Konotacje wartościujące w odapelatywnych nazwiskach mieszkańców Śląska Cieszyńskiego (XIX wiek)

• Authors: Łuc, Izabela

Title variants

PL

Evaluative connotations in appelative form surnames of the inhabitants of Śląsk Cieszyński in 19th century

Abstracts

EN

In the article native appelative form surnames of the inhabitants of Śląsk Cieszyński taken from 19th century archives were described. Those surnames without derivative indicators were the basis for the search for semantic connotations (cultural and regional) present in appelative roots. While analysing the collected data the author referred to axiological semantics and considered the sociolinguistic aspects of name-giving. Moreover, references to statistical research were made.

Keywords

EN

appelative form surname; value; connotation; Śląsk Cieszyński

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Białostockie Archiwum Językowe
• Year: 2016
• Volume: 16

Dates

published

2016

Contributors

author

Łuc, Izabela

References

• Brückner A., 1985, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
• Czajkowski A., Czajkowska I., Klukowski A., Klukowska D. (red.), 1996, Słownik gwary śląskiej, wyd. 2, Katowice.
• Cząstka-Szymon B., Ludwig J., Synowiec H. (red.), 2000, Mały słownik gwary Górnego Śląska, cz. 1, wyd. 2, Katowice.
• Golec J., 1991, Cieszyński słownik gwarowy, Cieszyn.
• Gruchmanowa M., Walczak B. (red.), 1999, Słownik gwary miejskiej Poznania, Poznań.
• Karłowicz J. (red.), 1900–1911, Słownik gwar polskich, t. 1–6, Kraków.
• Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W. (red.), 1900–1927, Słownik warszawski (Słownik języka polskiego), t. 1–8, Warszawa.
• Kopaliński W., 1990, Słownik symboli, Warszawa.
• Kowalik-Kaleta Z., Dacewicz L., Raszewska-Żurek B. (red.), 2007, Słownik najstarszych nazwisk polskich. Pochodzenie językowe (XII–XV wiek), t. 1, Warszawa.
• Krasnowolski A. (oprac.), 1914, Słownik staropolski, t. 1, Warszawa.
• Linde, S. B., 1807–1814, Słownik języka polskiego, t. 1–6, Lwów.
• Milerski W., 2009, Zachodniocieszyński słownik gwarowy, Czeski Cieszyn.
• Milerski W., 1996, Nazwiska cieszyńskie, Warszawa.
• Perzowa H., Kołodziejczykowa D. (red.), 2000, Słownik gwar Ostródzkiego Warmii i Mazur, t. 4: L–N, Warszawa–Kraków.
• Perzowa H., Kołodziejczykowa D. (red.), 2006, Słownik gwar Ostródzkiego Warmii i Mazur, t. 5: O–Ó, Warszawa–Kraków.
• Rospond S., 1967, Słownik nazwisk śląskich, cz. 1: A–F, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Rospond S., 1973, Słownik nazwisk śląskich, cz. 2: G–K, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
• Rymut K., 1991, Nazwiska Polaków, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Rymut K., 1992–1994, Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, t. 1–10, Kraków.
• Sarnowska-Giefing I. (red.), 2011, Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI––XVIII wieku, t. 1: A–F, Poznań.
• Sławski F., 1952–1975, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 1–5, Kraków.
• Stamirowska Z., Perzowa H. (red.), 1993, Słownik gwar Ostródzkiego Warmii i Mazur, t. 3: H–K, Warszawa–Kraków.
• Tomczak L. , 2003, Słownik odapelatywnych nazwisk Polaków, Wrocław.
• Urbańczyk S. (red.), 1953–2002, Słownik staropolski PAN, t. 1–11, Kraków.
• Wietrzyk A. (red.), 2011, Słownik gwary Pogórzan (z okolicy Gorlic), Gorlice.
• Wronicz J. (red.), 2010, Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, wyd. 2, Ustroń.
• Wronicz J., 2010, Mały słownik gwar polskich, Kraków.
• Zborowski J. (red.), 2009, Słownik gwary Zakopanego i okolic, Zakopane–Kraków.
• Abramowicz Z., 2006, Kulturowy aspekt onimizacji, w: Onimizacja i apelatywizacja, red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, Białystok, s. 23–29.
• Apresjan J. D., 2000, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki językowe, przeł. Z. Kozłowska A. Markowski, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Bartmiński J., 2001, Styl potoczny, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin.
• Bogdanowicz E., 2010, Konotacje wartościujące nazw własnych, w: Nazwy własne a społeczeństwo, t. 1: Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne. Antroponimia, red. R. Łobodzińska, Łask, s. 115–125.
• Borek H., Szumska W., 1976, Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI wieku do roku 1740. Studium nazewnicze i społeczno-narodowościowe, Warszawa–Wrocław.
• Dacewicz L., 2003, Z historii nazwisk na polsko-wschodniosłowiańskim pograniczu kulturowym (wiek XVI–XVIII), w: Nazwy własne a kultura. Polska i inne kraje słowiańskie, red. Z. Kaleta, Warszawa, s. 11–19.
• Górny H., 2003, Badania apelatywów antroponimicznych metodą pól semantycznych, w: Metodologia badań onomastycznych, red. M. Biolik, Olsztyn, s. 231–239.
• Kaleta Z., 2003, Świat wartości w staropolskich odapelatywnych nazwach osób, w: Nazwy własne a kultura. Polska i inne kraje słowiańskie, red. Z. Kaleta, Warszawa, s. 21–48.
• Lech D., 2003, Nazwiska apelatywne a kultura regionu (na przykładzie Śląska Opolskiego), w: Metodologia badań onomastycznych, red. M. Biolik, Olsztyn, s. 217–230.
• Lech D., 2004, Nazwy osobowe dziewiętnastowiecznych mieszkańców Opola (ze słownikiem etymologicznym nazwisk), Opole.
• Lech-Kirstein D., 2015, Nazwy drzew w śląskiej toponimii, „Onomastica” LIX, s. 223–239.
• Łobodzińska R., 2012, Średniopolskie nazwiska śląskie motywowane nazwami roślin, w: W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi, red. I. Łuc, M. Pogłódek, Katowice, s. 237–242.
• Magda-Czekaj M., 2003, Imiona a nazwy roślin. Onimizacja i apelatywizacja, „Onomastica” XLVIII, s. 209–223.
• Matusiak I., 2007, Rudy jest fałszywy – o kilku stereotypach utrwalonych w nazwiskach (na przykładzie nazwisk mieszkańców komornictwa jeziorańskiego na Warmii w XVI–XVIII w.), w: Studia poświęcone Profesorowi Bohdanowi Głuszczakowi, red. I. Grzesiak, A. Naruszewicz-Duchlińska, A. Staniszewski, Olsztyn, s. 379–389.
• Matusiak-Kempa I., 2010, Wartościowanie estetyczne utrwalone w nazwiskach polskich i niemieckich na Warmii. Rekonesans, w: Mnohotvárnost a specifičnost onomastyki IV česká onomastická konference 15.–17. září 2009. Sborník příspěvků, red. J. David, M. Čornejová, M. Harvalík, Ostrava–Praha, s. 355–364.
• Monteiro-Plantin R. S., 2011, Gastronomismos linguístiicos: um olhar sobre fraseologia e cultura, w: Uma (re)visão da teoria e da pesquisa fraseológicas, red. M. L. Ortiz Alvarez, E. Huelva Unternbäumen, Campinas, s. 249–275.
• Naruszewicz-Duchlińska A., 2008, Nazwiska mieszkańców komornictwa lidzbarskiego (1500–1772 r., Olsztyn.
• Pelcowa H., 2012, Koń w wiejskiej rzeczywistości językowej, w: W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi, red. I. Łuc, M. Pogłódek, Katowice, s. 463–470.
• Pysiewicz-Jędrusik R., Pustelnik A., Konopska B., 1998, Granica Śląska w czasie i przestrzeni. Śląsk na dawnej mapie. Obraz Sudetów w dawnej kartografii, Wrocław.
• Raszewska-Klimas A., 2015, Elementy mody i ubioru w historycznych odapelatywnych nazwiskach Polaków. Wykaz antroponimów, w: Kulturowy obraz mód społecznych, red. J. Bujak-Lechowicz, Szczecin, s. 173–189.
• Rutkowski M., 2005, Kilka uwag o konwencjach opisu wartości semantycznej nazw własnych, „Onomastica” L, s. 99–110.
• Rzetelska-Feleszko E., 2006, Czy nazwy własne mają wartość?, w: Onimizacja i apelatywizacja, red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, Białystok, s. 591–599.
• Simonides D., 1991, Ludowa wizja świata, w: Kultura ludowa śląskiej ludności rodzimej, red. D. Simonides, Wrocław–Warszawa, s. 7–27.
• Sojka-Masztalerz H., 2010, Współczesne nazwiska mieszkańców Wrocławia i Lwowa mające w swych podstawach nazwy gatunkowe ptaków, w: Nazwy własne a społeczeństwo, t. 1: Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne. Antroponimia, red. R. Łobodzińska, Łask, s. 377–394.
• Tokarski R., 2001a, Językowy obraz świata – przybliżenia, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 364–369.
• Tokarski R., 1998, Konotacja jako składnik treści słowa, w: Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 35–54.
• Tokarski R., 2001b, Słownictwo jako interpretacja świata, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 343–370.
• Whorf B. L., 1982, Język, myśl i rzeczywistość, przeł. T. Hołówka, Warszawa.
• Wyderka B., 2005, Odmiany regionalne czy regiony językowe?, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. LXI, Kraków, s. 57–66.
• Puzynina J., 1992, Język wartości, Warszawa.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/5182

DOI

10.15290/baj.2016.16.12