Pomiędzy polityką życia, emancypacją i jej pozorowaniem. Pytania o nowy model polityki społecznej wobec zatrudnienia osób niepełnosprawnych

• Authors: Ewa Giermanowska , Mariola Racław

Title variants

EN

Between Politics of Life, Emancipation and Appearances. Questions Regarding a New Model of Social Policy of Disabled Persons Employment

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule wskazano trzy procesy, wpływające na działania w polityce zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Polsce, tj. tworzenie wspólnotowej koncepcji przeciwdziałania ich wykluczeniu (włączanie we wszelkie sfery życia społecznego), zmiany w polityce edukacji (oddziałujące na wzrost poziomu wykształcenia osób niepełnosprawnych) oraz tworzenie ogólnej polityki zatrudnienia w Polsce (od działań osłonowych po aktywizację). Pierwszy proces interpretować można – używając terminologii Giddensa – jako próbę przejścia od polityki emancypacji do polityki życia (na poziomie idei UE i zalecanej krajom członkowskim); drugi – wykorzystywanie przez jednostki strukturalnych możliwości w drodze do emancypacji grupy, czyli osób niepełnosprawnych w Polsce (polityka emancypacji). Trzeci zinterpretowano jako pozorowaną instytucjonalnie emancypację ze względu na nikłe efekty zatrudnieniowe wobec osób niepełnosprawnych. Wskazana asynchronia procesów rodzi określone skutki społeczne dla zbiorowości, rodzin i samych niepełnosprawnych, tworząc nowe problemy społeczne, a nie rozwiązując starych.

EN

Three processes are indicated in the article, which have an influence on the employment policies applied to disabled persons in Poland: (1) creating a community concept of counteracting exclusion (including the disabled in all spheres of social life), (2) changing educational policy (which has an impact on the level of education of the disabled persons), and (3) creating a Poland-wide employment policy (from protective measures to activation). The first process may be interpreted – in the words of A. Giddens – as an attempt to proceed from emancipation politics to life politics (at the level of the EU-idea which is recommended to the member states). The second process consists in individuals using structural possibilities as means of group emancipation of disabled persons in Poland (emancipation politics). The third is interpreted as an attempt to create institutional appearances of emancipation because of its scarce effects on the employment of disabled persons. The asynchrony of processes is discussed which results in social effects for the community, families and the disabled persons themselves, thus giving rise to new social problems instead of solving the old ones.

Keywords

PL

emancypacja; polityka życia; polityka społeczna; niepełnosprawność

EN

emancipation; life politics; social policy; disability

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2014
• Issue: 2(213)
• Pages: 107-127

Contributors

author

Ewa Giermanowska

• Uniwersytet Warszawski, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, ul. Nowy Świat 69, 00-046 Warszawa

author

Mariola Racław

• Uniwersytet Warszawski, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, ul. Nowy Świat 69, 00-046 Warszawa

References

• Aktywność ekonomiczna ludności Polski, IV kwartał 2012. 2013. Warszawa: GUS.
• Aldridge, Alan. 2006. Rynek. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Barnes, Colin i Alan Roulstone. 2005. „Work” is a Four-letter Word: Disability, Work and Welfare. W: A. Roulstone i C. Barnes (red.). Working Futures? Disabled People, Policy and Social Inclusion. Bristol: The Policy Press University of Bristol.
• Barnes, Colin i Geof Mercer. 2008. Niepełnosprawność. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Barnes, Colin, Geof Mercer i Tom Shakespeare. 2005. Exploring Disability. A Sociological Introduction. Cambridge: Polity Press.
• Beck, Ulrich. 2005. The Brave New World of Work. Cambridge: Polity Press.
• Bielawski, Maciej Z. 2011. Higieniści. Z dziejów eugeniki. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Biernat, Tomasz i Arkadiusz Karwacki. 2011. Aktywna polityka społeczna jako wyzwanie dla służb społecznych. W: T. Biernat i A. Karwacki (red.). Aktywna polityka społeczna i profesjonalna praca socjalna w województwie kujawsko-pomorskim. Raport z badań. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.
• Bowlby, Sophia, Linda McKie, Susan Gregory i Isobel MacPherson. 2010. Interdependency and Care Over the Lifecourse. London and New York: Routledge.
• Brzezińska, Anna Izabela i Konrad Piotrowski. 2008. Wyznaczniki satysfakcji z wykonywanej pracy osób z ograniczoną sprawnością: Kompetencje i relacje. Warszawa: SWPS „Academica”.
• Dziewięcka-Bokun, Ludmiła. 2000. Systemowe determinanty polityki społecznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Esping-Andersen, Gøsta. 1990. The Three Worlds of Welfare Capitalism. Cambridge: Polity Press.
• Esping-Andersen, Gøsta. 2010. Społeczne podstawy gospodarki postindustrialnej. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie.
• Foucault, Michel. 2000. Szaleństwo i społeczeństwo. W: M. Foucault. Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Warszawa–Wrocław: WN PWN.
• Garbat, Marcin. 2012. Zatrudnianie i rehabilitacja zawodowa osób z niepełnosprawnością w Europie. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Gąciarz, Barbara i Ewa Giermanowska (red.). 2009. Zatrudniając niepełnosprawnych. Wiedza, opinie i doświadczenia pracodawców. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Gąciarz, Barbara i Jerzy Bartkowski. 2013. Samorząd a rozwój. Instytucje, obywatele, podmiotowość. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Gąciarz, Barbara. 2010. Wprowadzenie. Wykształcenie i przygotowanie zawodowe jako sposób na niepełnosprawność. W: B. Gąciarz (red.). Niepełnosprawni studenci w społeczności akademickiej. Źródła sukcesów i porażek w integracji społecznej i aktywności zawodowej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Giddens, Anthony. 2009. Europa w epoce globalnej. Warszawa: WN PWN.
• Giddens, Anthony. 2010. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: WN PWN.
• Giermanowska, Ewa (red.). 2007a. Młodzi niepełnosprawni – aktywizacja zawodowa i nietypowe formy zatrudnienia. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Giermanowska, Ewa. (red.). 2007b. Młodzi niepełnosprawni. Rodzina, edukacja, praca. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Giermanowska, Ewa. 2012. Bariery aktywności zawodowej młodzieży z niepełnosprawnościami w świetle badań. „Polityka Społeczna”, numer monograficzny: 46–51.
• Giermanowska, Ewa (red.). 2014. Zatrudniając niepełnosprawnych. Dobre praktyki w Polsce i innych krajach Europy. Kraków: AGH.
• Grewiński, Mirosław. 2011. Dekalog dylematów i wyzwań w polityce pomocy społecznej w Polsce. W: M. Grewiński i J. Krzyszkowski (red.). Współczesne tendencje w pomocy społecznej i pracy socjalnej. Warszawa: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej.
• Harrison, Lawrence E. i Samuel P. Huntington (red.). 2003. Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Hemerijck, Anton. 2003. The Self-Transformation of the European Social Model(s). W: G. Esping-Andersen, D. Gallie, A. Hemerijck i J. Myles. Why We Need a New Welfare State. Oxford – New York: Oxford University Press.
• Inglot, Tomasz. 2010. Welfare state w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1919–2004. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie.
• Jaworski, Jacek. 2009. Praca dla osób niepełnosprawnych w zwalczaniu ich wykluczenia społecznego. Ocena polskiego systemu wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
• Karwacki, Arkadiusz. 2010. Papierowe skrzydła. Rzecz o spójnej polityce aktywizacji. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Karwacki, Arkadiusz. 2013. Pomiędzy aktywizmem a pasywizmem instytucji pomocy społecznej. „Empowerment. O polityce aktywnej integracji” 1: 47–60.
• Kryńska, Elżbieta i Krzysztof Pater. 2013. Zatrudnienie osób niepełnosprawnych – perspektywy wzrostu. Raport syntetyczny. Warszawa: PFRON, IPiSS, CBOS (www.ipiss.com.pl/wp-content/uploads/downloads/2014/01/raport-zatrudnienie_osob_niepelnosprawnych.pdf, dostęp 10.03.2014).
• Księżopolski, Mirosław. 2007. Polityka społeczna w różnych krajach i modele polityki społecznej. W: G. Firlit-Fesnak i M. Szylko-Skoczny (red.). Polityka społeczna. Podręcznik akademicki. Warszawa: WN PWN.
• Księżopolski, Mirosław. 2013. Polish Social Policy at the Turn of the 20th Century. W: P. Michoń, J. Orczyk i M. Żukowski (red.). Facing the Challenges Social Policy in Poland after 1990. Poznań: University of Economics Press.
• Mikołajczyk-Lerman, Grażyna. 2013. Między wykluczeniem a integracją – realizacja praw dziecka niepełnosprawnego i jego rodziny. Analiza socjologiczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Mikulski, Jerzy. 1995. Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych. W: J. Auleytner (red.). Polityka społeczna. Stan i perspektywy. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Warszawa.
• Porter, Michael E. 2003. Postawy, wartości i przekonania a makroekonomia dobrobytu. W: L.E. Harrison i S.P. Huntington (red.). Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Rajkiewicz, Antoni. 2010. Opinia wydawnicza o maszynopisie książki Arkadiusza Karwackiego pt. „Papierowe Skrzydła. rzecz o spójnej polityce aktywizacji" (w dostępie autora A. Karwackiego i Wydawnictwa UMK).
• Roos, J. P. 1999. Polityka życia: coś więcej niż polityka i styl życia? W: D. Gawin (red.). Homo Eligens. Społeczeństwo świadomego wyboru. Księga jubileuszowa ku czci Andrzeja Sicińskiego. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Rymsza, Marek. 2008. Aktywna polityka społeczna w Polsce. Szanse i ograniczenia. W: A. Karwacki i H. Kaszyński (red.). Polityka aktywizacji w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Rymsza, Marek. 2013. Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare state? Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Sennett, Richard. 2010. Kultura nowego kapitalizmu. Warszawa: Muza.
• Sennett, Richard. 2012. Szacunek w świecie nierówności. Warszawa: Muza.
• Szkoły wyższe i ich fi nanse w 1998 r. 1999. Warszawa: GUS.
• Szkoły wyższe i ich fi nanse w 2011r. 2012. Warszawa: GUS.
• Sztompka, Piotr. 2005. Socjologia zmian społecznych. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Tabin, Marek. 2010. Funkcjonowanie przekazu odrzuconego. „Societas/Communitas” 2: 161–178.
• Dokumenty
• Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych sporządzona w Nowym Jorku dnia 13.12.2006, ratyfikowana przez UE 23.12.2010, przez Prezydenta RP 6.09.2012 (Dz.U. nr 0 z 2012, poz. 1169).
• Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 15.11.2010, Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010–2020: Odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier, Bruksela, KOM(2010) 636 wersja ostateczna.
• Ustawy o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz. U. 1991, nr 46, poz. 201 ze zm.).
• Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 1997, nr 139, poz. 776) i nowelizacja (Dz. U. 2008, nr 237, poz. 1652 ze zm.).