Problem oddzielenia i Platoński argument z natury narzędzi

• Authors: Tiuryn Tomasz

Title variants

EN

The Separation of Forms and the Platonic Argument from the Nature of Tools

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pojęcie oddzielenia jest jednym z najważniejszych i zarazem najbardziej spornych pojęć opisujących Platońską teorię idei. Arystoteles wskazuje na oddzielenie jako tę cechę idei, która odróżnia je od immanentnych powszechników. Pomimo wagi tego pojęcia, nie ma wśród współczesnych badaczy zgody co do tego, jak je rozumieć: dwie główne propozycje to niezależność ontologiczna oraz odrębność. Spór toczy się również wokół pytania, czy tego rodzaju cecha idei w dialogach Platona faktycznie występuje. W swoim artykule opisuję niektóre stanowiska występujące współcześnie w sporze o oddzielenie idei, a następnie przedstawiam własną interpretację oddzielenia i jego obecności w dialogach Platona. W szczególności punktem odniesienia jest dla mnie stanowisko Gail Fine. W moim ujęciu oddzielenie idei rzeczywiście jest związane z niezależnością ontologiczną, ale ta cecha idei wynika z faktu, że mają one specyficzny sposób istnienia, a mianowicie są doskonałymi wzorami, które nigdy nie są w sposób pełny zrealizowane w świecie zmysłowym. W dalszej części artykułu pokazuję, że interesującym argumentem na rzecz oddzielonego istnienia idei w dialogach Platona jest zwykle pomijany argument z natury narzędzi zawarty w Kratylosie. W końcowych sekcjach tekstu staram się pokazać, że ten argument możemy rozszerzyć również na pozostałe idee, jeśli weźmiemy pod uwagę, że u Platona idee są przyczynami celowymi, które wyznaczają kierunek rozwoju rzeczy zmysłowych.

EN

The notion of separation is one of the most important and yet most contested notions describing Plato’s theory of ideas. Aristotle points to separation as the feature of ideas that distinguishes them from immanent universals. Despite the importance of this notion, there is little consensus among contemporary scholars on how to understand it: the two main proposals are ontological independence and numerical distinctness. There is also disagreement about whether separation of ideas can actually be found in Plato’s dialogues. In my paper, I describe some of the contemporary positions in the debate about the separation of ideas, and then I offer my own account of separation and its presence in Plato’s dialogues. In particular, Gail Fine’s position on separation is a point of reference for my reading. On my account, separation is indeed associated with ontological independence, but this feature of ideas is due to the fact that they have a specific mode of existence, namely, they are perfect paradigms that are never fully realized in the world of sensible objects. In the paper I show that an interesting argument in Plato’s dialogues for a separate existence of ideas is the usually overlooked argument from the nature of tools in the Cratylus. In the final sections of my paper, I try to show that we can extend this argument to other ideas if we take into account the fact that in Plato’s theory ideas are final causes that determine the goal and direction of the development of sensible objects.

Keywords

PL

Platon; ontologia; teoria idei; powszechniki; oddzielenie

EN

Plato; ontology; theory of ideas; universals; separation

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
• Journal: Edukacja Filozoficzna
• Year: 2021
• Issue: 72
• Pages: 89-123

Contributors

author

Tiuryn Tomasz

References

• Aleksander z Afrodyzji, Komentarz do Metafizyki, CAG I, Berlin 1891, ed. M. Hayduck.
• Aleksander z Afrodyzji O duszy, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2013, tłum. M. Komsta.
• Aristotelis Metaphysica, ed. W.D. Ross, Oxford 1953.
• Arystoteles, Metafizyka, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2017, tłum. M.A. Krąpiec, A. Maryniarczyk na podstawie tłumaczenia T. Żeleźnika.
• Platonis Opera, t. I–IV, ed. J. Burnet, Oxford 1900–1903.
• Syrianos, Komentarz do Metafizyki, CAG VI.1, ed. G. Kroll, 1902.
• Ademollo F., The Cratylus of Plato, CUP, Cambridge/New York 2011, https://doi.org/10.1017/CBO9780511779022.
• Armstrong D.M., Universals: an Opinionated Introduction, Westview Press, Boulder 1989, https://doi.org/10.4324/9780429492617.
• Barney R., Names and Nature in Plato’s Cratylus, Routledge, New York 2001, https://doi.org/10.4324/9780203800645.
• Cherniss H., Aristotle’s Criticism of Plato and the Academy, Johns Hopkins Press, Baltimore 1944.
• W.D. Ross, Plato’s Theory of Ideas, OUP, Oxford 1951, s. 226–227.
• Dancy R., Plato’s Introduction of Forms, CUP, Cambridge 2004, https://doi.org/10.1017/CBO9780511482502 .
• Dembiński B., Teoria idei. Ewolucja myśli Platońskiej, Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1999 (II wyd.).
• Fine G., Aristotle and the More Accurate Arguments, w: Language and Logos. Studies in Ancient Greek Philosophy Presented to G.E.L. Owen, ed. M. Schofield, M. Nussbaum, Cambridge 1982, s. 155–178.
• Fine G., Separation, „Oxford Studies in Ancient Philosophy” 1984, vol. 2, s. 31–87.
• Fine G., Separation, w: Plato on Knowledge and Forms. Selected Essays, OUP, Oxford 2003, s. 252–300.
• Fine, G., On Ideas: Aristotle’s Criticism of Plato’s Theory of Forms, OUP, Oxford 1993.
• Frege G., Myśl – studium logiczne, w: Pisma semantyczne, tłum. B. Wolniewicz, PWN, Warszawa 1977.
• Gajda-Krynicka J., Platońska droga do idei. Aksjologiczny rodowód Platońskiej ontologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1993.
• Guthrie W.K.C., A History of Ancient Greek Philosophy, CUP, Cambridge 1978.
• Irwin T., Plato’s Heracliteanism, „Philosophical Quarterly” 1977, vol. 27, nr 106, s. 1–13, https://doi.org/10.2307/2218924.
• Irwin T., Plato’s Moral Theory: the Early and Middle Dialogues, OUP, Oxford 1977.
• Johansen T.K., Plato’s Teleology, w: Teleology: a History, ed. J.K. McDonough, OUP, Oxford 2020, s. 14–38, https://doi.org/10.1093/oso/9780190845711.003.0002.
• Kahn Ch.H., Platon i dialog postsokratyczny, tłum. M. Szczurowski, Teologia Polityczna, Warszawa 2021.
• Kim A., Paul Natorp, w: Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2003, rev. 2016.
• Loux M.J., Crisp, T.M., Metaphysics: a Contemporary Introduction, Routledge, Abingdon 2017 (4th ed.), https://doi.org/10.4324/9781315637242.
• Natorp P., Platos Ideelehre: eine Einführung in den Idealismus, Hamburg 1921 (1. wyd. 1903).
• Pietruska-Madej E., Intelligibilia: trzecie królestwo Fregego i Poppera, „Filozofia nauki” 1994, t. 2, nr 1, s. 55–66.
• Popper K., Wiedza obiektywna, tłum. A. Chmielewski, PWN, Warszawa 1992.
• Rosen G., Abstract Objects, w: Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2001.
• Ross W.D., Aristotle’s Metaphysics, OUP, Oxford 1924, t. 1–2.
• Ross W.D., Plato’s Theory of Ideas, Oxford 1951.
• Sedley D., Plato’s Cratylus, CUP, Cambridge/New York 2003, https://doi.org/10.1017/CBO9780511482649.
• Silverman A., Plato’s Metaphysics, w: Routledge Companion to Ancient Philosophy, ed. J. Warren, F. Sheffield, Routledge, New York/Abingdon 2014, s. 213–226, https://doi.org/10.4324/9781315871363.ch15.
• Silverman A., The Dialectic of Essence: a Study of Plato’s Metaphysics, Princeton University Press, Princeton/Oxford 2002, https://doi.org/10.1515/9781400825349.
• Spellman L., Substance and Separation in Aristotle, CUP, Cambridge 1995.
• Tiuryn T., Platoński naturalizm i poszukiwanie języka idealnego. Interpretacja dialogu Kratylos, „Przegląd Filozoficzny” 2016, nr 2, s. 437–450.
• Vlastos G., Socrates: Ironist and Moral Philosopher, CUP, Cambridge 1991.