The Historical, Pedagogical, and Philosophical Background of Kazimierz Twardowski’s Project of Teaching Philosophical Propaedeutics

• Authors: Grądzka Ewelina , Polak Paweł
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This paper aims to present the context and background of Kazimierz Twardowski’s programmes of teaching the school subject of philosophical propaedeutics, which has not been done extensively before. We propose to categorize the programmes as follows: “minimalistic” (1921/1922), “maximalist” (1935) and “pragmatic” (1937). The article accompanies the first English edition of Twardowski’s 1935 programme, as it is impossible to understand the meaning of this document without a broader context. We conclude that through the whole interwar period Twardowski influenced the programme that was officially in use, and in this way he shaped Polish intellectual culture. Twardowski and his philosophical school (the Lvov milieu) were the main actors in the development of philosophical propaedeutics in interwar Poland. Unfortunately, after World War II the communist regime eventually eliminated propaedeutics of philosophy as a fully-fledged school subject.

Keywords

EN

Kazimierz Twardowski; critical thinking; propaedeutics of philosophy Psychologie und Philosophie; philosophy in school; education for democracy; informal logic

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
• Journal: Edukacja Filozoficzna
• Year: 2024
• Issue: 77
• Pages: 37-89

Contributors

author

Grądzka Ewelina

author

Polak Paweł

References

• "Ajdukiewicz K., List do Kazimierza Twardowskiego, 12.04.1937, Materiały Kazimierza Ajdukiewicza, III-141, j.a. 137, k. 15, PAN Archiwum, Warszawa.
• Ajdukiewicz K., Propedeutyka filozofii dla liceów ogólnokształcących, Książnica – Atlas, Lwów 1938.
• Ajdukiewicz K., Propedeutyka filozofii – Wydział humanistyczny, klasyczny, matematyczno-fizyczny, i przyrodniczy, Materiały Kazimierza Ajdukiewicza, III-141, j.a. 137, PAN Archiwum, Warszawa.
• Ankieta w sprawie nauczania propedeutyki filozoficznej w gimnazjach, “Przegląd Filozoficzny” 1903, Vol. 6, No. 2, pp. 241–244.
• Araszkiewicz F.W., Szkoła średnia ogólnokształcąca na ziemiach polskich w latach 1915–1918, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1967, Vol. 10, pp. 161–231.
• Arens K., The Specter of “Austrian Philosophy”: Ernst Mach and a Modern Tradition of Post-Philosophy, in: Ernst Mach – Life, Work, Influence, ed. F. Stadler, Springer, Cham 2019, pp. 23–38.
• Bartnicka K., Rozmus K., The Commission of National Education and Its Transformation in the Years 1773–1794, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2018, Vol. 55, pp. 9–60.
• Będkowski M., Brożek A., Chybińska A., Ivanyk S., Traczykowski D., Analysis – Paraphrase – Axiomatization: Philosophical Methods in the Lvov-Warsaw School, in: Formal and Informal Methods in Philosophy, eds. M. Będkowski, A. Brożek, A. Chybińska, S. Ivanyk, D. Traczykowski, Brill, Leiden 2020, pp. 56–74.
• Betti A., Brentano and the Lvov-Warsaw School, in: The Routledge Handbook of Franz Brentano and the Brentano School, ed. U. Kriegel, Routledge, New York 2017, pp. 334–340.
• Betti A., Twardowski and Brentano, in: The Routledge Handbook of Franz Brentano and the Brentano School, ed. U. Kriegel, Routledge, New York 2017, pp. 305–310.
• Brożek A., Analiza i konstrukcja. O metodach badania pojęć w Szkole Lwowsko-Warszawskiej, Copernicus Center Press, Kraków 2020.
• Brożek A., Kazimierz Twardowski: die Wiener Jahre, Springer, Wien 2011.
• Brożek A., The Significance of Kazimierz Twardowski in Philosophy and Culture, “Pro-Fil” 2014, Vol. 15, No. 1, pp. 32–46.
• Brożek A., Wiedeńskie lata Kazimierza Twardowskiego, “Filozofia Nauki” 2009, Vol. 17, No. 3(67), pp. 133–164.
• Brożek A., Będkowski M., Chybińska A., Ivanyk S., Traczykowski D., Anti-Irrationalism: Philosophical Methods in the Lvov-Warsaw School, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2020.
• Brożek A., Stadler F., Woleński J., The Significance of the Lvov-Warsaw School in the European Culture, Springer, Cham 2017.
• Bykowski L., Szkic programu ćwiczeń praktycznych z psychologji w gimnazjum, “Muzeum. Czasopismo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych” 1921, Vol. 36, Nos. 1–2, pp. 34–51.
• Charzyński R., Kształt polskiej pedagogiki narodowej według Wiktora Wąsika, “Polska Myśl Pedagogiczna” 2021, Vol. 7, No. 7, pp. 233–246.
• Chybińska A., Jadacki J.J., Woleński J., Brożek A., Tradition of the Lvov-Warsaw School: Ideas and Continuations, Brill-Rodopi, Leiden 2016.
• Czeżowski T., Główne zasady nauk filozoficznych, 2nd ed., Nakł. Księgarni Naukowej T. Szczęsny i S-ka, Toruń 1946.
• Czeżowski T., Kazimierz Twardowski jako nauczyciel, in: Kazimierz Twardowski. Nauczyciel, uczony, obywatel. Przemówienia wygłoszone na Akademii Żałobnej urządzonej w Auli Uniwersytetu J.K. w dniu 30 IV 1938 przez Senat Akademicki, Radę Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Jana Kazimierza i Polskie Towarzystwo Filozoficzne, eds. S. Łempicki, R. Ingarden, T. Czeżowski, R. Longchamps de Berier, Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów 1938, pp. 7–12.
• Czeżowski T., Propedeutyka filozofii. Podręcznik dla II klasy wszystkich wydziałów w liceach ogólnokształcących, K.S. Jakubowski, Lwów 1938.
• Dąmbska I., Filozofia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w latach 1918–1939, in: Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych, ed. M. Decewicz, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992, pp. 479–482.
• Dąmbska I., Filozofia w Akademii Zamojskiej w dobie Renesansu. Jan Zamoyski i jego koncepcja nauczania filozofii, in: Nauczanie filozofii w Polsce w XV–XVIII wieku, ed. L. Szczucki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1978, pp. 87–114.
• Dąmbska I., Logika w Gimnazjum Akademickim Gdańskim w pierwszej połowie XVII wieku, “Rocznik Gdański. Organ Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku” 1956, Vol. 15/16, pp. 199–223.
• Fisette D., Stadler F., Fréchette G., eds., Franz Brentano and Austrian Philosophy, Springer, Cham 2020.
• Gawecki B., Propedeutyka filozofii. Podręcznik dla kl. drugiej liceów ogólnokształcących, Inst. Wydaw. “Biblioteka Polska,” Warszawa 1938, URL: https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/88515/edition/79994.
• Gawecki B., W sprawie propedeutyki filozofji, “Przegląd Filozoficzny” 1930, Vol. 33, Nos. 1–2, pp. 135–139.
• Gawecki B.J., Myślenie i postępowanie, Pax, Warszawa 1975.
• Głuchowski G., Propedeutyka filozofii w czasach II Rzeczypospolitej, “Ruch Filozoficzny” 1988, Vol. 45, No. 3, pp. 241–251.
• Grądzka E., Kazimierz Twardowski’s Philosophy of Education: Attempting a Reconstruction, “Logos i Ethos” 2020, Vol. 26, No. 2, pp. 7–39.
• Halpern I., O propedeutyce filozofii w szkole średniej, “Przegląd Filozoficzny” 1919, Vol. 22, No. 3, pp. 223–250.
• Igel S., Dydaktyka propedeutyki filozofii, in: Encyklopedia wychowania. Nauczanie, Vol. 2, ed. S. Łempicki, Nasza Księgarnia, Warszawa 1935, pp. 427–459.
• Igel S., O przedmiocie psychologji, Nakładem “Księgarni Nowości,” Lwów 1927.
• Jadacki J.J., From the Viewpoint of the Lvov-Warsaw School, Rodopi, Amsterdam 2003.
• Jadacki J.J., Jakiej filozofii uczniowie potrzebują, “Kwartalnik Pedagogiczny” 1982, Nos. 3–4, pp. 79–106.
• Jadacki J.J., Polish Analytical Philosophy: Studies on Its Heritage. With the Appendix Containing the Bibliography of Polish Logic from the Second Half of the 14th Century to the First Half of the 20th Century, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2009.
• Jadacki J.J., Polish Philosophy of the 19th and 20th Centuries: Heritage Studies, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warsaw 2015.
• Jadczak R., Z dyskusji nad propedeutyką filozofii w szkole średniej, “Studia Filozoficzne” 1984, Nos. 11–12, pp. 151–159.
• Jamrożek W., The Educational Practice and Thought of the Second Polish Republic on the 90th Anniversary of Regaining Independence, “Biuletyn Historii Wychowania” 2019, No. 38, pp. 301–307.
• Jamrożek W., Kongresy i zjazdy pedagogiczne w rozwoju polskiej myśli i praktyki edukacyjnej (do 1939 roku), Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015.
• Janeczek S., Epistemologia w dydaktyce fizyki Komisji Edukacji Narodowej, “Roczniki Filozoficzne” 2002, Vol. 50, No. 1, pp. 203–262.
• Janeczek S., Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (cz. 2), “Roczniki Filozoficzne” 2015, Vol. 63, No. 4, pp. 67–114.
• Jaxa-Bykowski L., Zagadnienie naszej polityki szkolnej, “Muzeum. Czasopismo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych” 1926, No. 1, pp. 3–42.
• Kałuża Z., Lektury filozoficzne Wincentego Kadłubka. Zbiór studiów, Instytut Tomistyczny, Warszawa 2014.
• Kamler A., Uwagi o edukacji moralnej synów szlacheckich w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej, in: Honestas et turpitudo. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, eds. E. Dubas-Urwanowicz, M. Kupczewska, K. Łopatecki, J. Urwanowicz, Polskie Towarzystwo Historyczne, Białystok 2019, pp. 189–201, URL: https://repcyfr.pl/dlibra/publication/18314/edition/18276/content?.
• Karbowiak A., Dzieje wychowania i szkół w Polsce w wiekach średnich. T. 1: Od 966 do 1363 roku, nakł. Księgarni K. Grendyszyńskiego, Petersburg 1898, URL: http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=2004.
• Kieszkowski B., Zagadnienie programu propedeutyki filozofii, “Przegląd Filozoficzny” 1931, Vol. 34, No. 1, pp. 53–60.
• Kijania-Placek K., Woleński J., eds., The Lvov-Warsaw School and Contemporary Philosophy, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht 1998.
• Kleszcz R., Metoda i wartości. Metafilozofia Kazimierza Twardowskiego, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2013.
• Kleszcz R., Twardowski – racjonalność, geniusz organizacyjny i mistrzostwo w nauczaniu, in: Rozum i wola. Kazimierz Twardowski i jego wpływ na kształt kultury polskiej XX wieku, ed. J.J. Jadacki, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2021, pp. 49–96.
• Kość I., Magiera E., Polityka oświatowa wobec szkolnictwa powszechnego w okresie międzywojennym (1918–1939), in: Polityka oświatowa w Polsce w XX wieku. Historyczne tradycje i współczesne odniesienia, eds. I. Kość, E. Magiera, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008, pp. 29–61.
• Kreutz M., Kształcenie charakteru. Wskazówki praktyczne, Nasza Księgarnia, Warszawa 1946.
• Księga pamiątkowa Pierwszego Polskiego Zjazdu Filozoficznego, “Przegląd Filozoficzny” 1927, Vol. 30, pp. 359–360.
• Kuliniak R., Pandura M., Ratajczak Ł., Filozofia po ciemnej stronie mocy. Krucjaty marksistów i komunistów polskich przeciwko Lwowskiej Szkole Filozoficznej Kazimierza Twardowskiego. Cz. 1: Lata 1945–1951, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2018.
• Kuliniak R., Pandura M., Ratajczak Ł., Filozofia po ciemnej stronie mocy. Krucjaty marksistów i komunistów polskich przeciwko Lwowskiej Szkole Filozoficznej Kazimierza Twardowskiego. Cz. 2: Problem reformy szkolnictwa wyższego w świetle partyjnej ofensywy ideologicznej, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2019.
• Lelesz H., Cel nauczania propedeutyki filozofji w szkołach średnich, “Przegląd Filozoficzny” 1931, Vol. 34, No. 1, pp. 51–52.
• Lelesz H., Podręcznik propedeutyki filozofii dla klasy drugiej liceów ogólnokształcących, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów 1938.
• Leo, Count von Thun und Hohenstein, Britannica, URL: https://www.britannica.com/biography/Leo-Graf-von-Thun-und-Hohenstein.
• Leżańska W., Edukacja obywatelska w szkołach średnich ogólnokształcących w Polsce międzywojennej, “Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2019, Nos. 1–2, pp. 204–223.
• Magiera E., Wychowanie państwowe w szkolnictwie powszechnym Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2003.
• Melville R., Thun, Leo Graf von, “Neue Deutsche Biographie” 2016, Vol. 26, pp. 222–224.
• Michalkiewicz-Gorol A., Twórczość Sebastiana Petrycego jako most pomiędzy przedzaborową i pozaborową polską myślą pedagogiczno-filozoficzną, “Język. Religia. Tożsamość” 2022, No. 2(26)B, pp. 157–173.
• Michalski G., Czasopiśmiennictwo pedagogiczne organizacji nauczycielskich u progu Drugiej Rzeczypospolitej, “Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne” 2020, Vol. 11, No. 2, pp. 82–95.
• MWRiOP, Poradnik w sprawach nauczania i wychowania oraz administracji w szkołach ogólnokształcących, Książnica – Atlas, Warszawa 1934.
• MWRiOP, Program gimnazjum państwowego. Wydział humanistyczny, Książnica Polska Tow. Naucz. Szkół Wyższych, Warszawa 1922, URL: https://polona.pl/preview/c5737d15-2dae-4c03-849c-8fce2cd3d846.
• MWRiOP, Program gimnazjum państwowego. Wydział humanistyczny, 2nd ed., Książnica Polska Tow. Naucz. Szkół Wyższych, Warszawa 1924, URL: https://polona.pl/preview/377775b3-1e79-4e94-aabe-0c6a341af767.
• MWRiOP, Program gimnazjum państwowego. Wydział humanistyczny, 3rd ed., “Książnica-Atlas” Tow. Naucz. Szkół Wyższych, Warszawa 1926, URL: https://polona.pl/preview/43121dfb-d58c-443c-a18d-7895696ce2b5.
• MWRiOP, Program gimnazjum państwowego. Wydział humanistyczny, 4th ed., “Książnica-Atlas” Tow. Naucz. Szkół Wyższych, Warszawa 1928, URL: https://polona.pl/preview/339bd34f-a07a-4d44-b7ab-54404d920d74.
• MWRiOP, Program gimnazjum państwowego. Wydział humanistyczny, 5th ed., Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów 1931, URL: https://polona.pl/preview/ec7a2a56-f53e-413c-9b00-ed3b240c9ee2.
• MWRiOP, Program nauki (tymczasowy) w państwowym liceum ogólnokształcącym z polskim językiem nauczania. Propedeutyka filozofii, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów 1937.
• MWRiOP, Program nauki w liceum ogólnokształcącym. Filozofia. Wydział humanistyczny, klasyczny, matematyczno-fizyczny i przyrodniczy (projekt), Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów 1937.
• MWRiOP, Program naukowy szkoły średniej, Warszawa 1919.
• MWRiOP, Wytyczne dla autorów programów szkół ogólnokształcących. Szkoła powszechna. Gimnazjum, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów 1933.
• Nawroczyński B., Program szkolny, Nasza Księgarnia, Warszawa 1938.
• Niklewska J., Modele wychowawcze prywatnych szkół polskich w Warszawie u progu pierwszej wojny światowej, “Almanach” 1997, Vol. 1, pp. 145–166.
• Ogonowski Z., Filozofia szkolna w Polsce XVII wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
• Ossowski S., Propedeutyka filozofji w szkole średniej, “Przegląd Filozoficzny” 1926, Vol. 29, pp. 230–234.
• Pannenkowa I., Myśli o wychowaniu narodowem, nakł. Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Lwów 1918, URL: http://pbc.up.krakow.pl/dlibra/publication/5396/edition/5287.
• Pannenkowa I., Szyjkowski W.A., Nowe myśli o wychowaniu. Reforma szkolna, Drukarnia W.A. Szyjkowskiego, Warszawa 1925.
• Pleśniarski B., Nauki filozoficzne w szkołach Komisji Edukacji Narodowej, “Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Pedagogika” 1974, No. 4(65), pp. 47–68.
• Poli R., Coniglione F., Woleński J., Polish Scientific Philosophy: The Lvov-Warsaw School, Rodopi, Amsterdam 1993.
• Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Program nauczania psychologii w szkole średniej, “Muzeum. Czasopismo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych” 1921, Vol. 36, Nos. 1–2, pp. 28–33.
• Rajchman-Ettingerowa R., Propedeutyka filozofii w szkole średniej, “Przegląd Filozoficzny” 1930, Vol. 33, pp. 131–135.
• Schneider S., Sprawy bieżące. W sprawie propedeutyki filozoficznej, “Muzeum. Czasopismo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych” 1901, Vol. 17, No. 4, p. 299.
• Sekcja dydaktyczna, “Ruch Filozoficzny” 1939, Vol. 15, p. 68.
• Sieciński W., Administracja i organizacja szkolnictwa powszechnego i średniego w II Rzeczypospolitej, “Studia Administracyjne” 2016, Vol. 8, pp. 79–98.
• Simons P.M., Logical Philosophy, Anti-Irrationalism, and Gender Equality: Three Positives of the Lvov-Warsaw Enlightenment, in: The Significance of the Lvov-Warsaw School in the European Culture, eds. A. Brożek, S. Friedrich, J. Woleński, Springer, Cham 2017, pp. 3–14.
• Sośnicki K., Kazimierz Twardowski jako pedagog, “Nowa Szkoła” 1959, No. 4, pp. 24–26.
• Sośnicki K., Podstawy wychowania państwowego, Książnica – Atlas, Lwów 1933.
• Sprawozdanie w sprawie programu nauczania propedeutyki filozofii, “Ruch Filozoficzny” 1935, Vol. 13, Nos. 5–10, p. 166.
• Szczepaniak J., Próba podporządkowania władzom oświatowym nauczania i wychowania religijnego w szkole (1926–1937), “Rocznik Filozoficzny Ignatianum” 2020, Vol. 26, No. 2, pp. 283–309.
• Szczepaniak J., Spór pomiędzy Kościołem a państwem o katolicki charakter szkoły polskiej (1926–1939), “Rocznik Filozoficzny Ignatianum” 2019, Vol. 25, No. 1, pp. 115–133.
• Sztobryn S., Badania z zakresu historii filozofii wychowania w twórczości Bogdana Nawroczyńskiego i Kazimierza Sośnickiego. Prekursorzy współczesnej historiografii myśli pedagogicznej, “Przegląd Pedagogiczny” 2014, No. 1, pp. 122–130.
• Twardowski K., Alois Höfler. Psychologie, in: Myśl, mowa i czyn, Vol. 2, eds. A. Brożek, J.J. Jadacki, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2014, pp. 171–179.
• Twardowski K., Draft of High School Curriculum for Teaching Propaedeutics of Philosophy, trans. E. Grądzka, P. Polak, “Edukacja Filozoficzna” 2025, Vol. 77, pp. 243–248.
• Twardowski K., Dzienniki. Cz. 2: 1928–1936, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2001.
• Twardowski K., Filozofia w szkole średniej, “Ruch Filozoficzny” 1919, Vol. 5, No. 1, pp. 1–6.
• Twardowski K., The Majesty of the University, in: The Idea of the University, eds. L. Nowak, J. Brzeziński, trans. O. Wojtasiewicz, Rodopi, Amsterdam 1997, pp. 9–17.
• Twardowski K., Memorial of the Polish Philosophical Society in Lvov on the Guidelines of the Curriculum of Propaedeutics of Philosophy in High Schools (Manuscript by Kazimierz Twardowski), ed. R. Jadczak, trans. E. Grądzka, “Edukacja Filozoficzna” 2025, Vol. 77, pp. 249–254.
• Twardowski K., Nauka propedeutyki filozoficznej w gimnazjach, “Tygodnik ‘Słowa Polskiego’” 1902, No. 14, pp. 5–6.
• Twardowski K., On Clear and Unclear Philosophical Style, in: Kazimierz Twardowski on Actions, Products and Other Topics in Philosophy, eds. J.L. Brandl, J. Woleński, trans. A. Szylewicz, Brill-Rodopi, Amsterdam 1999, pp. 257–259.
• Twardowski K., On the Notion of Education, in: On Prejudices, Judgments, and Other Topics in Philosophy, eds. A. Brożek, J.J. Jadacki, Rodopi, Amsterdam 2014, pp. 121–129.
• Twardowski K., Philosophy in High School, trans. E. Grądzka, “Edukacja Filozoficzna,” forthcoming.
• Twardowski K., Program nauczania psychologii w szkole średniej, in: Myśl, mowa i czyn, Vol. 1, eds. A. Brożek, J.J. Jadacki, Copernicus Center Press, Kraków 2013, pp. 524–529.
• Twardowski K., Programy logiki gimnazjalnej (1922), in: Logika. Cz. 1, ed. J.J. Jadacki, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2023, pp. 35–47.
• Twardowski K., Projekt programu propedeutyki filozofii dla liceów ogólnokształcących (1935), in: Dydaktyka, ed. A. Brożek, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2023, pp. 251–256.
• Twardowski K., Projekt programu psychologii dla szkół średnich (1921), in: Dydaktyka, ed. A. Brożek, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2023, pp. 243–250.
• Twardowski K., Przemówienie podczas wiecu rodzicielskiego w sprawie unarodowienia szkoły (1905), in: Myśl, mowa i czyn, Vol. 2, eds. A. Brożek, J.J. Jadacki, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2014, pp. 392–395.
• Twardowski K., Psychology vs. Physiology and Philosophy, in: Kazimierz Twardowski on Actions, Products and Other Topics in Philosophy, eds. J.L. Brandl, J. Woleński, trans. A. Szylewicz, Brill-Rodopi, Amsterdam 1999, pp. 41–64.
• Twardowski K., Self-Portrait, in: Kazimierz Twardowski on Actions, Products and Other Topics in Philosophy, eds. J.L. Brandl, J. Woleński, trans. A. Szylewicz, Brill-Rodopi, Amsterdam 1999, pp. 17–31.
• Twardowski K., Szkic programu nauczania propedeutyki filozofii w liceach ogólnokształcących, 1935, AKT T-16-56, Biblioteka im. Kazimierza Twardowskiego w Warszawie, URL: https://archiwum.polaczonebiblioteki.uw.edu.pl/akt/dokumenty/projekty/szkic-programu-nauczania-propedeutyki-filozofii/.
• Ueberweg F., Oesterreich T.K., Erler M., Praechter K., Geyer B., Baumgartner M., Heinze M., Grundriß der Geschichte der Philosophie. 5: Die Philosophie des Auslandes vom Beginn des 19. Jahrhunderts bis auf die Gegenwart, Mittler, Berlin 1928.
• Ustawa z dnia 11 marca 1932 r. o ustroju szkolnictwa, URL: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19320380389.
• W sprawie nauczania propedeutyki, “Ruch Filozoficzny” 1925, Vol. 9, p. 27.
• W sprawie nauczania propedeutyki, “Ruch Filozoficzny” 1930, Vol. 12, pp. 269–270.
• W sprawie propedeutyki filozoficznej w szkole średniej, “Ruch Filozoficzny” 1924, Vol. 8, p. 157.
• Witwicki W., Zarys psychologji. Podręcznik dla uczniów szkół średnich i seminarjów nauczycielskich, Książnica – Atlas, Lwów 1928.
• Wojtysiak J., Edukacja filozoficzna w ujęciu szkoły lwowsko-warszawskiej, in: Filozofia i edukacja. Materiały z sympozjum z cyklu “Przyszłość cywilizacji Zachodu” zorganizowanego przez Katedrę Filozofii Kultury KUL, eds. P. Jaroszyński,
• P. Tarasiewicz, I. Chłodna, Fundacja “Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej,” Lublin 2005, pp. 189–200.
• Woleński J., Filozoficzna Szkoła Lwowsko-Warszawska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
• Wołoszyn S., Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Próba syntetycznego zarysu na tle powszechnym, 2nd ed., Strzelec, Kielce 1998.
• Wolter E., Nowe wychowanie, “Kwartalnik Naukowy” 2014, No. 4(18), pp. 36–49.
• Woźniczka M., Nauczanie filozofii w Polsce w I połowie XX wieku, in: Studia z filozofii polskiej, Vol. 1, eds. M. Rembierz K. Śleziński, Wydawnictwo „Scriptum”, Bielsko-Biała–Kraków 2006, pp. 293–328.
• Woźniczka M., Rekonstrukcja poglądów przedstawicieli Szkoły Lwowsko-Warszawskiej na proces nauczania filozofii, in: Polska filozofia analityczna. W kręgu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Księga poświęcona pamięci Ryszarda Jadczaka, ed. W. Tyburski, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1999, pp. 145–162.
• Zawadzki B., Propedeutyka filozofji w szkole średniej, “Przegląd Filozoficzny” 1927, Vol. 30, pp. 207–211.
• Zimmermann R., Philosophische Propaedeutik, 2nd ed., Wilhelm Braumüller k.k. Hofbuchhändler, Wien 1860."