Polski rok 1956 z perspektywy Poselstwa Kanady

• Authors: Gasztold-Seń Przemysław

Title variants

EN

The Polish year 1956 from the perspective of the Canadian embassy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opisuje reakcje poselstwa Kanady na zmieniającą się sytuację polityczną w PRL w 1956 r. Na podstawie dokumentów znajdujących się w zasobie Library and Archives Canada w Ottawie: raportów, analiz i notatek przesyłanych przez kanadyjskich dyplomatów dla kierownictwa Secretary of State for External Affairs w Ottawie oraz wewnętrznych dokumentów kanadyjskiej służby zagranicznej zrekonstruowano poglądy, opinie oraz komentarze Kanadyjczyków na temat zmian w polityce wewnętrznej PRL. Analizie poddano źródła, z jakich dyplomaci czerpali wiedzę na temat sytuacji w Polsce. Wskazano, że spora część raportów na temat problemów politycznych i ekonomicznych oparta była na tzw. białym wywiadzie, czyli kwerendzie oficjalnej prasy komunistycznej. Kanadyjscy dyplomaci obficie cytowali w swoich notatkach i memorandach m. in. artykuły ukazujące się w tygodniku „Po Prostu”. Dogłębnie analizowali nie tylko przemówienia partyjnych dygnitarzy, czy artykuły z wyraźnym politycznym podtekstem, ale również teksty o bardziej „lekkim” charakterze, jak choćby niektóre dowcipy ukazujące się w gazetach. Spora część raportów opisywała Powstanie Poznańskie z czerwca 1956. Kanadyjscy dyplomaci żywo interesowali się genezą, przebiegiem oraz okolicznościami starć. Ich uwagę przykuwały również procesy ludzi oskarżonych przez komunistyczne władze o udział w manifestacjach. Na podstawie analizy polityki kierownictwa PZPR wobec demonstrantów dyplomaci starali się zrekonstruować obowiązującą linię. Wskazywali, że proces liberalizacji wpłynął na łagodność niektórych wyroków. W artykule opisano również kanadyjskie odczucia związane z polityczną „odwilżą”. Wskazano na kilka przykładów, które zdaniem dyplomatów, zwiastowały powoli nadchodzące zmiany w polityce wewnętrznej. W artykule opisano również politykę informacyjną poselstwa w związku ze zmianami październikowymi i dojściem do władzy Władysława Gomułki oraz zaprezentowano oczekiwania, nadzieje i prognozy na przyszłość, jakie Kanadyjczycy wiązali z nowym kierownictwem PZPR.

Keywords

PL

Kanada Polska PRL stosunki międzynarodowe 1956 ambasada poselstwo Październik '56 powstanie poznańskie odwilż Ottawa

EN

Canada Poland PRL international relations 1956 embassy October '56 Poznan uprising thaw Ottawa

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2016
• Issue: 28
• Pages: 259-279

Contributors

author

Gasztold-Seń Przemysław

• IPN Warszawa

References

• Balawyder A., The Maple Leaf and the White Eagle: Canadian-Polish Relations, 1918-1978, New York 1980
• Balawyder A., In the Clutches of the Kremlin: Canadian-East European Relations (1945-1962), New York 2000
• Bothwell R., Drummond I., English J., Canada since 1945: Power, Politics, and Provincialism, Toronto-Buffalo-London 1996
• Grabowski J., Historia Kanady, Warszawa 2001
• Holmes J. W., The Shaping of Peace: Canada and the Search for World Order, 1943-1957, Vol. 1, Toronto 1979
• Jankowiak St., Reakcja Zachodu na procesy poznańskie [w:] Przełomowy rok 1956. Poznański Czerwiec. Polski Październik. Budapeszt. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej. Poznań, 26-27 czerwca 1996 roku, red. E. Makowski, St. Jankowiak, Poznań 1998
• Jarochowska-de Kosko M. A., Diaspora. Narodziny polskiej emigracji do Kanady w latach 1940-1960, White Rock 2011
• Jensen K., Cautious Beginnings: Canadian Foreign Intelligence, 1939-51, UBC Press, Vancouver-Toronto 2008
• Johnston W., A War of Patrols. Canadian Army Operations in Korea, Vancouver-Toronto 2003
• Jurkszus-Tomaszewska J., Kronika pięćdziesięciu lat. Życie kulturalne polskiej emigracji w Kanadzie, Toronto 1995
• Kujawa A., Polacy w Kanadzie. Ewolucja struktur organizacyjnych i działalność Polonii kanadyjskiej, Warszawa 2008
• Kula M., Paryż, Londyn i Waszyngton patrzą na Październik 1956 r. w Polsce, Warszawa 1992
• Łaptos J., Mania A., Dyplomacja polska wobec zimnowojennego podziału świata (marzec 1947-grudzień 1955) [w:] Historia polskiej dyplomacji. Tom VI. 1944/1945-1989, red. W. Materski, W. Michowicz, Warszawa 2010
• Mielczarek T., Czerwony sztandar na jońskiej kolumnie. Z dziejów „Nowej Kultury” (1950-1963), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 1999, nr 2/1 (3)
• Moćkun S., Bezpieczna przystań. Kanada i Polonia kanadyjska wobec Polski i Polaków w latach 1939-1945, Warszawa 2015
• Pastusiak L., Kraje odległe, a jednak bliskie. Polska-Kanada 1945-1961, Toruń 2002
• Pleskot P., Dyplomata, czyli szpieg? Działalność służb kontrwywiadowczych PRL wobec zachodnich placówek dyplomatycznych w Warszawie (1956–1989), część I: Generalia, Warszawa 2013
• Polski Październik 1956 w polityce światowej, red. J. Rowiński, Warszawa 2006
• Reczyńska A., Piętno wojny. Polonia kanadyjska wobec polskich problemów lat 1939-1945, Kraków 1997
• Sandorski J., Proces poznańskie z 1956 roku. Wątpliwości, polemiki, klimaty [w:] Poznański Czerwiec 1956, red. J. Maciejewski, Z. Trojanowiczowa, Poznań 1990
• Smith D., Diplomacy of Fear. Canada and the Cold War 1941-1948, Toronto-Buffalo-London 1988
• Spaliński M., Polityka zagraniczna Kanady po II Wojnie Światowej, Wrocław 1993
• Stosunki dyplomatyczne Polski. Informator. Tom II. Ameryka Północna i Południowa 1918-2007, red. K. Szczepanik, A. Herman-Łukasik, B. Janicka, Warszawa 2008
• Swoger G., The Strange Odyssey of Poland’s National Treasures, 1939-1961, Toronto 2004
• Tebinka J., Uzależnienie czy suwerenność? Odwilż październikowa w dyplomacji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej 1956-1961, Warszawa 2010
• Tyszkiewicz J., Rozbijanie monolitu. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski 1945-1988, Warszawa 2015
• Wróbel P., Wróbel A., Kanada, Warszawa 2000