Ветер и вода в повериях, суевериях и обычаях как элемент семейных обрядов (на примере нескольких сел Гайновского и Сокольского поветов)

• Authors: Куприянович, Адриан

Title variants

RU

Wiatr i woda jako element obrzędów rodzinnych w wierzeniach, przesądach i zwyczajach (na przykładzie kilku wsi powiatu hajnowskiego i sokólskiego na tle wschodniosłowiańskim)

RU

Wind and water as integral elements of family rituals in beliefs, superstitions and customs based on an example of selected villages in Hajnowka and Sokolka districts

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba opisania wiatru i wody w wierzeniach, przesądach i zwyczajach wybranych wsi powiatu hajnowskiego i sokólskiego. Woda w kulturze ludowej opisywanych miejscowości odgrywała olbrzymią rolę. Obecna była niemalże we wszystkich momentach życia człowieka. Dlatego obowiązywał szereg zakazów mających uchronić ją przed niewłaściwym wykorzystaniem. W związku z tym występowała w wielu obrzędach, w których ważne miejsce zajmowało wykorzystanie jej szczególnych właściwości, zwłaszcza w przełomowych momentach życia. W obrzędach rodzinnych opisywanych wsi, woda uznawana jest za genezę wszelkiego bytu. Kult wody wyrażał się także w modlitwach i ofiarach. Wiatr według wierzeń był złem przesyłanym przez powietrze. W wielu opisywanych wsiach obu powiatów, wiatr utożsamiano z duszami ludzi tragicznie zmarłych, nieochrzczonych, dzieci przyduszonych przez matkę w czasie snu, osób źle pochowanych. Wiatr często był utożsamiany z diabelską mocą, która się w nim objawiała, dostarczała informacji pochodzących z zaświatów. Wskutek szybkich, zwłaszcza w ostatnich czasach, przemian społecznych i obyczajowych na Białostocczyźnie, wiele zabiegów oraz praktyk magicznych dotyczących wiatru i wody uległo zapomnieniu i nie jest już stosowanych.

EN

The goal of this article is to describe wind and water in beliefs, superstitions and customs in selected villages in Hajnowka and Sokolka districts. Water played an important role in the folk culture in the abovementioned places. It was present in almost all moments of a man’s life. Therefore there were restrictions which prevented the wrong exploitation of water. As a result, water was present in many rituals during which its qualities were important, especially at crucial moments in life. In family rituals in the villages described, water was considered the origin of existence.Water was also cherished in prayers and sacrifices. According to ancient beliefs, wind was an evil sent via air. In many villages in both districts, wind was identified with the souls of people who died tragically, those who were not baptized, children suffocated by their mothers in their sleep, or people buried in a wrong way. Wind was often perceived as the power of the devil that came through in the wind, delivering information from the nether world. Due to rapid social and moral changes in Bialystok region, many magical rituals concerning wind and water have been forgotten. They are no longer practiced.

Keywords

EN

wiatr; woda; obrzędy rodzinne; powiat; wierzenia; wind; water; family rituals; district; beliefs

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Białorutenistyka Białostocka
• Year: 2017
• Volume: 9

Dates

published

2017

Contributors

author

Куприянович, Адриан

References

• Агапкина Т. А., Радуница, [в:] Славянские древности. Этнолингвистический словарь. В 5 т., под общей ред. Н. И. Толстого, Москва 2009, т. 4.
• Виноградова Л. Н., Купание младенца, [в:] Славянские древности. Этнолингвистический словарь. В 5 т., под общей ред. Н. И. Толстого, Москва 2008, т. 3.
• Виноградова Л. Н., Та вода, которая... (Признаки, определяющие магические свойства воды), [в:] Признаковое пространство культуры, отв. ред. С. М. Толстая, Москва 2002.
• Ожегов С. И., Словарь русского языка, Москва 1988.
• Kondratiuk M., Siegień B., Miejscowości gminy Hajnówka. Historia, pochodzenie, język, pod red. M. Kondratiuka, część I, Białystok 2008.
• Kowalski P., Kultura magiczna. Omen. Przesąd. Znaczenie, Warszawa 2007.
• Kuprianowicz A., Использование растений в семейных обрядах как элемент народной культуры на примере нескольких сел Гайновского повета, „Slavia Occidentalis”, Poznań 2015.
• Kuprianowicz A., Obrzędy pogrzebowe w gwarach gminy Czyże powiatu hajnowskiego na tle wschodniosłowiańskim, [w:] Polsko-białoruskie związki językowe, literackie, historyczne i kulturowe.Materiały XIXMiędzynarodowej Konferencji Naukowej Droga ku wzajemności, pod red. B. Siegienia, Białystok 2014.
• Kuprianowicz A., Обычаи, поверия и суеверия в семейных обрядах на примере нескольких сел Гайновского и Сокольского поветов, [w:] Polsko-białoruskie związki językowe, literackie, historyczne i kulturowe. Materiały XXI Międzynarodowej Konferencji Naukowej Droga ku wzajemności, pod red. B. Siegienia, Białystok 2015.
• Łukaszewicz D., Warkocz znad Wisły. Pruski stereotyp brudnej Polski czy prawda historyczna?, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny”, 1996, t. 2, nr 2.
• Rybarczyk-Dyjewska J., Język jako narzędzie magii na przykładzie zaklęć rosyjskich, Kraków 2013.
• Rybarczyk-Dyjewska J., Pragmatyka rosyjskich zaklęć leczniczych, Kraków 2015.
• Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, pod red. Z. Staszczak, Warszawa–Poznań 1987.
• Słownik folkloru polskiego, pod red. J. Krzyżanowskiego, Warszawa 1965.

Identifiers

URI

http://hdl.handle.net/11320/6395

DOI

10.15290/bb.2017.09.24