PL
W niniejszym artykule analizuję różne wymiary europejskiej tożsamości w polskich i serbskich relacjach z podróży do Azji w okresie od lat pięćdziesiątych XIX wieku do lat dwudziestych XX wieku. Na podstawie kilku studiów przypadku pokazuję, jak podróżnicy często określali siebie jako Europejczyków, lecz nierzadko problematyzowali różne aspekty europejskiej tożsamości i mieli problemy z taką autodefinicją. Moja analiza opiera się na dużym korpusie polskich i serbskich relacji podróżniczych, ale szczegółowo omawiam teksty autorstwa Gustawa Olechowskiego, Karola Lanckorońskiego, Pavla Petrovicia, Jerzego Bandrowskiego, Milana Jovanovicia, Eugeniusza Romera, Jadwigi Marcinowskiej, Jeleny Dimitrijević. Omawiane są następujące problemy: przyjmowanie europejskiej tożsamości, europejska tożsamość i świadomość planetarna, przekraczanie orientalizmu, kompleks peryferyjny, odwrócony orientalizm i okcydentalizm, patriotyzm i utożsamianie się z Azjatami.
EN
The paper focuses on various dimensions of European identity in Polish and Serbian travel writings about Asia in the period from the 1850s to the 1920s, examining several case studies that show how travellers often identified themselves as Europeans, but sometimes discussed various aspects of European identity and had many issues with this self-description. The analysis is based on a large corpus of Polish and Serbian travelogues, but works by Gustaw Olechowski, Karol Lanckoroński, Pavel Petrović, Jerzy Bandrowski, Milan Jovanović, Eugeniusz Romer, Jadwiga Marcinowska and Jelena Dimitrijević are scrutinised in detail. The following issues are discussed: assuming European identity, European identity and planetary consciousness, overcoming Orientalism, the periphery complex, reversed Orientalism and Occidentalism, patriotism, and identification with Asians.