Studia Filmowe „Wir” i „Kronika”, czyli kilka uwag na temat produkcji filmów dokumentalnych po 1989 roku

• Authors: Małgorzata Smoleń

Title variants

EN

Film Studios „Wir” and „Kronika”: a few remarks about production of documentaries after 1989

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera zarys dziejów dwóch instytucji filmowych zajmujących się produkcją filmów dokumentalnych – Studia Filmowego „Kronika” i Studia Filmowego „Wir”. Ich przykład pozwala zweryfikować ogólne stwierdzenia na temat kondycji polskiej kinematografii po 1989 roku. Omówienie kontekstu ekonomicznego, rynkowego i regulacji prawnych oraz realiów twórczości zespołowej, daje pełniejszy obraz tego, w jaki sposób producenci filmów dokumentalnych i kroniki filmowej walczyli o przetrwanie na rynku wolnych mediów. Autorka analizuje i omawia akty prawne oraz raporty finansowe, wykazując, że specyficzna sytuacja ekonomiczna i źródła finansowania "Kroniki" i "Wiru" miały bezpośredni wpływ na ilość i jakość zrealizowanych filmów dokumentalnych oraz na archiwalne notacje. Refleksje na temat warunków realizacji poszczególnych projektów obrazują strategię przetrwania instytucji nastawionych na produkcję filmów niekomercyjnych. Omówienie okoliczności upadku Studia Filmowego "Wir" oraz poszczególnych etapów komercjalizacji i prywatyzacji Studia Filmowego "Kronika", prowadzi do wniosku, że ustawa o kinematografii z 2005 roku (dająca polskiej kinematografii rewolucyjne rozwiązania w zakresie finansowania produkcji, wprowadzająca przejrzyste reguły gry pomiędzy producentami filmowymi), zawiera przepisy niekorzystne dla instytucji pozostających pod nadzorem państwowym.

EN

The article provides an overview of a history of the two institutions involved in the production of documentary films - Film Studio "Kronika" and Film Studio "Wir". Their example can verify the general statements about the condition of Polish cinema after 1989. Discussion of the economic context and market regulation, about realities of teamwork, gives a more complete picture of how the producers of documentaries and newsreels were fighting to survive in a market of free media. The author analyzes and discusses legislation and financial reports, showing that the specific economic situation and sources of funding for "Kronika" and "Wir" had a direct impact on the quantity and quality of the completed documentary and archival notations. Reflections on the execution of particular projects, illustrate the survival strategy of institutions focused on production of non-commercial films. Discussion of the circumstances of the fall of the Film Studio "Wir" and the various stages of commercialization and privatization Film Studio "Kronika", leads to the conclusion that the Law on Cinematography in 2005 (giving revolutionary solution in production financing area for the Polish cinematography, introducing clear rules of the game between film producers), contains provisions unfavorable for institutions under the supervision of the state.

Keywords

PL

Studio Filmowe „Kronika”; Studio Filmowe "Wir"; produkcja filmów dokumentalnych; polska kinematografia; komercjalizacja; prywatyzacja; państwowa instytucja filmowa; kronika filmowa; Polska Kronika Filmowa

EN

Film Studio „Kronika”; Film Studio "Wir"; production of documentaries; Polish cinematography; commercialization; privatization; the state film institution; newsreel; Polish Film Chronicle; Film Studio „Kronika”; Film Studio "Wir"; production of documentaries; Polish cinematography; commercialization; privatization; the state film institution; newsreel; Polish Film Chronicle

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication
• Year: 2013
• Volume: 13
• Issue: 22
• Pages: 59-72

Dates

published

2013-01-13

Contributors

author

Małgorzata Smoleń

References

• Klucze do rzeczywistości. Rozmowy o polskim filmie dokumentalnym po roku 1989, red. M. Hendrykowska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2005.
• Zobaczyć siebie. Polski film dokumentalny przełomu wieków, red. M. Jazdon i K. Mąka-Malatyńska, CK Zamek, Poznań 2011.
• M. Hendrykowski, Marcel Łoziński, Więź, Warszawa 2008.
• M. Jazdon, Kino dokumentalne Kazimierza Karabasza, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009.
• Dokument po przełomie. Film dokumentalny lat 90. w Europie Środkowo-Wschodniej, red. J. Głowa, SFA, Kraków 1999.
• Polskie kino dokumentalne 1989–2009. Historia polityczna, red.A. Wiśniewska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.
• E. Gębicka, Między państwowym mecenatem a rynkiem. Polska kinematografa po 1989 roku w kontekście transformacji ustrojowej, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2006.
• T. Lubelski, Historia kina polskiego: twórcy, filmy, konteksty, Videograf II, Katowice 2009.
• M. Hendrykowska, Kronika kinematografii polskiej 1895–2011, Wydawnictwo Ars Nova, Poznań 201.
• E. Zajiček, Poza ekranem. Kinematografia polska 1896–2005, SFP, SF Montevideo, Warszawa 2009.
• „Manifest Młodych „87”, podpisany przez K. Magowskiego, J. Kidawę-Błońskiego, W. Krzystka, P. i M. Łazarkiewiczów, T. Szadkowskiego, R. Glińskiego, K. Langa, I. Łepkowską, J. Kondrackiego, M. Zmarz-Koczanowicz, P. Morawskiego. Zob. P. Wasilewski, Świadectwa metryk. Polskie Kino Młodych w latach osiemdziesiątych, „Oficyna Obecnych”, Kraków 1990, s. 231–233.
• M. Miodek, Polska kinematografia w zarysie [opracowanie z grudnia 2001 roku dla serwisu www.culture.pl, online], http://www.culture.pl/baza-flm-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/polska-kinematografia-w-zarysie [dostęp: 19 czerwca 2013].
• Ustawa o kinematografii z dnia 16 lipca 1987 roku, art. 4 (Dz.U. z 1987 r. Nr 22 poz. 127).
• M. Adamczak, Globalne Hollywood, filmowa Europa i polskie kino po 1989 roku, Wydawnictwo słowo/ obraz terytoria, Gdańsk 2010, s. 241.
• Żywa pamięć. Z reżyserem Andrzejem Piekutowskim, szefem Studia Kronika, rozmawia Andrzej Kołodyński, „Kino” 2000, nr 7/8, s. 5.
• E. Zajiček, Poza ekranem. Kinematografia polska 1918–1991, Filmoteka Narodowa, WAiF, Warszawa 1992, s. 269.
• M. Cieśliński, Piękniej niż w życiu. Polska Kronika Filmowa 1944–1994, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006, s. 141.

Identifiers

DOI

10.14746/i.2013.22.04