Podporządkowani jutra. Chorwacka proza dystopijna w ujęciu postkolonialnym

• Authors: Aleksandra Wojtaszek

Title variants

EN

The Subordinated of Tomorrow. Croatian Dystopian Prose in the Postcolonial Approach

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W literaturze chorwackiej, która od czasu rozpadu Jugosławii zdominowana była głównie przez tendencje neorealistyczne, na przestrzeni kilku ostatnich lat zaobserwować można gwałtowny rozkwit popularności dotychczas prawie nieobecnej dystopii. Zakres środków, którymi posługuje się fantastyka, umożliwia prezentację negatywnych tendencji współczesności na poziomie systemowym, bez konieczności przedstawienia jej poszczególnych epifenomenów. Narzędzi metodologicznych do analizy zaprezentowanych w niniejszym artykule utworów dostarcza refleksja postkolonialna, zaś kluczowymi narzędziami operacyjnymi w proponowanej interpretacji chorwackiej prozy dystopijnej są kategorie wykluczenia, podporządkowania i władzy, zaczerpnięte przede wszystkim z filozofii Michela Foucaulta oraz z prac kontynuatora jego myśli – Giorgio Agambena, a także kwestie relacji i głębokich podziałów pomiędzy centrum a peryferiami, przemocy epistemicznej oraz dyskursu postkolonialnego.

EN

In the Croatian literature, which since the collapse of Yugoslavia has been dominated mainly by neo-realistic trends, over the past few years the rapid growth of popularity of dystopia – a genre which until now almost did not occur – can be observed. The means used in the work of fiction allow for representation of the present-day negative trends at the system level, without the need to present individual epiphenomena. Methodological tools, used for the analysis of the literature presented in this article, are provided by the postcolonial reflection, and the key operational tools used in the proposed interpretation of the Croatian dystopian fiction are categories of exclusion, subordination and authority, derived directly from the philosophy of Michel Foucault and the works of his continuator – Giorgio Agamben, as well as the issues connected to the relations and deep divisions between the center and the peripheries, the epistemic violence and the post-colonial discourse.

Keywords

PL

dystopia; perspektywa postkolonialna; literatura chorwacka; wykluczenie; podporządkowanie

EN

dystopia; postcolonial perspective; Croatian literature; exclusion; subordination; dystopia; postcolonial perspective; Croatian literature; exclusion; subordination

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2016
• Volume: 19
• Pages: 150-162

Dates

published

2016-06-15

Contributors

author

Aleksandra Wojtaszek

• Uniwersytet Jagielloński, Kraków

References

• Agamben, Giorgio. Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie. Przeł. Mateusz Salwa. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2008.
• Bagić, Krešimir. „Od kritičkog mimetizma do interdiskurzivnosti”. Sarajevske sveske 14 (2007). S. 176–198.
• Bagić, Krešimir. Uvod u suvremenu hrvatsku književnost 1970–2010. Zagreb: Školska knjiga, 2016.
• Bakuła, Bogusław. „Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki)”. Teksty Drugie 6 (2006). S. 11–33.
• Brešan, Ivo. „Ako je masturbacija glavni problem, onda k vragu i cijela zemlja”. Novosti 686 (2013). Web. 09.09.2016. http://www.novossti.com/2013/02/ako-je-masturbacijaglavni-problem-onda-k-vragu-i-cijela-zemlja/
• Domańska, Ewa. „Badania postkolonialne”. Gandhi, Leela. Teoria postkolonialna: wprowadzenie krytyczne. Przeł. Jacek Serwański. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008. S. 157–164.
• Fanon, Frantz. Wyklęty lud ziemi. Przeł. Hanna Tygielska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985.
• Foucault, Michel. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Przeł. Tadeusz Komendant. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2009.
• Foucault, Michel. Podmiot i władza. Przeł. Jacek Zychowicz. Lewą Nogą 9 (1998). S. 174–178.
• Foucault, Michel. Wola wiedzy. Przeł. Bogdan Banasiak, Krzysztof Matuszewski. Historia seksualności. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2010.
• Gajin, Igor. „Trend distopijskog u suvremenoj hrvatskoj prozi”. Anafora 1 (2015). S. 41–58.
• Griffiths, Gareth. „The Post-colonial Project: Critical Approaches and Problems”. New National and Postcolonial Literatures: An Introduction. Red. B. King. Oxford: Clarendon Press, 1996. S. 164–177.
• Jameson, Frederick. Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe. Przeł. Maciej Płaza, Małgorzata Frankiewicz, Andrzej Miszk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.
• Jameson, Frederick, „Future City”. New Left Review 21 (2003). S. 65–79.
• Jarzębski, Jerzy. „Realizm podszyty fantastyką”. Teksty Drugie 6 (2008). S. 44–53.
• Juszczyk, Andrzej. Stary wspaniały świat. O utopiach pozytywnych i negatywnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
• Mlakić, Josip. Planet Friedman. Zagreb: Fraktura, 2012.
• Pavičić, Jurica. „Prošlo je vrijeme Sumatra i Javi”. Sarajevske sveske 5 (2004). S. 125–136.
• Pogačnik, Jagna. „Novi hrvatski roman”. Sarajevske sveske 13 (2006). S. 75–96.
• Pogačnik, Jagna. „Gdje je nestala utopija?”. Kolo 4 (2004). S. 179–188.
• Popović, Edo. Lomljenje vjetra. Zagreb: OceanMore, 2011.
• Postnikov, Boris. „Imaginiranje sutrašnjice bez budućnosti”. Le Monde diplomatique XI (2013). Web. 10.10.2016. http://lemondediplomatique.hr/imaginiranje-sutrasnjice-bez-buducnosti/
• Sargent, Lyman Tower. „The Three Faces of Utopianism Revisited”. Utopian Studies 5 (1994). S. 1–37.
• Szacki, Jerzy. Spotkania z utopią. Warszawa: Sic!, 2000.
• Spivak, Gayatri Chakravorty. „Czy podporządkowani Inni mogą przemówić?”. Przeł. Ewa Majewska. Krytyka Polityczna 24–25 (2011). S. 196–239.
• Suvin, Darko. „Theses on dystopia 2001”. Dark Horizons: Science Fiction and the Dystopian Imagination. Red. R. Baccolini, T. Moylan. New York and London: Routledge, 2003. S. 187–201.
• Zgorzelski, Andrzej. „SF jako pojęcie systemu historycznoliterackiego”. System i funkcja. Ustalenia metodologiczne i propozycje teoretycznoliterackie. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1999. S. 89–108.
• Žiljak, Aleksandar. Irbis. Zagreb: Zagrebačka naklada, 2012.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2016.19.10295