Czy możliwe jest dzisiaj w Polsce kino kolonialne? Przypadek Pani z Ukrainy Pawła Łozińskiego

• Authors: Dobrochna Dabert

Title variants

EN

IS COLONIAL CINEMA POSSIBLE IN POLAND THESE DAYS? THE CASE OF PANI Z UKRAINY BY PAWEŁ ŁOZIŃSKI

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst stanowi krytyczną analizę filmu Pawła Łozińskiego pt. Pani z Ukrainy (2002), dokonaną z perspektywy krytyki postkolonialnej. Łoziński, który chciał stworzyć ciepły portret psychologiczny gastarbeiterki z Ukrainy, bezrefleksyjnie uruchomił zachowania językowe i obyczajowe, przy pomocy których podkreśla dysproporcje między statusem własnym i bohaterki filmu. Specyficzna metoda twórcza, którą zastosował dokumentalista, polegająca na wprowadzeniu siebie jako drugiego bohatera filmu, wytworzyły dojmujące poczucie nierówności dwojga bohaterów – niewidocznego na ekranie reżysera (pana domu i pracodawcy) i Ukrainki pozostającej pod uważną obserwacją kamery. Tylko pozornie struktura filmu została oparta na rozmowie. To raczej „odsłuchiwanie” gosposi, które ujawnia w całej okazałości nierówność pozycji, w jakiej znaleźli się interlokutorzy. Obraz cenionego dokumentalisty można potraktować jako dowód na istnienie w rodzimej kulturze pokusy do deprecjonowania, wykluczania i wywyższania, stanowiącej konsekwencje kolonialnej i jednocześnie kolonizującej przeszłości.

EN

The text provides a critical analysis of Paweł Łoziński’s film Pani z Ukrainy (2002) carried out from the perspective of postcolonial criticism. Łoziński, who wanted to create a warm psychological portrait of a Gastarbeiterin from Ukraine, thoughtlessly uses linguistic and customary behaviour by means of which he emphasises the diffrences instatus between him and the protagonist. The particular creative metod used by the documentarian which consists in introducing the film maker himself as the second character in the film, brought about a sharp image of inequality between the film maker (the owner of the house and the employer) who is invisible to the viewer and the Ukrainian who remains closely watched through the camera. The structure of the film is only seemingly based on a conversation. In fact, it is rather a „hearing” of the housekeeper which contributes to expressing the inequality of the positions of the two interlocutors. This image from the renowned documentarian can be treated as evidence that there exists the temptation to have a depreciative, exclusive and patronising attitude which is the result of a colonial but also colonising past.

Keywords

PL

Paweł Łoziński; polski film dokumentalny; Ukraina; kolonializm; postkolonializm

EN

Paweł Łoziński; the Polish documentary film; Ukraine; colonialism; postcolonialism; Paweł Łoziński; the Polish documentary film; Ukraine; colonialism; postcolonialism

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2013
• Volume: 13
• Pages: 157-166

Dates

published

2013-12-02

Contributors

author

Dobrochna Dabert

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

References

• Lubelski Tadeusz, Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Katowice, Videograf II 2009, s. 526.
• ---
• http://vod.tvp.pl/doku menty/ludzie/pani-z-ukrainy
• ---
• Sobolewski Tadeusz, Kino-oko Pawła Łozińskiego. Polska Szkoła Dokumentu. Narodowy Instytut Audiowizualny 2009.
• ---
• Insdorf Anette, Podwójne życie powtórne szanse. O filmach Krzysztofa Kieślowskiego. Kraków, Znak 2001, s. 36.
• ---
• Bakuła Bogusław, Polska kolonialna przeszłość dzisiaj. „Nowa Krytyka” 2011, nr 26–27, s. 166–167.
• ---
• Janion Maria, Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury. Kraków, Wydawnictwo Literackie 2007, s. 172.
• ---
• Beauvois Daniel, Trójkąt ukraiński. Szlachta carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793–1914. Lublin, Wydawnictwo UMCS 2011.
• ---
• Czyżewski Stefan, Kamera i jej rola w filmie. http://www.scz.republika.pl/wyk/kamera.html (data dostępu: 30 IV 2013).
• ---
• Clifford James, Praktyki przestrzenne: badania terenowe, podróże i praktyki dyscyplinujące w antropologii. Przeł. S. Sikora. W: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje. Red. M. Kempny, E. Nowicka. Warszawa, PWN 2004, s. 142–143.
• ---
• Jacyno Małgorzata, Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej Pierre’a Bourdieu. Warszawa, IFiS PAN 1997, s. 49.
• ---
• Łukaszyk Ewa, Modele interakcji kultur w kontekście globalnym. W poszukiwaniu paradygmatów poza studiami postkolonialnymi. „Kultura-Historia-Globalizacja” nr 12. http://www.khg.uni.wroc.pl/files/ 09_khg_12_lukaszyk_t.pdf (data dostępu: 2 V 2013)
• ---
• Janion Maria, Rozstać się z Polską? „Gazeta Wyborcza” 2/3. 10. 2004, s. 14–16.
• ---
• Dąbrowski Mieczysław, Swój, obcy, inny. Kontynuacja. http://www.anthropos.us.edu.pl/anthropos7/texty /dabrowski.htm (data dostępu: 22 VIII 2013)
• ---
• Postkolonializm. W: A. Burzyńska, M. P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik. Kraków, Znak 2006, s. 558.
• ---
• Łoziński Paweł, Myśl autorska decyduje o niepowtarzalności filmu. Rozmawiał Tadeusz Tomaszewski. „Kinas” 2010 nr 3(322) http://www.wilnoteka.lt/pl/artykul/pawel%C2%A0lozinski-mysl-autorskadecyduje-o-niepowtarzalnosci-filmu%C2%A0 (data dostępu: 22. 04. 2013)
• ---
• Łoziński Paweł, Bycie Żydem to jest piętno. „Newsweek” 21. 05. 2012. http://wiadomosci.wp.pl/kat, 1342,title,Pawel-Lozinski-bycie-Zydem-to-jest-pietno,wid,14502464,wiadomosc.html?ticaid=1107ac (data dostępu: 25.04.2013)
• ---
• Ngũgĩ wa Thiong, Decolonising the Mind. The Politics of Language in African Literature. London 1986.
• ---
• Gandhi Leela, Teoria postkolonialna. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 2008, s. 159.
• ---
• Skórczewski Dariusz, Postkolonialna Polska – projekt (nie)możliwy. „Teksty Drugie” 2006, nr 1–2, s. 101.
• ---
• http://www.kul.pl/files/99/papers/Postkolonialna_Polska-projekt_nie_mozliwy.pdf (data dostępu: 27.04.2013)

Identifiers

DOI

10.14746/p.2013.13.10987