Próba określenia i uporządkowania znaczeń związanych z geopoetyką

• Authors: Oksana Weretiuk

Title variants

EN

AN ATTEMPT AT DEFINING AND ORDERING MEANINGS RELATED TO GEOPOETICS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto próbę zdefiniowania pojęcia „geopoetyka”. W celu określenia i uporządkowania znaczeń związanych z geopoetyką wykorzystano przykłady z literatury ukraińskiej, rosyjskiej, polskiej, amerykańskiej i kanadyjskiej, jak też stosowano kilka wybranych relacji: geopoetyka – ekologia, ekokrytyka, geopoetyka – geopolityka, geopoetyka – regionalizm. Wyodrębniono sześć podstawowych znaczeń geopoetyki: (1) „studium związków intelektualnych i zmysłowych pomiędzy człowiekiem a Ziemią, pierwotna geopoetyka Kennetha White’a; (2) rozwijający się ruch intelektualny, artystyczno-literacki, kulturowy o wymiarze międzynarodowym (Francja, Szkocja, Belgia, Niemcy, Szwajcaria, Włochy, Kanada, Rosja, Ukraiński Krym, Serbia), zapoczątkowany przez szkockiego poetę, nauczyciela akademickiego i myśliciela Kennetha White’a we Francji w 1989 r.; (3) pewien sposób postrzegania świata i tworzenia dzieła sztuki (właściwa poetyka, warsztat, zespół środków ideowo-tematycznych podporządkowanych poetyce ziemi); (4) dzieła powstające w wyniku stosowania takiej praktyki (geopoezja, która nie zawsze jest tożsama z poezją geograficzną/geologiczną, czyli dziełami literackimi tworzonymi przez geologów, geofizyków etc. tematycznie ujawniających przedmiot ich zainteresowań profesjonalnych); (5) podejście badawcze, praktyka interpretacyjna, krytyczna (właściwie geokrytyka, m.in. w koncepcjach Bertranda Westphala, Roberta T. Tally’ego); (6) działalność dydaktyczna. Komplikują identyfikację geopoetyki zarówno jej wielowymiarowy status ontologiczny, jak jej interdyscyplinarny charakter, skłonność do zmian, hybrydowość i otwartość na obszary badań i obszary kultury związane z ich wspólnym przedmiotem zainteresowania (ziemia). Mimo to da się zauważyć, jak różni się ona od nich odmiennością punktów widzenia, kierunków zadawania pytań i akcentów w udzielaniu odpowiedzi.

EN

The meanings of geopoetry were considered in its relation with: ecology and ecocriticism, geopolitics, regional literature, urbanism, space semantic studies, globetrotterism, with the help of exemplification of the selected fragments from Ukrainian, Russian, Polish and Canadian literature, as well as references to American literature. Six basic meanings of geopoetry were distinguished: (1) the original White’s geopoetics as study of Man-Earth relation; (2) the international intellectual and artistic literary movement (France, Scotland, Belgium, Germany, Switzerland, Italy, Canada, Russia, Ukrainian Crimea, Serbia), which was initiated by Kenneth White in France in 1989; (3) a certain way of perception of the world and artistic creation (artistic technique, designed for the poetry of the earth and understanding of one’s land); (4) works of literary art which were created with the help of such technique (geopoetry, which is not at all times identical with geographical/geological poetry – wider – with literary works created by geologists, geophysicists, etc. who disclose their professional subject – the earth (geo) on the thematic level of their literary works). (3) and (4), taken together, perform also the implementation of  White’s ideas; (5) geocriticism, a method of literary analysis and interpretation (in Bertrand Westphal’s and Robert T. Tally’s meaning, which is the creative continuation of White’s conception); (6) teaching activity.

Keywords

PL

geopoetyka; geopoezja; geokrytyka; ekokrytyka; literatura regionalna; urbanizm; miejsca imaginacyjne; geopolityka; globtroteryzm; artykulacja świata

EN

geopoetics; geopoetry; geocriticism; ecocriticism; regional literature; urbanism; places of imagination; globetrotterism; articulation of the world; geopoetics; geopoetry; geocriticism; ecocriticism; regional literature; urbanism; places of imagination; globetrotterism; articulation of the world

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2012
• Volume: 12
• Pages: 25-42

Dates

published

2012-12-02

Contributors

author

Oksana Weretiuk

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Barry Peter, Beginning Theory. An Introduction to literary and cultural theory. Manchester: Manchester University Press 2009.
• ---
• Bate Jonathan, The Song of the Earth. Cambridge. Massachusetts: Picador. Harvard University Press, 2000, p. 183–198.
• ---
• Belasky Paul, “Pochveniks” – “The Poets of The Soil”: The Geological School of 20th Century Poetry in Leningrad, USSR (St. Petersburg, Russia). Soil and Culture. Red. E. R. Landa, Ch. Feller. Springer Verlag 2009, pp. 173–204.
• ---
• Bennett Andrew, Royle Nicholas, An Introduction to Literature, Criticism and Theory. Pearson Longman 2009.
• ---
• Buchanan Ian, Oxford Dictionary of Critical Theory. Oxford University Press 2010.
• ---
• Brand Stewart, City Planet, 2005 http://www.gbn.com/articles/pdfs/City-Planet_StewartBrand.pdf
• ---
• http://www.prairiepoetry.org/pgs/greatplains.html
• ---
• html Mike Davis, Planet of Slums. New York: Verso 2006
• ---
• Cheryll Glotfelty, What is Ecocriticism? http: //www.asle.org/site/resources/ecocritical-library/intro/ defining/glotfelty/ – on line 21.04.2012.
• ---
• Lévy Clement, Nietzsche arpenteur: la géophilosophie et l’Europe w: (Red.) T. Collani et É. Lysøe, Entre tensions et passions : (dé)constructions de l’espace littéraire européen. Strasbourg, Presses Universitaires de Strasbourg, “Europes littéraires” 2010, p. 227–240.
• ---
• Lirbun Tim, Introduction, w: A. Suknaski, Wood Mountain Poems. Saskatoon: HAGIOS PRESS 2006, p. 9–10.
• ---
• Полярная антология. Cовременные русскоязычные авторы об Арктике, Антарктике и Крайнем Севере. Составитель и редактор Д. Кузьмин. Москва: Паулсен 2010.
• ---
• Prieto Eric, Literature, Geography and the Postmodern Poetics of Space. Palgrave Macmillan 2012.
• ---
• Prieto Eric, Geocriticism Meets Ecocriticism: Bertrand Westphal and Environmental Thinking, http: //www.epistemocritique.org/spip.php?article238&lang=fr, data dostępu: 08.03.2012
• ---
• Pyrcz Heather, A Digital History of Canadian Poetry, http://www.youngpoets.ca/?q=teachers& page=14 – data dostępu: 12.04.2012.
• ---
• Rybicka Elżbieta, Geopoetyka (o mieście, przestrzeni i miejscu we współczesnych teoriach i praktykach kulturowych), w: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. Red. M. P. Markowski, R. Nycz. Kraków, Universitas 2006.
• ---
• Rybicka Elżbieta, Zwrot topograficzny w badaniach literackich. Od poetyki przestrzeni do poetyki o miejsca [w: ] Kulturowa teoria literatury 2. Główne pojęcia i problemy. Red. M. P. Markowski, R. Nycz. Kraków, Universitas 2006.
• ---
• Skwarczyńska Stefania, Regionalizm a główne kierunki literatury. Łódź 1934, s. 38–41.
• ---
• Suknaski Andrew, Wood Mountain Poems. Red Al Purdy 1976.
• ---
• Szuber Janusz, Las w lustrach/Forest In the Mirrors. Paintings by H. Waniek, translation E. HryniewiczYarbrough. Rzeszów, Yes 2001.
• ---
• Weretiuk Oksana, Geocriticism, Geopoetry, Geopolitics in Comparative Literature. Paris, Sorbonne 2013
• ---
• Westphal Bertrand, Geocriticism. Real and Fictional Spaces. Transl. by R. T. Tally. New York, Palgrave Macmilan 2011, p. 111–147.
• ---
• White Kenneth, Poeta kosmograf. Wybór, opracowanie i przekład Kazimierz Brakoniecki, Olsztyn, Centrum Polsko-Francuskie, 2010.
• ---
• Wordsworth William, Lines Composed a Few Miles above Tintern Abbey (1798), w: William Wordsworth and Samuel Taylooleridge, Lyrical Ballads. Red. by R. L. Brett, A. R. Jones, Routledge 1991.
• ---
• Андрухович Юрій, Таємниця (Замість роману). Харків: Фоліо 2008.
• ---
• Андрухович Юрій, Лексикон інтимних міст. Довільний посібник з геопоетики та космополітики. Meridian Czernowitz 2012 (wersja elektroniczna książki) – http://www.e-reading-lib.org/ bookreader.php/1006561/Andruhovich_-_Leksikon_intimnih_mist.html – data dostępu: 03.02.2013.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2013.12.11047