Wyzwania rozwojowe na obszarach wiejskich w województwie mazowieckim

• Authors: Jerzy Bański

Title variants

EN

Development challenges in rural areas in the Mazovieckie Voivodeship

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W strukturze przestrzennej województwa mazowieckiego można, w sposób bardzo ogólny, wyróżnić dwa podstawowe elementy – Warszawę i obszary wiejskie w jej sąsiedztwie oraz pozostałe tereny, z ośrodkami subregionalnymi, mniejszymi miastami i terenami wiejskimi. Nowoczesne struktury gospodarki z innowacyjnymi branżami produkcji i usług koncentrują się w Warszawie oraz w mniejszym stopniu w Radomiu i Płocku. Na pozostałym obszarze województwa pierwszoplanową rolę odgrywa sektor rolnictwa charakteryzujący się dużym zróżnicowaniem przestrzennym. Celem opracowania jest zdiagnozowanie współczesnych zmian w strukturze przestrzennej obszarów wiejskich woj. mazowieckiego i związanych z nimi wyzwań rozwojowych. Podstawowy materiał statystyczny, stwarzający możliwość szczegółowej analizy, pochodzi z Powszechnego Spisu Rolnego 2010 oraz banku danych lokalnych GUS. Opracowanie składa się z trzech części. Pierwsza z nich przedstawia ocenę Strategii rozwoju województwa mazowieckiego, która kształtowała m.in. rozwój obszarów wiejskich na przełomie pierwszej i drugiej dekady tego wieku oraz omawia stan zaawansowania prac planistycznych na terenach wiejskich. Druga część charakteryzuje strukturę funkcjonalną obszarów wiejskich Mazowsza i jej zmiany oraz diagnozuje stan rozwoju społeczno-ekonomicznego wsi. W trzeciej części, mającej charakter dyskusyjny, omówiono współczesne trendy rozwojowe obszarów wiejskich i związane z nimi wyzwania. Współczesne zmiany na obszarach wiejskich woj. mazowieckiego zwiększają jego polaryzację przestrzenną. Przeważają zjawiska korzystne dla rozwoju społeczno-ekonomicznego regionu, ale ich natężenie jest wyraźnie zróżnicowane, co powoduje wzrost różnic przestrzennych w regionie. Najbardziej dynamiczne zmiany występują w warszawskim obszarze metropolitalnym i w sąsiedztwie ośrodków subregionalnych. Dynamika zmian na obszarach wiejskich, położonych w większej odległości od ośrodków centralnych, jest mniejsza i wiąże się głównie z rozwojem sektora żywnościowego a rzadziej pojawianiem się nowych funkcji gospodarczych. Podstawowe wyzwania wynikają z kształtowania racjonalnej struktury gospodarstw rolnych i odpowiednich kierunków ich produkcji.

EN

In the spatial structure of the Mazovieckie Voivodeship two main elements can be distinguished – Warsaw, including rural areas in its vicinity, and the remaining territory, including subregional centers, small towns and rural areas. Modern economic structures encompassing innovative industry branches and services are concentrated in Warsaw and, to a lesser extent, in Radom and Płock. By contrast, in the remaining part of the region, the leading role is played by the agricultural sector which is characterized by considerable spatial diversity. The aim of this study is to diagnose contemporary changes in the spatial structure of rural areas in Mazovia and related development challenges. The primary statistical material has been derived from the Agricultural Census of 2010 and the Local Data Bank (Central Statistical Office), providing material for detailed analysis. The study consists of three parts. The first one comprises an evaluation of the Development Strategy of the Mazovieckie Voivodeship which affected rural development at the turn of the first and second decades of the current century. Furthermore, the Strategy discusses progress in planning in rural areas. The second part characterizes the functional structure of rural areas in the Mazovieckie Voivodeship and its transformation and provides a diagnosis concerning rural socio-economic development. The third part discusses contemporary development trends occurring in rural areas and challenges associated with them. The present-day changes in the rural areas of the Mazovieckie Voivodeship enhance spatial polarization within the province. In general, there is a prevalence of phenomena which are favorable for the socio-economic development of the region, however their intensity is definitely diverse. Hence the increase of spatial disparities in the region. The most dynamic changes occur within the Warsaw Metropolitan Area as well as in the vicinity of subregional centers. On the other hand, changes occurring in rural areas located at a distance from growth poles are of considerably smaller scale and are mostly associated with the development of the food sector and to a lesser extent the emergence of new economic functions. Basic challenges result from the evolution of a rational farm structure and implementing appropriate production goals.

Keywords

PL

obszary wiejskie; Mazowsze; struktura przestrzenna; rozwój przestrzenny; rolnictwo

EN

rural areas; Mazovia; spatial structure; spatial development; agriculture

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2018
• Issue: 25
• Pages: 45-59

Dates

published

2018-05-11

Contributors

author

Jerzy Bański

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

References

• Bański J., 2008, Strefa podmiejska – już nie miasto, jeszcze nie wieś, [w:] A. Jezierska-Thöle, L. Kozłowski (red.), Gospodarka przestrzenna w strefie kontinuum miejsko-wiejskiego w Polsce, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, s. 29-43.
• Bański J., (red.), 2010, Atlas Rolnictwa Polski, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Bański J., (red.), 2009, Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku, Studia Obszarów Wiejskich, 16, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Bański J., 2014, Współczesne typologie obszarów wiejskich w Polsce – przegląd podejść metodologicznych, Przegląd Geograficzny, 86, 4, s. 441-470.
• Bański J., (red.), 2016, Atlas obszarów wiejskich w Polsce, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Bański J., Stola W., 2002, Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich, 3, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Bański J., Czapiewski K., Bednarek-Szczepańska M., 2009, Miejsce obszarów wiejskich w aktualnych strategiach województw – kierunki i cele rozwoju a rzeczywistość, Studia Obszarów Wiejskich, 19, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Bański J., Czapiewski K., 2016, Funkcje gospodarcze, [w:] J. Bański (red.) Atlas obszarów wiejskich w Polsce, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 89-112.
• Bednarek-Szczepańska M., 2010, Rola podmiotów lokalnych w rozwoju turystyki wiejskiej na wybranych obszarach Lubelszczyzny, Studia Obszarów Wiejskich, 23, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Czapiewski K., 2010, Koncepcja wiejskich obszarów sukcesu społeczno-gospodarczego i ich rozpoznanie w województwie mazowieckim, Studia Obszarów Wiejskich, 22, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Komornicki T., Czapiewski K., Solon B. (red.), 2012, Zagospodarowanie infrastrukturalne i kapitał fizyczny oraz policentryczność rozwoju Mazowsza, Trendy Rozwojowe Mazowsza, 4, MBPR, Warszawa.
• Lisowski A., Grochowski M., 2008, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, [w:] K. Saganowski, M. Zagrzejewska-Fiedorowicz, P. Zuber (red.), Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033, 1, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, s. 217-281.
• Mazowsze 2020, Rzecz o rozwoju Mazowsza, 2013, Instytut Badań Systemowych, Warszawa.
• Stola W., 1993, Struktura przestrzenna i klasyfikacja funkcjonalna obszarów wiejskich Polski, Dokumentacja Geograficzna, 3, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Strategia rozwoju turystyki w województwie mazowieckim na lata 2014–2020, 2015,https://bip.mazovia.pl/downloadStat/gfx/.../strategia_rozwoju_turystyki_2014-2020.pdf
• [dostęp: 08.03.2018].
• Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja), 2006, Samorząd Województwa Mazowieckiego, Warszawa.
• Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku. Innowacyjne Mazowsze, 2013, Samorząd Województwa Mazowieckiego, Warszawa.
• Szanse i zagrożenia oraz potencjalne kierunki rozwoju obszarów wiejskich w Polsce w ujęciu regionalnym, Raport podsumowujący, 2012, Agrotec Polska, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Turystyka wiejska, w tym agroturystyka, jako element zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, Raport końcowy, 2012, Agrotec Polska, IGiPZ PAN, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.21858/msr.25.03