Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2015 | 23 |

Article title

Los szesnastowiecznego egzulanta briańskiego na przykładzie Karpia Jesypowicza (ur. ok. 1480 – zm. przed 10 X 1547)

Authors

Content

Title variants

PL
The Life Story of a Sixteenth Century Bryansk Outlaw Exemplified by Karp Jesypowicz (born circa 1480 – died before 10.10.1547)
PL
Судьба брянского изгнанника в 16 веке на примере Карпа Есыповича (рожд. ок. 1480 – ум. до 10.10.1547 гг.)

Languages of publication

Abstracts

EN
The article concerns a progenitor of the Karp family, Karp Jesypowicz, who after seizing the Bryansk Land by Moscow settled down in the Western border of the Grand Duchy of Lithuania at the beginning of the 16th century. The author presents a genealogy and property study based on the stormy history of the Lithuanian-Moscow borderland in the first half of the 16th century. He mentions, among others, Karp’s participation in the battle of Orsha. Characterizing his subsequent marriages, the author describes Karp’s efforts to maintain and increase his assets. The author also writes about Karp’s career of a civil servant. The author depicts him as a man of social advancement who, being an exceptionally industrious and unconventional person, was also incredibly successful in the civil service sector becoming a Crown Judge. Apart from his numerous personal qualities, very good contacts with the Radziwiłł and Sapieha families abetted his success too. Karp Jesypowicz started a long-term and close relationship with the Radziwiłł house for his offspring whereas his social status contributed to the strengthened position of his descendants in the Grand Duchy of Lithuania. The article has been written with the use of a thorough query in foreign and Polish archives and on the basis of printed sources, most of all the books of the Lithuanian Metrica.
RU
В статье представлены протопласты рода Карпов, Капра Есыповича, который после того, как Московское княжество заняло брянские земли, в начале XVI века поселился на западной окраине Великого княжества Литовского. Автор представляет исследования, связанные с генеологией и имуществом, на фоне бурных судеб литовско-московского пограничья в первой половине XVI века, а также вспоминает об участии Карпа в битве под Оршей. Характеризуя очередные браки Карпа, пишет о его намерениях содержания и приумножения имеющихся богатств, а также о карьере чиновника. Представляет своего героя человеком, который добился общественного признания, будучи особой исключительно ловкой и интересной, сделал также успешную карьеру в сфере чиновничества и стал королевским судьей. Кроме множественных личных качеств, ему помогли, также, хорошие связи с Радивиллами и Сапегами. Карп Есыпович для своих потомков завязал долгие и близкие отношения с домом Радивиллов, а достигнутая общественная позиция дала начало росту положения, которое было присуще его потомкам в Великом княжестве Литовском. Статья написана при использовании множественных запросов в архивы как за границей, так и в Польше, а также опираясь на печатные источники, прежде всего из книг Литовской метрики.

Year

Volume

23

Physical description

Dates

published
2015

Contributors

References

  • Archiwum Główne Akt Dawnych: Archiwum Publiczne Potockich, 15, s. 92;
  • Archiwum Główne Akt Dawnych: Archiwum Skarbu Koronnego, dz. 1, ks. nr 110, k. 793v, ks. nr 158, k. 184, 186;
  • Archiwum Główne Akt Dawnych: Transkrypcje Metryki Litewskiej, 201, s. 270–273, k. 288–291;
  • Archiwum Główne Akt Dawnych: Księga suraska ziemska, 3, k. 453v.
  • Archiwum Państwowe w Białymstoku, Kamera Wojenna i Domen Prus Nowo Wschodnich, nr 155A, k. 225.
  • Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór Zygmunta Glogera, 12, s. 7; 58, s. 41–44, 45–47; 64, s. 17–20.
  • Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 857, Wypisy z Metryki WKsLit. oraz niektóre pisma z XV–XVII w. Widymus z ksiąg Głównego Trybunału Litewskiego spraw wieczystych, s. 65, 75, 373, 376.
  • Biblioteka Narodowa w Warszawie, rkps BN IV 8332 (XIX w.), Materiały genealogiczne dotyczące rodzin Dowojnów, Krupskich, Szemetów, Wiażewiczów i Wołowiczów, s. 426 (63) – 427 (64).
  • Lietuvos valstybes istorijos archyvas w Wilnie, SA 14805, k. 1578–1579, k. 1671–1672v; SA 14987, k. 2487–2490; f. 1135, Ap. 17, nr 47, k. 5–5v; Z. 110, Ap. 1, nr 617, k. 41–41v.
  • Nacyjanalny gistaryczny archiu Biełarusi w Mińsku, f. 1755, inw. 1, nr 11, k. 781.
  • Rossijskaja Nacjonalnaja Bibliotieka w Sankt Petersburgu, Razn. f. IV, nr 90.
  • Rossijskij gosudarstwiennyj archiw driewnich aktow, f. 389, ML 18, k. 12, 13; f. 389, ML 24, nr 235, k. 106v–108v; f. 389, ML 27, k. 121v–122v; f. 389, ML 29, k. 71–72v; f. 389, ML 48, k. 188v–191; f. 389, ML 226, k. 76v–78v, k. 89v–91v; f. 389, ML 247, k. 429–430v.
  • Akty izdawajemyje Wilenskoju Kommisssieju dla razbora drewnich aktów, t. XVII, Wilno 1890, dokument nr 71, s. 27, nr 289, s. 118; t. XXI, nr 68, s. 40–41, nr 254, s. 154, 303; t. XXIV, s. 24–26.
  • Jabłonowski A., Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym: Podlasie, Warszawa 1908, t. 6, cz. 2, s. 5.
  • Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 1 (1380–1584), par. A. Baliulis i R. Firkovicius, Vilnius 1998, nr 289, s. 70, 78.
  • Lietuvos Metrika, Knyga nr 8, (1499–1514), oprac. A. Baliulis, R. Firkovicius, D. Antanavicius, Vilnius 1995, s. 409.
  • Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 10 (1440–1523), par. E. Banionis, A. Baliulis, Vilnius 1997, s. 106.
  • Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 12 (1522–1529), par. D. Antavicius, A. Baliulis, Vilnius 2001, dokument nr 125, s. 190.
  • Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 225, (1528–1547), Vilnius 1995, dokument 204, s. 150.
  • Opisanije dokumientow i bumag chraniaszczichsja w Moskowskom Archiwie Ministierstwa Justicji, t. XXI, Moskwa 1915, nr 112, s. 244, 268.
  • Pamjatniki istorii Vostocznoj Ewropy, [w:] Monumenta historica res gestas Europae Orientalis illustrantia, t. VI, Radziwiłłowskije akty iz sobranija Rossijskoj Nacjonalnoj Bibliotieki. Pierwaja połowina XVI w., oprac. M. M. Krom, Moskwa – Warszawa 2002, s. 28–33.
  • Piscowaja kniga grodnienskoj ekonomii, t. I, Wilna 1881, s. 579–582.
  • Russkaja Istoriczieskaja Bibliotieka, t. XX: Litowskaja Mietrika, czast’ wtoraja, Petersburg 1903, t. I, dokument nr 176, s. 808–810; t. XX: Litowskaja Mietrika, czast’ tretiaja, Petersburg 1903, t. I, dokument nr 227, s. 1559–1563; t. XXXIII: Litowskaja Mietrika, czast’ tretiaja. Knigi publicznych dieł, Perepisi vojska Litovskago, t. I, izd. S. Ptaszyckij, Piotrograd 1915, kol. 90–91; t. XXXIII: Litowskaja Mietrika, czast’ tretiaja. Knigi publicznych dieł, t. II, izd. S. Ptaszyckij, Piotrograd 1915, kol. 90.
  • Wołłowicz G., Rewizija puszcz i pierechodow zwierinnych w bywsziem Wielikom kniaziestwie Litowskom, sostawlennaja starostoj mstibogowskim Grigorijem Bogdanowiczem Wołowiczem w 1559 g., Wilna 1867, s. 181.
  • Album armorum nobilium Regni Poloniae XV–XVIII saec. Herby nobilitacji i indygenatów XV–XVIII wieku, oprac. B. Trelińska, Lublin 2001, s. 80.
  • Błaszczyk G., Radziwiłł Jerzy h. Trąby (ok. 1480–1541), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 225–229.
  • Boniecki A., Herbarz polski, t. III, Warszawa 1900, s. 387; t. IX, Warszawa 1906, s. 279, 281.
  • Chrapowicki J. A., Diariusz, cz. 1: Lata 1656–1664, oprac. T. Wasilewski, Warszawa 1978, s. 287.
  • Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1582–1696. Spis, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2007, s. 61, 99, 122, 132, 133, 143, 157, 197.
  • Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1697–1794. Spis, red. A. Rachuba, oprac. A. Rachuba, P. P. Romaniuk, przy współpracy A. Macuka i J. Aniszczenki, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk,Warszawa 2004, s. 29, 57, 62, 64, 78, 80, 102, 104, 106, 148, 174, 209, 211, 234, 235, 260, 265, 273, 284, 347, 385.
  • Dunin-Borkowski J., Dunin-Wąsowicz M., Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, Lwów 1910, s. 87.
  • Gostiew A. P., Szwed W. W., Kronon. Latopis Goroda na Nemanie (1116–1990), Grodno 1993, s. 141.
  • Karp S., Dymitr Karp (ok. 1560–1621), podwojewodzi wileński. Nota biograficzna, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2013, nr 4 (282), s. 757–771.
  • Karp S., Karpiowie z Rykijowa na Żmudzi do końca XVIII wieku. Dzieje linii litewskiej i kurlandzkiej, Warszawa 2013 (w druku).
  • Karp S., Karpiowie herbu własnego. Dzieje linii podlasko-białoruskiej (maszynopis w posiadaniu autora).
  • Kojałowicz Wijuk W., Herbarz rycerstwa W.X. Litewskiego tak zwany Compendium, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1897, s. 67.
  • Krom M. M., Mez Rus’ju i Litvoji zapadnorusskie zemli v sisteme russko-litovskih otnosenij konca XV – pervoj treti XVI v., Moskwa 1995, s. 234.
  • Lubawskij M., Obłastnoje dielenije i miestnoje uprawlenije Litowskowo-russkago gosudarstwa ko wremieni izdanija pierwogo Litowskago Statuta, Moskwa 1893, s. 591.
  • Łowmiański H., Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983, s. 392.
  • Malczewska M., Latyfundium Radziwiłłów od XV do połowy XVI wieku, Warszawa – Poznań 1985, s. 85, 87, 139, 142–145.
  • Maroszek J., Dolina Biebrzy w przeszłości – do końca XVIII wieku, „Białostocczyzna” 1995, nr 1, s. 3.
  • Maroszek J., Karpowicze – dzieje dworu, „Białostocczyzna” 1995, nr 1, s. 28.
  • Maroszek J., Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta, Białystok 2000, s. 78, 80, 163, 407, 464.
  • Meysztowicz A., Karpiowie herbu własnego, Wilno 1906, s. 7–9, 74.
  • Mickiewicz A., Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie, Warszawa 1986, s. 347, 376 (ks. XII, w. 555).
  • Niesiecki K., Herbarz polski, t. V, Lipsk 1840, s. 44.
  • Minakowski M., Gdzie się podziali Starolitwini? (przemówienie w Sejmie Republiki Litewskiej z dnia 20.10.2008 r.).
  • Ostrowski S. ks., Karpowicze – dzieje parafii, „Białostocczyzna” 1995, nr 1, s. 22.
  • Pietkiewicz K., Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka. Studia nad dziejami państwa i społeczeństwa na przełomie XV i XVI wieku, Poznań 1995, s. 127.
  • Pietruski O., Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektorów Jana Kazimierza roku 1648, Jana III roku 1674, Augusta II roku 1697 i Stanisława Augusta roku 1746, Lwów 1845, s. 140.
  • Pociecha W., Królowa Bona (1494–1557). Czasy i ludzie Odrodzenia, red. W. Dworzaczek, Poznań 1958, t. III, s. 104, 160.
  • Rostworowski E., Karp Benedykt h. własnego (1734–1805), [w:] Polski Słownik Biograficzny, Kraków – Warszawa – Wrocław, t. XII, s. 92.
  • Rostworowski E., Karp Maurycy Franciszek h. własnego (1749–1817), [w:] Polski Słownik Biograficzny, Kraków – Warszawa – Wrocław, t. XII, s. 95–97.
  • Sapiehowie. Materiały historyczno-genealogiczne i majątkowe, Petersburg 1890, t. I, s. 305.
  • Semkowicz W., Wywody szlachectwa w Polsce XIV–XVII w., „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie”, t. III: 1911–1912, Lwów 1913, s. 242–243.
  • Semkowicz W., O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą Polską w Horodle roku 1413, „Lituano-Slavica Posnaniensia, Studia Historica”, t. III, Poznań 1989, s. 133.
  • Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV, Warszawa 1883, s. 261; t. VII, Warszawa 1886, s. 524.
  • Stok P., Karp Jan Zygmunt h. własnego (ok. 1680–ok. 1740), [w:] Polski Słownik Biograficzny, Kraków – Warszawa – Wrocław, t. XII, s. 94.
  • Uruski S., Kosiński A. A., Włodarski A., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. VI, Warszawa 1909, s. 217.
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. I: Województwo wileńskie, XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, P. P. Romaniuk, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2004, s. 160.
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. II: Województwo trockie, XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, P. P Romaniuk, A. Haratym, przy współpracy A. Macuka i J. Aniszczanki, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2009, s. 186, 353.
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. III: Księstwo Żmudzkie, XV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, A. Haratym, P. P. Romaniuk, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2015, s. 87, 105–106, 155.
  • Wdowiszewski Z., Regesty nobilitacji w Polsce (1404–1798), [wyd.] A. Heymowski, [w:] Materiały do biografii i heraldyki polskiej, Buenos Aires – Sztokholm 1987, t. IX, s. 53.
  • Archiwum Główne Akt Dawnych: Kapicjana, pudło nr 62, dokument nr 124, s. 439–441, nr 125, s. 442–448, s. 493–495, nr 126, s. 449–452, nr 127, s. 453–456, nr 128, s. 457–466, nr 129, s. 467–472, nr 130, s. 473–478, nr 131, s. 479–481, nr 132, s. 482–485, nr 133, s. 486–488, nr 134, s. 489–492;

Document Type

Publication order reference

Identifiers

URI
http://hdl.handle.net/11320/4400

YADDA identifier

bwmeta1.element.hdl_11320_4400
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.