Sonata d-moll op. 9 Karola Szymanowskiego. Geneza – technika kompozytorska – recepcja – opinie

• Authors: Renat Maryla

Title variants

EN

Sonata in D minor, Op. 9 by Karol Szymanowski. Genesis – reception – compositional technique

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł syntetyzuje wszelkie informacje, komentarze, omówienia na temat Sonaty d-moll na skrzypce i fortepian op. 9 Karola Szymanowskiego i prezentuje dokładną analizę formy i języka dźwiękowego tego dzieła. Układ treści zawarty jest w 5 paragrafach: 1) Wstęp, 2) Geneza, 3) Recepcja, 4) Technika kompozytorska, 5) Sonata d-moll w literaturze muzykologicznej. Pierwszy z nich podaje wstępne uwagi o stylu skrzypcowym kompozytora. Drugi przytacza wszystkie dane i okoliczności, dotyczące powstania Sonaty d-moll na podstawie polskiego piśmiennictwa. Trzeci to przegląd recenzji utworu po pierwszych publicznych wykonaniach w Polsce i za granicą. Czwarty paragraf jest centralną częścią artykułu i traktuje o technice kompozytorskiej. Podzielony został na 7 zagadnień: 1. Architektonika, 2. Budowa współczynników formalnych, 3. Technika pracy tematycznej, 4. Plan tonalny utworu, 5. Właściwości melodyki, 6. Faktura a harmonika i tonalność, 7. Relacje interinstrumentalne. Rozważania analityczne ujęte zostały w dwustopniową strukturę, z zaakcentowaniem zagadnień szczegółowych. Analiza formy i środków techniczno-wyrazowych utworu ma na celu ukazanie dojrzałości twórczej tego młodzieńczego dzieła. Ilustrowana jest pięcioma przykładami zapisu nutowego. Ostatni paragraf stanowi przegląd opinii na temat Sonaty d-moll Szymanowskiego, zawartych w literaturze polskiej i obcojęzycznej (niemieckiej, angielskiej, francuskiej), poświęconej biografii i twórczości kompozytora. Problematyka poruszana w artykule poparta jest licznymi cytatami, zaczerpniętymi z monografii badaczy polskich i obcych. Artykuł zwieńczony jest wnioskami końcowymi. Do tekstu dołączono wykaz nagrań płytowych omawianej Sonaty.

EN

The article synthesizes all information, analyses and comments on ‘Sonata in D minor for violin and piano’, op. 9 by Karol Szymanowski, and offers a thorough study of the musical form and language of the work. The content is divided into 5 paragraphs: 1) Introduction, 2) Genesis, 3) Reception, 4) Compositional technique, 5) ‘Sonata in D minor’ in musicological literature. The first of these makes preliminary observations on the composer’s violinistic style. The second lists all the data and circumstances relating to the creation of ‘Sonata in D minor’ on the basis of Polish literature. The third one examines the reviews of the work after the first public performances in Poland and abroad. The fourth section, which constitutes the central part of the article, deals with the composinal technique and has been divided into 7 areas: 1. Architecture, 2. The structure of formal elements, 3. Thematic work technique, 4. The tonal plan of the composition 5. Melody characteristics 6. Texture vs harmony and tonality 7. Interinstrumental relations. Analytical considerations have been included in a two-part structure, detailing the specific issues. The analysis of the form as well as technical and expressive devices of the work aims to show the artistic maturity of this youthful work. It is illustrated with five examples of musical notation. The last section provides an overview of opinions on the ‘Sonata in D minor’ by Szymanowski, expressed in Polish and foreign literature (German, English, French) dedicated to the biography and works of the composer.

Keywords

PL

polska muzyka skrzypcowa XX wieku; sonata skrzypcowa; Karol Szymanowski

EN

Polish violin music of the 20th century; the violin sonata; Karol Szymanowski

• Publisher: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Edukacja Muzyczna
• Year: 2015
• Issue: 10
• Pages: 29–58

Dates

published

2015

Contributors

author

Renat Maryla

• Akademia Jana Długosza w Częstochowie

References

• Chomiński Józef M., Historia muzyki polskiej, cz. 3, PWM, Kraków 1996. Chomiński Józef M., Studia nad twórczością Karola Szymanowskiego, PWM, Kraków 1969.
• Chomiński Józef M., Wielkie formy instrumentalne, t. 2, seria: Formy muzyczne, PWM, Kraków 1987.
• Chylińska Teresa (oprac.), Dzieje przyjaźni. Korespondencja Karola Szymanowskiego z Pawłem i Zofią Kochańskimi, PWM, Kraków 1971.
• Chylińska Teresa (oprac.), Korespondencja. Pełna edycja zachowanych listów od i do kompozytora, t. 1: 1903–1919, PWM, Kraków 1982.
• Chylińska Teresa, Między kompozytorem i wydawcą. Korespondencja Karola Szymanowskiego z Universal Edition, PWM, Kraków 1978.
• Chylińska Teresa, Karol Szymanowski i jego epoka, Musica Iagellonica, Kraków 2008.
• Głowacki Jan, Kolorystyka a technika skrzypcowa w twórczości Szymanowskie- go, [w:] Karol Szymanowski, Księga Sesji Naukowej poświęconej twórczo- ści Karola Szymanowskiego, Warszawa 23–28 marca 1962, Uniwersytet Warszawski 1964.
• Golachowski Stanisław, Karol Szymanowski, PWM, Kraków 1977.
• Helman Zofia, hasło: Szymanowski Karol, [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, część biograficzna, red. E. Dziębowska, t. 10: Sm–Ś, PWM, Kraków 2007.
• Iwaszkiewicz Jarosław, Spotkania z Szymanowskim, PWM, Kraków 1976. Jachimecki Zdzisław, Karol Szymanowski. Rys dotychczasowej twórczości, Skład Główny w Księgarni Jagiellońskiej, Kraków 1927; http://dx.doi.org/10.1093/mq/vii.1.23.
• Jahnke Zdzisław, Sitowski Zygmunt, Literatura skrzypcowa. Rys historyczny, PWM, Kraków 1962.
• Jarociński Stefan (oprac.), Antologia polskiej krytyki muzycznej XIX i XX wieku, PWM, Kraków 1955.
• Łobaczewska Stefania, Karol Szymanowski. Życie i twórczość (1882–1937), PWM, Kraków 1950.
• Maciejewski Bogusław, Karol Szymanowski. His Life and Music, London 1967. Mersmann Hans, Die Kammermusik, Band IV: Europäische Kammermusik des
• XIX und XX Jahrhunderts, Druck und Verlag von Breirkopf & Härtel, Leipzig 1930.
• Mizerska-Golonek Ewa, Targosz Jacek, Forma sonatowa. Ogólna koncepcja
• formy. Tektonika i architektonika tematu sonatowego, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 1997.
• Moere Didier van, Karol Szymanowski, Fayard, Paris 2008; http://dx.doi.org/ 10.7202/029958ar.
• Paja-Stach Jadwiga, Muzyka polska od Paderewskiego do Pendereckiego, Musi- ca Iagellonica, Kraków 2009.
• Palmer Christopher, Szymanowski, British Broadcasting Corporation, London 1983.
• Renat Maryla, Sonata skrzypcowa w muzyce polskiej XX wieku, Wyd. Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2012.
• Samson Jim, The music of Szymanowski, Kahn & Averill, London 1980; http://dx.doi.org/10.2307/940446.
• Szymanowski Karol, Z listów, oprac. Teresa Bronowicz-Chylińska, PWM, Kra- ków 1958;
• Walaciński Adam, Wstęp, [w:] Utwory skrzypcowe, seria: Karol Szymanowski. Dzieła, t. 12, PWM, Kraków 1978.
• Wightman Alistair, Karol Szymanowski. His Life and Work, Ashgate, Aldershot 1999; http://dx.doi.org/10.2307/3108430.
• Zieliński Tadeusz A., Szymanowski. Liryka i ekstaza, PWM, Kraków 1997.

Identifiers

ISSN

1895-8079