Tradycyjny model opracowania zasobu archiwalnego i jego znaczenie w dobie współczesnej

• Authors: Wiesława Kwiatkowska

Title variants

EN

Traditional model of archive holding analysis (arrangement and description) and its meaning in contemporary times

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przypomnienie najważniejszych zasad i metod, składających się na tradycyjny model opracowania zasobu archiwalnego. Stanowił on dorobek archiwistów doby międzywojennej, uzupełniony i podsumowany w pierwszych latach powojennych. W jego świetle podstawową zasadą, którą należało respektować przy opracowaniu akt, była zasada proweniencji. Jako jej konsekwencja powstała podstawowa metoda rekonstrukcji zespołu archiwalnego, która składała się z ciągu badań i czynności technicznych, prowadzących od wyodrębnienia zespołu archiwalnego do jego uporządkowania i opracowania pomocy archiwalnych. Ustalono zakres prac porządkowych i formę podstawowej pomocy archiwalnej – inwentarza oraz systematykę innych pomocy. W swoich ogólnych podstawach teoretycznych, nakreślonej metodzie badawczej i sposobach realizacji poszczególnych etapów prac, pozostał on aktualny do dnia dzisiejszego. Mający miejsce w następnych latach rozwój metodyki znacznie poszerzył, a także zmodyfikował niektóre ustalenia klasyków polskiej archiwistyki. Nastąpiła przede wszystkim ewolucja w rozumieniu zasady proweniencji i wynikającego z niej pojęcia zespołu. Rozwinęła się metodyka szczegółowa, dostosowująca ogólny model do specyfiki porządkowania określonych typów zespołów i akt. Ustalone zostały odrębne normy inwentarza dla poszczególnych rodzajów dokumentacji. Nasilające się w ostatnich czasach negatywne zjawisko podważania dotychczasowego dorobku teoretyczno-metodycznego, któremu towarzyszy niejednokrotnie brak rzetelnej wiedzy w tym zakresie, zadecydowały o podjęciu tego zagadnienia w niniejszej pracy.

EN

The aim of this article is to recollect the most important principles and methods that establish the traditional model of the archival holding arrangement and description. This model was the achievement of inter-war archivists, and then was completed and concluded in the first post-war years. In the light of the article, the basic principle that was to be respected while arrangement the acts was the principle of provenience. As its consequence, a new method of the reconstruction of archival fond appeared. The new method consisted of a number of research studies and technical procedures leading to the appointment of an archival fond to arrange and establish archival aids. The scope of arrangement works and the form of basic archival aid, that is inventory, together with hierarchical structure of other aids were established. In its general theoretical basis, outlined research method and the way of realization of particular levels of works, this procedure has been valid till today. The development of methodology that took place following years both broadened and modified some of the arrangements of Polish classic archivists. The evolution in the understanding of the provenience principle together with the related fond notion took place. The detailed methodology developed and it adjusted a general model to the specific nature of arrangement of defined types of fonds and records. Separate norms of inventory for particular types of records were established. The increasing negative phenomenon of questioning contemporary theoretical and methodological achievements, accompanied by the lack of appropriate knowledge in this field, influenced the decision to take up this issue in this piece of work.

Keywords

PL

model opracowania zasobu metodyka archiwalna

EN

arrangement of archives in Poland; description of archives in Poland

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Archiwa – Kancelarie – Zbiory
• Year: 2010
• Issue: 1(3)
• Pages: s. 107 - 129

Contributors

author

Wiesława Kwiatkowska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Altman H., W dziesięciolecie dekretu o archiwach, Archeion, t. 37, 1962.
• Archeion, t. 19/20, 1951.
• Bachulski A., Brakowanie akt, Archeion, t.19/20, 1951.
• Bańkowski P., Porządkowanie archiwaliów prywatnych, Archeion, t.19/20, 1951.
• Biernat Cz., Problemy archiwistyki współczesnej, Warszawa 1977.
• Gerber R., Cele i zadania służby archiwalnej w Polsce, Archeion, t. 19/20, 1951.
• Jankowska J., Państwowy zasób archiwalny i prace nad nim w Polsce Ludowej, Archeion, t. 24, 1955.
• Kaczmarczyk K., Karwasińska J., Wolff A., Opracowanie dokumentów pergaminowych w archiwum, Archeion, t.19/20, 1951.
• Konarski K., Nowożytna archiwistyka polska i jej zadania, Warszawa 1929.
• Konarski K., Podstawowe zasady archiwistyki, Archeion, t. 19/20, 1951.
• Konarski K., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego. Zasady opracowania, Archeion, t. 21, 1952.
• Konarski K., Z zagadnień nowożytnej archiwistyki polskiej, Archeion, t. 1, 1927.
• Kwiatkowska W., Budowa elektronicznego systemu informacji archiwalnej w Polsce. Stan obecny i perspektywy, Archiwista Polski, nr 2, 2007.
• Kwiatkowska W., Miejsce opracowania zasobu we współczesnej myśli i praktyce archiwalnej, [w:] Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 1: Archiwistyka na uniwersytetach, archiwistyka w archiwach, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2009.
• Kwiatkowska W., Wpływ komputeryzacji archiwów na metodykę archiwalną, Archiwista Polski, nr 3, 2003.
• Metodyka pracy archiwalnej, red. S. Nawrocki, S. Sierpowski, Poznań 2004.
• Paczkowski J., Zasada archiwalna proweniencji, [w:] Pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu 6–8 grudnia 1925, t. 1: Referaty, Lwów 1925, sekcja VIB.
• Pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu 6–8 grudnia 1925, t. 1: Referaty, Lwów 1925, sekcja VIB.
• Pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu 6–8 grudnia 1925, t. 2: Protokóły, Lwów 1927, sekcja VIB.
• Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie, Lwów 1930.
• Polski słownik archiwalny, oprac. A. Bachulski, K. Konarski, A. Wolff, Warszawa 1952.
• Polski słownik archiwalny, red. W. Maciejewska, Warszawa 1974.
• Przelaskowski R., Program prac wewnętrznych w archiwach nowożytnych, Warszawa 1935.
• Robótka H., Ryszewski B., Tomczak A., Archiwistyka, Warszawa 1989.
• Ryszewski B., O badaniach i dorobku archiwistyki polskiej z lat 1918–1939, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Historia 19, 1984.
• Ryszewski B., Problem zespołowości w archiwistyce, [w:] Komputeryzacja archiwów, t. 3: Problemy zespołowości w archiwistyce i praktyce archiwów, red. H. Robótka, Toruń 1997.
• Ryszewski B., Problemy i metody badawcze archiwistyki, Toruń 1989.
• Ryszewski B., Problemy komputeryzacji archiwów, Toruń 1994.
• Sekcja Archiwalna Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie 1919–1926–1936, Archeion, t. 14, 1936.
• Siemieński J., Roztrząsania terminologiczne, Archeion, t. 3, 1928.
• Siemieński J., Roztrząsania terminologiczne, Archeion, t. 4, 1928.
• Siemieński J., Roztrząsania terminologiczne, Archeion, t. 5, 1929.
• Stebelski A., Porządkowanie akt, Archeion, t. 19/20, 1951.
• Tomczak A., Dotychczasowy dorobek archiwistyki polskiej, [w:] Studia Historico-Archivistica, Toruń 2002.
• Wolff A., Archiwalne karty inwentarzowe, Archeion, t. 17, 1948.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.12775/AKZ.2010.005