„Bycie Żydem” jako sytuacja uniwersalna. Żydowska „faculté maîtresse” Victora Klemperera

• Authors: Kinga Piotrowiak-Junkiert

Title variants

EN

, “TO BE A JEW” AS A UNIVERSAL SITUATION. VICTOR KLEMPERER’S JEWISH FACULTÉ MAÎTRESSE

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Filozoficzna refleksja przenikająca dziennikową twórczość Victora Klemperera koncentruje się wokół zagadnienia żydowskiej faculté maîtresse, która także dla Á. Heller, M. Blanchota, G. Scholema i E. Jabès’a – myślicieli rozważających wydarzenie Shoah i żydowską kondycję duchową wobec Zagłady – staje się jednym z najważniejszych tematów ich pisarstwa. Imre Kertész uzupełnia prace V. Klemperera, formułując koncepcję „bycia Żydem” rozumianej jako sytuacja uniwersalna, właściwa istnieniu poddanemu negatywnemu żywiołowi totalitarnych dyktatur. Myślenie o „kondycji żydowskiej”, jako „metaforze egzystencji” ma związek z różnymi sposobami myślenia o samym sobie. Według K. i K. kondycja żydowska oznacza „bycie zanegowanym” w najwyższym stopniu, a także bezdomność, tożsamość pisarską i postrzeganie Pisma jako symbolicznego, ustrukturyzowanego systemu formującego wszystkie sfery życia twórcy.

EN

The philosophical reflection, existing in diary’s of Victor Klemperer, focuses on the issue of Jewish faculté maîtresse. This issue became one of the most important themes of writing in the works of Á. Heller, M. Blanchot, G. Scholem and E. Jabès. These thinkers also considered Shoah and the human spiritual condition in relation to extermination of Jews in time of the Second World War. Imre Kertész makes the ideas of V. Klemperer complete. Kertész formulated a conception of „being a Jew”, which he understand as a universal situation of existence under destructive influence and pressure of the totalitarian dictatorships. Thinking about a „Jewish condition” as a „metaphor of existence” is relevant to various methods of thinking about the self. According to Klemperer and Kertész a Jewish condition means a „negative being” in a superlative degree and also means homeless, writer’s identity and the perception of Scripture as a symbolic, structural system which form all spheres of the writer’s life. 

Keywords

PL

kwestia żydowska; antysemityzm; sytuacja Żydów; negatywna kondycja ludzka; Victor Klemperer; Imre Kertész

EN

the Jewish Question; antisemitism; the situation of Jewish; the negative human condition; Victor Klemperer; Imre Kertész; the Jewish Question; antisemitism; the situation of Jewish; the negative human condition; Victor Klemperer; Imre Kertész

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2012
• Volume: 10
• Pages: 207-219

Dates

published

2012-12-02

Contributors

author

Kinga Piotrowiak-Junkiert

References

• Klemperer Victor, Chcę dawać świadectwo aż do końca. Dzienniki 1943–1945 . T. 3. Przeł. A. i A. Klubowie. Kraków 2000, s. 24.
• ---
• Kertész Imre, Język na wygnaniu. Przeł. E. Sobolewska, E. Cygielska. Warszawa, W.A.B. 2004, s. 21.
• ---
• Kertész Imre, Hosszú, sötét árnyék, In: Európa nyomasztó öröksége. Szerk. H. Zoltán. Budapest 2008, s. 59.
• ---
• Kertész Imre, Dziennik galernika. Przeł. E. Cygielska. Warszawa, W.A.B. 2006, s. 19.
• ---
• Sartre Jean-Paul, Rozważania o kwestii żydowskiej. Przełożył i przedmowę napisał J. Lisowski. Łódź, Książka i Wiedza 1992, s. 87–88.
• ---
• Scholem Gershom, Żydzi i Niemcy. Eseje. Listy. Rozmowa. Przeł. M. Zawadowska, A. Lipszyc. Wybór, wstęp i przedmowa A. Lipszyc. Sejny, Pogranicze 2006, s. 277.
• ---
• Kundera Milan, Zdradzone testamenty. Esej. Przeł. M. Bieńczyk. Warszawa 1996, s. 187.
• ---
• Johnson Paul, Historia Żydów. Przeł. M. Godyń, M. Wójcik, A. Felicki. Kraków, Platan 2004, s. 480.
• ---
• Blanchot Maurice, Niezniszczalne być Żydem. Przeł. W. Błońska. „Literatura na Świecie” 1996, nr 10, s. 59–60.
• ---
• Assmann Jan, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Przeł. A. Kryczyńska-Pham, wstęp i red. naukowa R. Traba. Warszawa, Wydawnictwo UW 2008, s. 119–120.
• ---
• Kertész Imre, Kadysz za nienarodzone dziecko. Przeł. E. Sobolewska. Warszawa, W.A.B. 2003, s. 80.
• ---
• Kertész Imre, Fiasko. Przeł. E. Cygielska. Warszawa, W.A.B. 2003, s. 14.
• ---
• Kertész Imre, Likwidacja. Przeł. E. Sobolewska. Warszawa, W.A.B. 2003, s. 124–125.
• ---
• Derrida Jacques, Edmond Jabès i pytania księgi. Przeł. A. Wodnicki. „Literatura na Świecie” 2001, nr 7, s. 138.
• ---
• Kania Ireneusz, Marginalia do Jabèsa. „Literatura na Świecie” 2001, nr 7, s. 170.
• ---
• Jabès Edmond, Księga pytań. Przeł. A. Wodnicki. „Literatura na Świecie” 2001, nr 7, s. 90.
• ---
• Blanchot Maurice, Ślady: Księga pytań. Przeł. A. Wasilewska. „Literatura na Świecie” 2001, nr 7, s. 166.
• ---
• Heller Ágnes, Holocaust jako kultura. Wykład Imre Kertésza. Przeł. K. Piotrowiak-Junkiert. „Pamiętnik Literacki” 2010, nr 4, s. 104.
• ---
• Poliakov Leon, Nowy wizerunek Żyda w: Historia antysemityzmu. Przeł. A. Rasińska-Bóbr, O. Hedemann. Kraków 2008, s. 253.
• ---
• Tokarska-Bakir Joanna, Legendy o krwi. Antropologia przesądu. Warszawa, W.A.B. 2008, s. 39–66.
• ---
• Girard Rene, Stereotypy prześladowań, w: Kozioł ofiarny. Przeł. M. Goszczyńska. Łódź, Wydawnictwo Łódzkie 1987, s. 5–36.
• ---
• Arendt Hannah, Korzenie totalitaryzmu. Przeł. D. Grinberg, M. Szawiel. Warszawa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2008, s. 125–129, 130–133.
• ---
• Zaleski, Różnica, w: Formy pamięci. Gdańsk, Słowo/Obraz Terytoria 2004, s. 140–164.
• ---
• Klemperer Victor, LTI. Notatnik filologa. Przeł. J. Zychowicz. Kraków, Młodzieżowa Agnecja Wydawnicza 1983, s. 181.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2012.10.11269