Reinhold Schneider – ein Dichter der inneren Emigration?

• Authors: Hans Dieter Zimmermann

Title variants

PL

Reinhold Schneider – poeta emigracji wewnętrznej?

EN

Reinhold Schneider – a poet of inner emigration?

• Languages of publication: DE

Abstracts

PL

Wskazując na pisarzy określanych jako przedstawicieli tzw. ‚wewnętrznej emigracji’, takich jak m. in. Elisabeth Langgässer, Reinhold Schneider czy Werner Bergengruen, w artykule postawiono pytanie, czy brak zainteresowania ich twórczością wśród współczesnych literaturoznawców nie wynika aby z uprzedzeń światopoglądowych – z faktu, iż reprezentowali oni wartości chrześcijańskie – nie zaś z estetycznej oceny ich utworów. Autor dyskutuje okryte niesławą pojęcie ‚emigracji wewnętrznej’, podkreślając jak różnych pisarzy określa się w ten sposób i jak niesprawiedliwe są tego typu uogólniające przyporządkowania. Na tle tego typu ocen – mających niewątpliwie przede wszystkim charakter ideologiczny – szkicuje sylwetkę i twórczość Reinholda Schneidera, który, akcentując znaczenie sumienia i indywidualnej odpowiedzialności każdego człowieka, w swych utworach ubolewał nad utratą wartości chrześcijańskich we współczesnej Europie. Mimo że jego pisma stały się impulsem do powstania ruchu oporu wobec narodowego socjalizmu, twórczość Schneidera jest niestety dzisiejszym czytelnikom niemal zupełnie nieznana.

EN

The author of the paper points at the writers classed as representatives of the so-called ‘inner emigration’, such as, among others, Elisabeth Langgässer, Reinhold Schneider or Werner Bergengruen, to pose a question as to whether the lack of interest in their literary output among contemporary literary scholars is not a result of ideological prejudice – of the fact that they represented Christian values – and not of the aesthetic judgement of their literary works. In the paper the term ‘inner emigration’, burdened with pejorative connotations, is discussed with an emphasis on the fact that the term is used with respect to various writers and on the injustice of the use of such sweeping generalizations. Against the background of such judgements – doubtlessly of mainly ideological nature – a portrait and characterization of Reinhold Schneider’s output is sketched, who, accentuating the significance of conscience and individual responsibility of every man, in his works regretted the loss of Christian values in contemporary Europe. Despite the fact that his writings triggered the formation of the resistance movement against the National Socialism, his literary output remains largely unknown to the readers of today.

Keywords

PL

literatura niemieckojęzyczna; pisarze emigracji wewnętrznej; Reinhold Schneider; literatura chrześcijanska; opór wobec narodowego socjalizmu

EN

German-language literature; inner emigration writers; Reinhold Schneider; Christian literature; resistance to National Socialism

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Germanica Stetinensia
• Year: 2010
• Issue: 18
• Pages: 215-229

Contributors

author

Hans Dieter Zimmermann

• TU Berlin

References

• Agethen, M./ Jesse, E./ Neubert, E. (Hgg.): Der missbrauchte Antifaschismus. DDR-Staatsdoktrin und Lebenslüge der deutschen Linken. Freiburg 2002.
• Besancon, Alain: Le malheur du siecle. Paris Fayard 1998.
• Hamm, Peter: Wille zur Ohnmacht. Ein Porträt des katholischen Schriftstellers Reinhold Schneider. In: Die Zeit Nr. 17, 20.04.1984, S. 43.
• Sander, Hans-Dietrich: Geschichte der schönen Literatur in der DDR. Ein Grundriss. Freiburg 1972.
• Schneider, Reinhold: Gesammelte Werke in zehn Bänden. Im Auftrag der Reinhold Schneider-Gesellschaft hrsg. v. Edwin Maria Landau. Frankfurt a. M. 1977–1981.
• Wesen und Widerstand. Forum zur christlichen Literatur im 20. Jahrhundert. Hrsg. von der Reinhold-Schneider-Gesellschaft. 1. Jg., Paderborn 1997.