Z Eskulapem i biało-czerwoną szachownicą w herbie – ppłk dr pil. Józef Leoszko (1894-1948) jako świadek powstania i rozwoju medycyny lotniczej w Polsce

• Authors: Kopociński Zbigniew , Kopociński Krzysztof

Title variants

EN

With Aesculapius and a white and red checkerboard in the coat of arms – lt. col. pilot Józef Leoszko, MD (1894-1948) as a witness of the creation and development of aviation medicine in Poland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono sylwetkę ppłk. dr. pil. Józefa Leoszko (1894-1948), jednego z pionierów i twórców polskiej medycyny lotniczej. Urodził się w Wilnie, w czasie I wojny światowej zaangażował się w działalność konspiracyjną Polskiej Organizacji Wojskowej, od końca 1918 r. służył w Wojsku Polskim. W 1919 r. jako żołnierz 41. Suwalskiego Pułku Piechoty brał udział w walkach o wyzwolenie Lidy i Wilna, a w 1920 r. w wyprawie na Kijów i obronie Warszawy. Dyplom lekarza uzyskał w 1924 r. na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Był pierwszym w historii polskich sił powietrznych lekarzem, który ukończył szkolenie lotnicze i w 1925 r. uzyskał tytuł pilota. Swoje doświadczenia lotnicze i wiedzę medyczną nabytą podczas studiów w Uniwersytecie Warszawskim, wykorzystywał w badaniach naukowych jako pracownik Centrum Badań Lekarskich Lotnictwa w Warszawie. W swoich publikacjach naukowych skupiał się głównie na szeroko rozumianych zagadnieniach dotyczących bezpieczeństwa zdrowotnego pilotów i z całą pewnością przyczynił się do rozwoju medycyny lotniczej w Polsce. W czasie II wojny światowej był lekarzem Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Zmarł w 1948 r., pochowany na Cmentarzu Lotników Polskich w Newark w Anglii.

EN

The article presents the profile of lt. col. pilot Józef Leoszko, MD (1894-1948) as one of the pioneers and founders of Polish aviation medicine. He was born in Wilno, during World War I he was involved in the underground activities of the Polish Military Organization, from the end of 1918 served in the Polish Army. In 1919, he took part as a soldier of the 41st Suwałki infantry regiment in the fights for the liberation of Lida and Wilno, and in 1920 in the expedition to Kiev and the defense of Warsaw. He obtained his doctor's diploma in 1924 at the Faculty of Medicine of the University of Warsaw. He was the first physician in the history of the Polish Air Force to complete his aviation training and in 1925 obtained the title of a pilot. He used his aviation experience and medical knowledge acquired during his studies at the University of Warsaw in scientific research as an employee of the Aviation Medical ResearchCenter in Warsaw. In his scientific publications, he focused mainly on the broadly defined issues of health safety of pilots and contributed direct to the development of aviation medicine in Poland. During World War II, he was a physician of the Polish Air Force in Great Britain. He died in 1948 and was buried at the Polish Air Force Cemetery in Newark, England.

Keywords

PL

medycyna lotnicza; lekarz wojskowy; Wilno; Lwów; bitwa o Anglię

EN

aviation medicine; military physician; Vilnius; Lvov; battle for England

• Publisher: Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
• Journal: Acta Medicorum Polonorum
• Year: 2020
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 23-44

Dates

printed

2021-01-20

Contributors

author

Kopociński Zbigniew

• Żary – 105. Kresowy Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ

author

Kopociński Krzysztof

• Żary – 105. Kresowy Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ

References

• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie-Rembertowie, AP 1669; KW/66-L-412. Główna Biblioteka Lekarska w Warszawie, KOL J. Leoszko. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-W-71-1. Bartel R., Chojnacki J., Królikiewicz T., Kurowski A., Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918- 1939, Warszawa 1978. Charków. Księga cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, red. J. Tucholski, Warszawa 2003. Cumft O., Kujawa H.K., Księga lotników polskich 1939-1946, Warszawa 1989. Felchner A., Pod znakiem Eskulapa i Marsa. Służba zdrowia Wojska Polskiego (od jesieni 1918 r. do mobilizacji w 1939 r.), Oświęcim 2016. Huszcza A., Ciśnienie atmosferyczne i jego działanie na ustrój, Warszawa 1951. Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk, opr. A.L. Szcześniak, Warszawa 1989. Klimecki M., Lwów 1918-1919, Warszawa 2011. Kopociński K., Kopociński Z., Lwowskie fundamenty 105. Kresowego Szpitala Wojskowego w Żarach, [w:] Szkice z historii Towarzystwa Lekarskiego Lwowskiego, red. E. Hrycaj-Małanicz, S. Dorocki, P. Brzegowy, Lwów 2018, s. 181-194. Kopociński Z., Kopociński K., Dr Lesław Węgrzynowski (1885-1956) czy obrońca Lwowa i powstaniec warszawski zasługuje na pamięć we Wrocławiu?, [w:] Szkice z historii Towarzystwa Lekarskiego Lwowskiego, red. E. Hrycaj-Małanicz, S. Dorocki, P. Brzegowy, Lwów 2018, s. 195-211. Kopociński Z., Kopociński K., Losy ostatniego szefa oddziału chirurgicznego 3. Szpitala Okręgowego w Grodnie ppłk. Adama Kiełbińskiego (1894-1975) jako odbicie dziejów polskiej wojskowej służby zdrowia z Kresów Wschodnich II Rzeczpospolitej, „Acta Medicorum Polonorum”, 2018, nr 8, z. 1, s. 55-66. DOI. 10.2883/amp.2018.4 Kopociński Z., Kopociński K., Służba lekarza wojskowego, wojna i okupacja z perspektywy cichociemnego Alfreda Paczkowskiego, [w:] Lekarz na wojnie. Studia z historii literatury i medycyny, red. E. Białek, D. Lewera, Wrocław 2020, s. 257-279. DOI: 10.48249/2020.leknawoj-14 Kopociński Z., Kopociński K., Szpital Wojskowy w Równem w latach 1919-1939, Głogów 2020. Kopociński Z., Kopociński K., Jeśman C., Początki lotnictwa sanitarnego w Polsce, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, 2010, s. 61-64. Leoszko J., Analiza naukowa wypadku lotniczego, „Przegląd Lotniczy”, 1929, nr 12, s. 1009-1014. Leoszko J., Dom Zdrowia Lotnika, „Przegląd Lotniczy”, 1932, nr 5-6, s. 289. Leoszko J., Lotnicy wojskowi na kuracji fizjatrycznej w Krynicy, „Lekarz Wojskowy”, 1932, nr 4, s. 268- 269. Leoszko J., Medycyna lotnicza i przyczyny wypadków lotniczych, „Zdrowie”, 1929, nr 8, s. 491-496. Leoszko J., O współpracy inżynierów. konstruktorów lotniczych z C.B.L.L., „Przegląd Lotniczy”, 1935, nr 7, s. 306-307. Leoszko J., O współpracy lekarzy z instruktorami w szkole pilotów, „Lekarz Wojskowy”, 1935, nr 12, s. 705-711. Leoszko J., Przystosowanie samolotu do celów sanitarnych, „Ratownictwo”, 1930, nr 12, s. 1-3. Leoszko J., Zastosowanie lotnictwa sanitarnego podczas wojny, "Przegląd Lotniczy", 1936, nr 6, s. 277- 279. Leoszko J., Z psychotechniki lotnictwa, „Lekarz Wojskowy”, 1927, nr 4, s. 406-407. Lista katyńska. Jeńcy obozów Kozielsk-Ostaszków-Starobielsk zaginieni w Rosji Sowieckiej, opr. A. Moszyński, Londyn 1982. Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego, Warszawa 1934. Łydżba Ł., Lwowski III/6 Dywizjon Myśliwski, Poznań 2011. Magowska A., Losy lwowskich uczonych na poznańskich studiach lekarskich w latach 1919-1998, [w:] Szkice z historii Towarzystwa Lekarskiego Lwowskiego, red. E. Hrycaj-Małanicz, S. Dorocki, P. Brzegowy, Lwów 2018, s. 74-103. Nekrolog J. Leoszko podpisany przez żonę, syna i córkę, „Życie Warszawy”, 1948, nr 337, s. 4. Nicieja S.S., Cmentarz Obrońców Lwowa, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990. Notice under the Trustee Act, 1925 S.27, „The London Gazette”, 22.03.1949, s. 1497. Ochał A., Suwalski adwokat w służbie wywiadu II RP. Mec. Antoni Radziukiewicz i jego związki z wywiadem i dywersją pozafrontową, „Rocznik Augustowsko-Suwalski”, 2010, s. 879-902. Ostanek A.A., VI Lwowski Okręg Korpusu w dziejach wojskowości polskiej w latach 1921-1939, Warszawa 2013. Patelski M., Ochotnicy Amerykańscy w wojnie polsko-bolszewickiej. Z działalności dyplomatycznej gen. Tadeusza Jordan Rozwadowskiego, „Zeszyty Historyczne”, Instytut Literacki w Paryżu, 2000, z. 135, s. 215-225. Pawlak J., Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939, Warszawa 1982. Pierwszy lekarz pilot, „Dziennik Bydgoski”, 11 lipca 1926, nr 156, s. 9. Podchorążowie z Ujazdowa. Wspomnienia Szkoły Podchorążych Sanitarnych, red. B. Markowski, Londyn 1972. Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na rok 1936, zawierający spis lekarzy, lekarzy-dentystów i farmaceutów oraz wykaz najważniejszych uzdrowisk, red. S. Konopka, Warszawa 1936. Rocznik oficerski, 1923, Warszawa 1923. Rocznik oficerski, 1924, Warszawa 1924. Rocznik oficerski, 1928, Warszawa 1928. Rocznik oficerski, 1932, Warszawa 1932. Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939 r., opr. R. Rybka, K. Stepan, Kraków 2006. Seyda B., Dzieje medycyny w zarysie, część II, Warszawa 1965. Smoleń L., Zarys historji wojennej 41-go Suwalskiego Pułku Piechoty imienia marszałka Józefa Piłsudskiego, Warszawa 1929. Szcześniak A.B., Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej, Warszawa 1988. Wypadek na bydgoskiem lotnisku wojskowem, „Goniec Częstochowski”, 13 marca 1926, nr 59, s. 4.

Identifiers

DOI

doi.org/10.20883/amp.2020/19