GRANICE PRZYRODY. NATURA POGRANICZA POLSKO-NIEMIECKIEGO W PERSPEKTYWIE IMAGOLOGICZNEJ

• Authors: Małgorzata Praczyk

Title variants

EN

BORDERS OF NATURE. THE NATURE OF THE POLISH-GERMAN BORDER IN THE PERSPECTIVE OF IMAGOLOGY

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Polityczna decyzja o zmianie granicy pociąga za sobą lawinę konsekwencji, spośród których przesiedlenie ludności (jeśli wówczas następuje) jest najbardziej dramatyczne. Konieczność wytworzenia poczucia wspólnoty narodowej na nowozamieszkałym terytorium wymusza wiele różnorakich działań w sferze zarówno politycznej, jak i społecznej. Pojawienie się Polaków na tzw. Ziemiach Odzyskanych po II wojnie światowej wiązało się z nadaniem temu obszarowi znaczeń potwierdzających jego polskość. Pisma historyków, geografów, językoznawców, ekonomistów czy wreszcie przyrodników publikowane bezpośrednio po wojnie pokazują, w jaki sposób włączano fizyczną, geograficzną przestrzeń i przyrodę w sferę wyobrażoną polskiego narodu. Dekonstrukcja opisów natury tzw. Ziem Odzyskanych ze szczególnym uwzględnieniem granicy polsko-niemieckiej na Odrze pozwala przeanalizować nierozerwalność argumentów przyrodniczych i historycznych jako takich, które warunkują konstytuowanie się narodowej tożsamości Polaków po wojnie.

EN

The political decision concerning the reallocation of the national border resulted in many consequences, among them – the most dramatic consisting in the resettlement of people. The necessity of creating a sense of national community in the new lands triggered many different activities both in the political and social spheres. The appearance of Poles on the so called Regained Territories after World War II was related to the need of endowing it with meanings that would legitimate its Polishness. The writings of historians, geographers, linguists, economists and eventually biologists which were published in years following the war demonstrate the ways and manners of the inclusion of physical space and nature into the imagined realm of the Polish nation. The deconstruction of narrations regarding nature with special attention to the Polish-German border on the river Oder helps to analyze the inseparable connection of natural and historical arguments as conditioning the constitution of the Polish national identity after World War II.

Keywords

PL

imagologia; naród; granica; przyroda; tożsamość

EN

imagology; nation; border; nature; identity; imagology; nation; border; nature; identity

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2017
• Volume: 21
• Issue: 2

Dates

published

2018-08-28

Contributors

author

Małgorzata Praczyk

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Angutek, Dorota. Kulturowe wymiary krajobrazu. Antropologiczne studium recepcji przyrody na prowincji: od teorii do empirii. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2013.
• Barciński, Florian. „Bogactwa naturalne Ziem Odzyskanych i ich znaczenie gospodarcze dla Polski”. Przegląd Zachodni 1 (1947). S.12-30.
• Belzyt, Leszek C. „Drang nach Osten. Cywilizacja z Zachodu?”. Polsko-niemieckie miejsca pamięci. Tom 2. Wspólne / Oddzielne. Red. R. Traba, H.H. Hahn. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2015. S. 207-224.
• Claval, Paul. „Przemiany koncepcji dziedzictwa kulturowego i krajobrazu”. Przeł. Patrycja Jakubczyk. Krajobrazy. Antologia tekstów. Red. B. Frydryczak, D. Angutek. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2014. S. 335-344.
• Donnan Hastings, Wilson Thomas M. Borders: Frontiers of Indentity, Nation and State. Oxford – New York: Berg, 1999.
• Dziewoński, Zbigniew. „Odra, jej problemy i perspektywy”. Przegląd Zachodni 2 (1947). S. 918-930.
• Eriksen, Thomas H. Etniczność i nacjonalizm. Ujęcie antropologiczne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.
• Frydryczak, Beata. Od estetyki The Picturesque do doświadczenia topograficznego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2013.
• Frydryczak Beata, Angutek Dorota, red. Krajobraz kulturowy. Antologia tekstów. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2014.
• Frydryczak Beata, Ciesielski Mieszko, red. Krajobraz kulturowy. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2014.
• Halicka, Beata. „Wisła i Ren. Rzeki wynalezione, czyli o ucieleśnieniach „narodowego ducha”. Polskoniemieckie miejsca pamięci. Tom 3. Paralele. Red. R. Traba, H.H. Hahn. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2012. S. 72-92.
• Hengelhaupt, Uta. „Dziedzictwo kultury a poczucie tożsamości na Środkowym Nadodrzu i Dolnym biegu Odry”. Przeł. Marek Batkowski. Odra – Oder. Panorama europejskiej rzeki. Red. K. Schlögel, B. Halicka. Skórzyn: Wydawnictwo Instytutowe – Instytut Ekologii Stosowanej, 2008. S.135-145.
• Hinrichsen, Kerstin. „Granica na Odrze i Nysie. Do odwołania?”. Przeł. Patrycja Pieńkowska-Wiederkehr. Polsko-niemieckie miejsca pamięci. Tom 1. Wspólne / Oddzielne. Red. R. Traba, H.H. Hahn. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2015. S. 462-480.
• Hirschi, Caspar. The Origins of Natrionalism. An alternative History from Ancient Rome to Early Modern Germany. Cambridge: Cambridge University Press, 2012.
• Kaiser, Robert J. „Geography:. Encyclopedia of Nationalism. Fundamental Themes. Vol. 1. Red. A.J. Motyl. San Diego: Academic Press, 2001. S. 315-333.
• Kiełczewska-Zaleska Maria, Gluck Leopold, Kaczmarczyk Zdzisław. „O lewy brzeg środkowej i dolnej Odry”. Przegląd Zachodni (1945). S. 61-87.
• Kiełczewska Maria, Grodek Andrzej. Odra – Nisa. Najlepsza granica Polski. Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, 1946.
• Klessmann Christoph, Traba Robert. „Kresy i niemiecki wschód. W poszukiwaniu arkadii i celu misji cywilizacyjnej”. Przeł. fragmenty Barbara Ostrowska. Polsko-niemieckie miejsca pamięci. Tom 3. Paralele. Red. R. Traba, H.H. Hahn. S. 41-71.
• Kronenberg, Anna. Geopoetyka. Związki literatury i środowiska, Łódź: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo, 2014.
• Krzoska, Markus. „Znaczenie Odry w myśli politycznej Zygmunta Wojciechowskiego”. Odra – Oder. Panorama europejskiej rzeki. Red. K. Schlögel, B. Halicka, Skórzyn: Wydawnictwo Instytutowe – Instytut Ekologii Stosowanej, 2008. S. 197-207.
• Labuda, Gerard. Polska granica zachodnia. Tysiąc lat dziejów politycznych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1971.
• J. Leerssen, praca publikowana w niniejszym numerze „Porównań”.
• Michalski, Maciej. Dawni Słowianie w tradycji polskiej pierwszejpołowy XIX wieku. W poszukiwaniu tożsamości wspólnotowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2013.
• Praczyk, Małgorzata. „Strategie oswajania rzeczy na „Ziemiach Odzyskanych” ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni prywatnej”. Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensia 6 (2017). S. 77-90.
• Rafalski, Julian. „Zachodnia granica Polski a postulaty gospodarstwa leśnego i obrony kraju”. Przegląd Zachodni 1 (1947). S. 213-217.
• Rudnicki, Mikołaj. „Nazwy Odry i jej ważniejszych dopływów”. Monografia Odry. Studium zbiorowe. Red. M. Kiełczewska-Zaleska, A. Grodek, A. Zierhoffer. Poznań: Instytut Zachodni, 1948. S. 19-69.
• Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas, 2014.
• Schlögel, Karl. „Odra – przemyślenia na tematmiejsca pewnej europejskiej rzeki w historii kultury”. Przeł. Bartosz Wójcik, Marcin Lipnicki. Odra – Oder. Panorama europejskiej rzeki. Red. K. Schlögel, B. Halicka. Skórzyn: Wydawnictwo Instytutowe – Instytut Ekologii Stosowanej, 2008. S. 19-39.
• Schramm, Tomasz. „Granice i podziały Europy”. Klio 3 (2013). S. 81-115.
• Smith, Anthony D. Etniczne źródła narodów. Przeł. Małgorzata Głowacka-Grajper. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
• Traba, Robert. „Wschodniopruskość”. Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec. Poznań – Warszawa: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2005.
• Traba Robert, Julkowska Violetta, Stryjakiewicz Tadeusz, red. Krajobrazy kulturowe. Sposoby konstruowania i narracje. Warszawa – Berlin: Wydawnictwo Neriton – Centrum Badań Historycznych PAN, 2017.
• Traba Robert, Żytyniec Rafał. „Ziemie odzyskane / utracony Heimat”. Polsko-niemieckie miejsca pamięci. Tom 1. Wspólne / Oddzielne. Red. R. Traba, H.H. Hahn. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2015. S. 660-682.
• Westphal, Bertrand. Geocriticism. Real and Fictional Spaces. Przeł. Robert T. Tally Jr. New York: Palgrave Macmillan, 2011.
• Wodziczko Adam, Czubiński Zygmunt. „Ochrona pierwotnej przyrody Ziem Zachodnich”. Przegląd Zachodni 1 (1946). S. 22-35.
• Wodziczko Adam, Urbański Jarosław, Czubiński Zygmunt. „Przyroda żywa doliny Odry i jej ochrona”. Monografia Odry. Studium zbiorowe. Red. M. Kiełczewska-Zaleska, A. Grodek, A. Zierhoffer. Poznań: Instytut Zachodni, 1948. S. 302-350.
• Wojciechowski Zygmunt. „Grunwald”. Przegląd Zachodni (1945). S. 1-8.
• Wojciechowski Zygmunt. „Polityczne znaczenie Odry w czasach historycznych”. Przegląd Zachodni 2 (1947). S. 719-731.
• Zierhoffer, August. „Problem zachodniej granicy Polski”. Przegląd Zachodni 1 (1947). S. 203-212.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2017.21.13959