Ewolucja poglądów Jana Olbrachta i Aleksandra Jagiellończyka w kwestii kształtu unii polsko-litewskiej

• Authors: Godlewski, Łukasz

Title variants

PL

Evolution of Jan Olbracht’s and Aleksander Jagiellończyk’s views on the shape of the Polish-Lithuanian Union

Abstracts

EN

In consequence of Kazimierz Jagiellonczyk’s death in 1492, the Polish and Lithuanian throne, after the 46-year-long personal union, again came under the rule of two different rulers – Jan Olbracht was on the throne in Cracow and Aleksander Jagiellończyk in Vilnius. My research pertaining to the evolution of Jan Olbracht’s and Aleksander Jagiellończyk’s views on the shape of the Polish-Lithuanian Union proves that in several respects, e.g.: political situation, external threats, interests of the Jagiellonian dynasty, their standpoint changed with time. Yet, undoubtedly, the major factor deciding about the change in the viewpoint on the shape of the Polish-Lithuanian Union was the casus of having a male heir. As long as the brothers believed they could count on offspring, the Jagiellonians restricted Polish-Lithuanian relations to the military-political alliance. Yet, when Jan Olbracht and Aleksander Jagiellończyk realized they would die childless, the interest of the Jagiellonian dynasty became their priority. The original reluctance to fulfill former union provisions, which provided for closer cooperation within the union, and even incorporation of the Grand Duchy of Lithuania into the Crown, evolved towards the establishment of a unitary and hereditary Jagiellonian monarchy consisting of Poland and the Grand Duchy of Lithuania.

Keywords

EN

Polish-Lithuanian Union; Union and Articles of Mielnik; Jan Olbracht and Aleksander Jagiellończyk

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Białostockie Teki Historyczne
• Year: 2016
• Volume: Białostockie Teki Historyczne, 2016, tom 14

Dates

published

2016

Contributors

author

Godlewski, Łukasz

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych: Metryka Koronna (MK) 17, 20;
• Archiwum Główne Akt Dawnych": Rękopisy: 7812.
• Biblioteka Muzeum Narodowego im. Czartoryskich w Krakowie: 21, 23, 24, 27; 665, 666.
• Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk: Dekrety monarsze: 149.
• L’vivska Biblioteka Nacional’noi Akademii Nauk Ukraini im. V. Stefanyka: 171, 613, 614.
• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu: Rękopisy: 1925/II.
• Akta unji Polski z Litwą 1385–1791, wyd. i oprac. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932.
• Acta Alexandri, regis Poloniae, Magniducis Lithuaniae, etc. (1501–1506), „Monumenta Medii Historia”, t. XIX, wyd. F. Pap´ee, Kraków 1927.
• Acta Tomiciana, t. XIV, Poznań 1952.
• Akty otnosiaščiesia k istorii Zapadnoj Rossii, t. 1: 1340–1506, S. Peterburg 1846.
• Aprobatio juri umab Alexandro rege. a. 1501 promulgata, [w:] Jus Polonicom: codici busveteribus manuscriptis et editionibus quibus quecollatis, wyd. B. Stężyński, J. Wincenty, Warszawa 1831.
• Codex Epistolaris, t. III, red. A. Lewicki, Warszawa 1894.
• Commune Incliti Poloniae regni privilegium constitutionum et indultuum publicitus decretorum approbatorumque, wyd. J. Haller, Kraków 1506.
• Diariusz lubelskiego sejmu unii roku 1569, [w:] Źródłopisma do dziejów Unii Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego, cz. 3, wyd. A. T. Działyński, Poznań 1856.
• Diariusz sejmu walnego koronnego warszawskiego 1563/4, [w:] Źródłopisma do dziejów Unii Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego, wyd. A. T. Działyński, t. II, Poznań 1856.
• Długosz J., Historia, t. V, przekł. K. Mecherzyński, Kraków 1870.
• Długosz J., Roczniki, czyli kroniki słynnego Królestwa Polskiego, Kraków 1868.
• Lietuvos Metrika. Knyga nr. 5 (1427–1506). Užrašymų knyga 5, oprac. E. Banionis, Vilnius 1993.
• [Maciej z Miechowa], Mathiae de Mechovia Chronica Polonorum, Kraków 1521.
• [Marcin Bielski], Kronika Marcina Bielskiego, niegdyś w Krakowie drukowana, teraz znowu doprowadzeniem aż do Augusta 3 przedrukowana, [w:] Zbiór dziejopisów polskich we 4 tomach zawarty, t. I, Warszawa 1764.
• Ordo coronandi regis Poloniae, „Archiwum Komisji Historycznej”, t. XI, wyd. S. Kutrzeba, Kraków 1909–1913.
• Volumina Constitutionum, t. 1, vol. 1, oprac. I. Dwornicka, S. Grodziski, W. Uruszczak, Warszawa 1996.
• Volumina Constitutionum, t. 1, vol. 2, oprac. I. Dwornicka, S. Grodziski, W. Uruszczak, Warszawa 2000.
• Zbiór pamiętników do dziejów polskich, wyd. W. St. Broel Plater, t. 1, Warszawa 1858.
• Zbiór praw litewskich od roku 1389 do roku 1529: Tudzież rozprawy sejmowe o tychże prawach od roku 1544 do 1563, wyd. A. T. Działyński, Poznań 1841.
• Bardach J., Krewo i Lublin. Z problemów unii polsko-litewskiej, [w:] Studia z ustroju i prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego, XIV–XVII w., Warszawa 1970.
• Bardach J., Związek Polski z Litwą, [w:] Polska w epoce odrodzenia, red. A. Wyczański, Warszawa 1986.
• Błaszczyk G., Litwa (Wielkie Księstwo Litewskie) na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych 1492–1569, Poznań 2002.
• Błaszczyk G., Dzieje stosunków polsko litewskich, t. II: Od Krewa do Lublina, cz. 1, Poznań 2007.
• Bobrzyński M., Sejmy polskie za Olbrachta i Aleksandra, „Ateneum”, R. 1876, t. II, z. 4, Warszawa 1876.
• Bogucka M., Kazimierz Jagiellończyk i jego czasy, Warszawa 1978.
• Bostel F., Elekcja Aleksandra Jagiellończyka, „Przewodnik Naukowy i Literacki”, t. XV, z. 5, Lwów 1887.
• Czacki T., O litewskich i polskich prawach o ich duchu, źródłach, związku i o rzeczach zawartych w pierwszym Statucie dla Litwy, wyd. K. J. Turowskiego, Kraków 1861.
• Czerny F., Panowanie Jana Olbrachta i Aleksandra Jagiellończyków, Kraków 1871.
• Finkel L., Elekcja Zygmunta I, Kraków 1919.
• Gołębiowski Ł., Dzieje Polski za panowania Kazimierza, Jana Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka, Warszawa 1847.
• Halecki O., Dzieje unii jagiellońskiej w wiekach średnich, Kraków 1919.
• Halecki O., Dzieje unii jagiellońskiej w XVI wieku, Kraków 1920.
• Historia sejmu polskiego. Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, red. J. Michalski, Warszawa 1984.
• Kaczmarczyk Z., Leśnodorski B., Historia państwa i prawa Polski, t. 2, Warszawa 1968.
• Kiaupieniė J., Historia polityczna Wielkiego Księstwa Litewskiego przed zawarciem unii lubelskiej, [w:] Historia Litwy. Od czasów najdawniejszych do 1795 roku, Z. Kiaupa, J. Kiaupieniė, A. Kuncevičius, Warszawa 2008.
• Kolankowski L., Polska Jagiellonów, Lwów 1936.
• Kolankowski L., Sylweta Jagiellonów, Warszawa 1934.
• Konopczyński W., Geneza i ustanowienie Rady Nieustającej, Kraków 1917.
• Korytkowski J., Arcybiskupi Gnieźnieńscy. Prymasowie i Metropolici Polscy, t. II, Poznań 1888.
• Korczak L., Monarchia i poddani. System władzy w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie wczesnojagiellońskim, Kraków 2008.
• Korczak L., Litewska Rada Wielkoksiążęca w XV wieku, Kraków 1998.
• Kutrzeba S., Unie Polski z Litwą, [w:] Polska i Litwa w dziejowym stosunku, Kraków 1914.
• Markiewicz M., Wojny z Moskwą 1493 i 1500–1503, [w:] Historia Polski 1492–1795, Kraków 2002.
• Maciszewski J., Szlachta polska i jej państwo, Warszawa 1986.
• Nikodem J., Unia horodelska, skuteczny kompromis czy zarzewie przyszłych konfliktów?, „Zapiski Historyczne” 2013, t. 77, z. 3, Toruń.
• Nikodem J., Akt krewski i jego znaczenie, [w:] Poznań – Wilno. Studia historyków w roku tysiąclecia Państwa Litewskiego, red. Z. Wojtkowiak, Poznań 2010.
• Papée F., Polska i Litwa na przełomie wieków średnich. Ostatnie dwunastolecie Kazimierza Jagiellończyka, t. 1, Kraków 1904.
• Papée F., Aleksander Jagiellończyk, Kraków 1999.
• Papée F., O przywileju mielnickim dla senatu, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. II, Lwów 1925.
• Papée F., Jan Olbracht, Kraków 1999.
• Papée F., Boryszewski Andrzej, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936.
• Pawiński A., Sejmiki ziemskie, Warszawa 1895.
• Pietkiewicz K., Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka, Poznań 1995.
• Rachuba A., Kiaupieniė J., Kiaupa Z., Historia Litwy. Dwugłos polsko-litewski,Warszawa 2008.
• Rowell S. C., Dynastic bluff? The road to Mielnik 1385–1501, „Lithuanian Historical Studies” 2001, nr 6.
• Ks. Rybus H., Fryderyk Jagiellończyk, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Kraków 1948–1958.
• Silnicki T., Prawo elekcji królów w dobie jagiellońskiej, „Studya nad historyą prawa polskiego”, t. V, z. 3, Lwów 1913.
• Sobolewski L., Uruszczak W., Artykuły mielnickie z 1501 roku, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1990, t. 42, z. 1 i 2.
• Stadnicki K., O tronie elekcyjnym domu Jagiellonów, Lwów 1880.
• Szulc D., Miejsce unii horodelskiej w polsko-litewskich negocjacjach unijnych w latach 1492–1506, „ZNUJ. Prace Historyczne” 2014, z. 2.
• Tafiłowski P., Jan Łaski 1454–1531: kanclerz koronny i prymas polski, Warszawa 2007.
• Tradycja dziejowa unii Polsko-Litewskiej, Lwów – Warszawa 1919.
• Wyrozumski J., Formowanie się politycznej i ustrojowej wspólnoty polsko-litewskiej w latach 1385–1501 r., „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1993, t. 45, nr 1–2.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/4948

DOI

10.15290/bth.2016.14.01