Fakty i mity o „faktach”. W związku z artykułem M. Danielewiczowej „Niepodważalne fakty. Jak o nich mówimy?” (Poradnik Językowy 2017/9)

• Authors: Izabela Duraj-Nowosielska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest głosem w dyskusji nad semantyką polskich wyrażeń ze słowem fakt, polemicznym wobec ujęć „obiektywistycznych”, upatrujących w „faktach” zrealizowane stany rzeczy, niezależne od tego, jak je ujmują podmioty mówiące; w szczególności odwołuje się do artykułu M. Danielewiczowej (PJ 2017/9) na ten temat. Obydwa ujęcia są zakorzenione w tradycji semantyki strukturalistycznej i obydwa dotyczą współczesnego znaczenia faktu (w różnych odsłonach językowych). W artykule uzasadnia się, że interpretacja „faktu” jako obiektu mówienia (zgodnie z wiedzą nadawcy) ma zarówno mocniejsze oparcie w świadectwach językowych, jak i większą skuteczność na gruncie analizy leksykalnej; stanowi ona bowiem dobry interpretacyjny punkt wyjścia zarówno dla znaczenia „stricte obiektywnego” (fakt ≈ to, co zaszło lub zachodzi), typowo wskazywanego w słownikach, jak i dla powszechnych obecnie zastosowań tego słowa, w których ono w jakiś sposób maskuje hipotezy lub subiektywne sądy nadawcy. Z tego drugiego zdają sprawę pragmatyczne mechanizmy mówienia, znaczenie „obiektywne” jest natomiast interpretowane jako efekt przesunięcia metonimicznego (wskazanie w mówieniu na określony stan rzeczy → sam ten stan rzeczy).

EN

The article refers to discussions on the semantics of Polish expressions with the word fakt (‘fact’), and it is polemical towards “objective” interpretations, in which “facts” are “fulfilled states of affairs”, independent of how they are conceptualized by speaking subjects; it refers especially to the article of M. Danielewiczowa (PJ 2017/9) on that subject. Both attitudes are rooted in the tradition of structuralistic semantics and both discuss the contemporary meaning of fakt (in various linguistic variants). It is argued that the interpretation of “fact” as an object of speaking (according to the speaker’s knowledge) is better testified in language usage, as well as it is more effective as far as lexical analysis is concerned. That is because it is a convenient starting point both for the “strictly objective” meaning (fakt ≈ what is happening or what happened), typically mentioned in dictionaries, and for popular nowadays uses of that word, in which it introduces hypotheses or subjective judgments of the speaker. The latter can be accounted for by pragmatic mechanisms of speaking, whereas the “objective” meaning is interpreted as an effect of metonymy (pointing in speaking to a particular state of affairs → the state of affairs itself).

Keywords

PL

analiza semantyczna; fact; fakt; semantyka strukturalna

EN

semantic analysis; fact; fakt; structuralistic semantics

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Linguistica Copernicana
• Year: 2019
• Volume: 16

Dates

published

2019

online

2020-04-30

Contributors

author

Izabela Duraj-Nowosielska

Identifiers

DOI

10.12775/LinCop.2019.005