STARA KOBIETA – WIZERUNKI JĘZYKOWE I PSYCHOLOGICZNE (REKONESANS BADAWCZY)

• Authors: Niewiedział Dorota , Steciąg Magdalena

Title variants

EN

AN OLD WOMAN – LANGUAGE AND PSYCHOLOGICAL IMAGES (RESEARCH RECONNAISSANCE)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest rekonstrukcja współczesnego wizerunku (wizerunków) starej kobiety w dwóch perspektywach badawczych: językoznawczej i psychologicznej. Analiza lingwistyczna, w której wykorzystuje się koncepcję językowego obrazu świata i podstawowe narzędzia etnolingwistyki, dotyczy tego, jak starość kobiet jest postrzegana i wyrażana na gruncie języka ogólnego. Z kolei badania ankietowe i przy użyciu testów psychologicznych z perspektywy psychologii rozwoju przybliżają sposób postrzegania i określania się przez same stare kobiety. Wyniki tych analiz pokazują, że w polszczyźnie ogólnej dominuje stereotypowy, anachroniczny i bardzo niekorzystny wizerunek seniorek, natomiast z perspektywy jednostkowej najważniejszym elementem portretu jest indywidualne doświadczenie strat, które ujawniają się na ostatnim etapie życia; pośrednio badania poświadczają również „niewidzialność” społeczną starzejących się kobiet.

EN

The aim of the article is to reconstruct modern image (images) of an old woman in two research perspectives: linguistic and psychological. Linguistic analysis, which uses the concept of language representation of world and basic ethno linguistic tools, deals with the way in which senility of women is perceived and expressed in general language. Surveys and psychological tests carried out from the perspective of developmental psychology familiarize the way of self-perception and self-defining by old women. The results of these analysis show that in general Polish language dominates stereotypical, anachronistic and unfavorable portrayal of senior women. However, from the individual perspective, the most important element of the portrayal is individual sense of loss, which appears at the last phase of life; indirectly, the research also confirms social “invisibility” of ageing women.

Keywords

PL

stara kobieta; językowy obraz świata; psychologia starzenia się kobiety

EN

old woman; linguistic representation of the world; psychology of woman’s; ageing

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2016
• Volume: 42
• Issue: 1
• Pages: 367-381

Contributors

author

Niewiedział Dorota

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Steciąg Magdalena

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Akartel G. W. (2014), Językowy obraz kobiety (na materiale neosemantyzmowi w rosyjskich i polskich socjolektach), [w:] Tożsamość kobiet – silne indywidualności w sztuce, literaturze i religii, red. J. Posłuszna, B.Walęciuk-Dejneka, Wydawnictwo Aureus, Kraków.
• Anusiewicz J. (1994), Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Anusiewicz J., Handke K., (red.) (1994), Płeć w języku i kulturze, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Baltes P. B. (1987), Theoretical propositions of life-span developmental psychology: On the dynamics between growth and decline, „Developmental Psychology”, vol. 23(5).
• Bankof E. (1983), Social support and adaptation to widowhood, „Journal of Marriage and the Family”, vol. 45, nr 4, s. 827-839.
• Bartmiński J. (1990), Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Bennett K. (1997), Widowhood in elderly women.: The medium and long term effects on mental and physical health, „Mortality”, 2, s. 34-45.
• Bennett K. (1997), Widowhood in elderly women.: The medium and long term effects on mental and physical health, „Mortality”, 2, nr 2, s. 34-45.
• Bernard M., Bartlam B., Biggs S. i Sim J. (2004), New lifestyles in Old Age: health identity and well-being in Berryhill Retirement Village. Bristol: Policy Press.
• Budrowska K. (2000), Kobieta i stereotypy: obraz kobiety w polskiej prozie po 1989 roku, Trans Humana, Białystok.
• Carr D., Utz R. (2002), Late-life Widowhood in the United States: New Directions in Research and Theory, „Ageing International”, 27, 1, s. 65-88.
• Chambers P. (2005), Older widows and the life course: Multiple narratives of hidden lives. Aldershot, Ashgate.
• Coupland N., Coupland J. (1993), Discourses of ageism and anti-ageism, „Journal of Aging Studies”, nr 7.
• Długosz K. (2000), Językowy obraz kobiety i mężczyzny w polszczyźnie potocznej, „Prace Filologiczne”, z. XLV.
• Franzoi S. L., Shields S. A. ( 1984), The Body Esteem Scale: Multidimensional Structure and Sex Differences in a College Population, „Journal of Personality Assessment”, vol. 48, 2, s. 173-178.
• Gilligan C. (2015), Innym głosem. Teoria psychologiczna a rozwój kobiet, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Grzegorczykowa R. (1990), Pojęcie językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Jędrzejko E. (1994), Kobieta w przysłowiach, aforyzmach i anegdotach polskich. Konotacje i stereotypy, [w:] Płeć w języku i kulturze, red. J. Anusiewicz, K. Handke, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Kołodziej W. (2006), Stereotypy dotyczące starzenia się i ludzi w podeszłym wieku, [w:] Starzenie się a satysfakcja z życia, red. S. Steuden, M. Marczuk, Wyd. KUL, Lublin, s. 91-102.
• Kuczyńska A. (1992), Inwentarz do oceny płci psychologicznej. Podręcznik, Warszawa.
• Laditka J., Laditka S. (2003), Increased hospitalization risk for recently widowed older women and protective effects of social contacts, „Journal of Women and Aging”, nr 15, 2/3, s. 7-22.
• Lee C. L., Bakk L. (2001), Later-life transitions into widowhood, „Journal of Gerontological Social Work”, 35, nr 3, s. 51-63.
• Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Raport Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 roku (2013), Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
• Łobodzińska R. (1994), Jaka jest kobieta w języku polskim?, [w:] Płeć w języku i kulturze, red. J. Anusiewicz, K. Handke, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Marcjanik M. (2014), Językowy obraz osoby starej, [w:] O sposobach mówienia o starości. Debata – analiza – przykłady, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.
• Matthews A. M. (1991), Widowhood in Later Life (Butterworths perspectives on individual and population aging). Butterworths, Toronto
• Narodowy Kurpus Języka Polskiego: http://www.nkjp.pl
• Niewiedział D. (2014), Już nie kobieta? Samoocena atrakcyjności ciała u starzejących się wdów, Dyskursy Młodych Andragogow, t. 15, s. 263-278.
• Niewiedział D. (2015), Starzejąca się kobieta-wdowa. Wybrane problemy, [w:] Porozmawiajmy o starości. . . , red. B. Antoszewska, U. Bartnikowska, K. Ćwirynkało, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
• Peisert M. (1994), On i ona we współczesnej polszczyźnie potocznej, [w:] Płeć w języku i kulturze, red. J. Anusiewicz, K. Handke, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Rhee N. (2007), Easing the Transition to Widowhood, Dissertation Abstracts International, „The Humanities and Social Sciences”, nr 67, 07, s. 27-55.
• Sidorowicz R. (2003), Językowy obraz kobiety w tekstach piosenek nurtu disco polo, „Studia Językoznawcze”, t. 2.
• Spychała-Reiss M. (2009), Językowy obraz kobiety w prasie dla pań, Poznańskie Studia Polonistyczne, „Seria Językoznawcza”, z. 15.
• Stevens N. (1995), Gender and Adaptation to Widowhood in Later-life, „Ageing and Society”, nr 15, 1, s. 37-58.
• Straś-Romanowska M., Frąckowiak T. (2008), Potoczne przekonania na temat starzenia się w świetle badań psychologicznych, [w:] Pomyślne starzenie się jednostek i zbiorowości ludzkich, red. J. T. Kowaleski, P. Szukalski, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łodź.
• Stroebe M., Stroebe W., Hansson R. (1994), Handbook of bereavement.: Theory, research, and intervention, Cambridge University Press, Cambridge.
• Węgrzyn K. (2006), Jaka będzie polska starość?, [w:] Starzenie się a satysfakcja z życia, red. S. Steuden, M. Marczuk, Wyd. KUL, Lublin, s. 113-121.
• Witosz B. (2001), Kobieta w literaturze: tekstowe wizualizacje od fin de siecle’u do końca XX wieku, Wydawnictwo Gnome, Katowice.
• Zając-Lamparska L. (2008), Postawy utajone wobec osob starszych, przejawiane w trzech grupach wiekowych: wczesnej, średniej i późnej dorosłości, „Psychologia Rozwojowa”, nr 3, s. 91-102.