ch. (1781). Historyczno-krytyczne wiadomości o życiu i pismach pana Woltera i inszych nowych fi lozofów. Wykład z niemieckiego przez J. P. jednego z akademików krakowskich. Warszawa: Drukarni J[ego]. K[rólewskiej]. M[oś]ci i Rz[ecz]p[ospo]l[i]tey u XX. Scholarum Piarum.
• Zabuesnig von, J. Ch. (1784) Historyczno-krytyczne wiadomości o życiu i pismach trzydziestu i trzech filozofów naszego wieku, opisane i tłumaczone z niemieckiego. Kraków: Drukarnia Ignacego Gröbla.
• Ballard, M. (2001). Le nom propre en traduction. Paris: Ophrys.
• Berman, A. (1995). Pour une critique des traductions: John Donne. Paris: Gallimard.
• Błoński, J. (1958). Szekspir przekładu. W: T. Żeleński (Boy), Pisma. Red. H. Markiewicz. T. 14. Antologia literatury francuskiej (s. 5–11). Warszawa: PIW.
• Bochnakowa, A. i in. (2012). Wyrazy francuskiego pochodzenia we współczesnym języku polskim. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Brudnicka, J. (1964). Informacja o wierszach Stanisława Kostki Potockiego. Pamiętnik Literacki, 55 (2), 481–499.
• Chrobak, M. (2009). Optymizm Kandyda oraz inne problemy oświeconych tłumaczy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Gary-Prieur, M.-N. (1991). Le nom propre constitue-t-il une catégorie linguistique? Langue française, 92 (1), 4–25.
• Hen, J. (2008). Boy-Żeleński błazen – wielki mąż. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Jean, C. (1976). Wstęp. W: C. Jean (red.). Boy-Żeleński 1874–1974. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Karłowicz, J., Kryński, A., Niedźwiedzki, W. (1927). Słownik języka polskiego. T. 8: Z-Ż. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego.
• Kosyl, Cz. (1992). Nazwy własne w prozie Jarosława Iwaszkiewicza. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kozioł, P. (2010). Tadeusz Boy-Żeleński, Pobrane z: http://culture.pl/pl/tworca/tadeusz-boy-zelenski (18.09.2016).
• Leroy, S. (2004). Le Nom propre en français. Paris: Ophrys.
• Sinko, Z. (1982). Powiastka w oświeceniu stanisławowskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN.
• Skibińska, E. (2011). «C’est la faute à… Boy»: Les traductions «canoniques» sont-elles un obstacle à la retraduction? W: E. Monti, P. Schnyder (red.) Autour de la retraduction. Perspectives littéraires européennes (s. 405–418). Paris: Orizons.
• Skibińska, E. (2009). Przypisy tłumacza w osiemnastowiecznych polskich przekładach. W: E. Skibińska (red.). Przypisy tłumacza (s. 20–48). Wrocław–Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Snopek, J. (1994). Jacek Idzi Przybylski (1756–1819). W: T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński (red.), Pisarze polskiego oświecenia. T. 2 (s. 207–229). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Stróżyński, T. (1994). Pracowite błazeństwo. O przekładach Tadeusza Żeleńskiego-(Boya). W: M. Abramowicz, D. Bertrand, T. Stróżyński (red.). Humor europejski (s. 405-424). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Strycharska-Brzezina, Maria (2012 ). Ku utopii graficznej? Projekty modernizacji alfabetu polskiego od Oświecenia do międzywojnia. Kraków: Collegium Columbinum.
• Wójcicki, J. (2006). Przybylski, czyli Voltaire. W: Kandyd Wszędobylski, czyli Najlepszość oraz inne przekłady Jacka Idziego Przybylskiego. Oprac. Jacek Wójcicki. Kraków–Warszawa: Collegium Columbinum.
• Ziętarska, J. (1969). Sztuka przekładu w poglądach literackich polskiego Oświecenia, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN.
• Żeleński (Boy), T. (1958). Wstęp. W: T. Żeleński (Boy), Pisma. Red. H. Markiewicz. T. 14. Antologia literatury francuskiej (s. 15–44). Warszawa: PIW.