MITOLOGIE ARTYSTY ŚWIATA TEATRU. KAZIMIERZ DEJMEK I JERZY GROTOWSKI

• Authors: Anna Sobiecka

Title variants

EN

MYTHOLOGIES OF AN ARTIST OF THE THEATRE. KAZIMIERZ DEJ MEK AND JERZY GROTOWSKI

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współczesna proza polska na nowo powraca do zagadnień artystowskich, próbując mitologizować obraz artysty świata teatru. W niniejszym artykule interesować mnie będzie grupa tekstów, które ujawniają szczególnego rodzaju zainteresowanie wybitnymi osobowościami polskiego teatru – Kazimierzem Dejmkiem i Jerzym Grotowskim. Wybrane utwory pierwowzór bohaterów powieściowych, a także schemat fabularny, zapożyczają z pogranicza biografii oraz wydarzeń teatralnych, a następnie transponują je w świat powieściowej fikcji. Zastosowana strategia kluczowa występuje w dwóch podstawowych wariantach – powieści pamfletu oraz powieści paraboli. Proces mitologizowania artysty teatru podporządkowany zostaje tworzeniu biografii fantazmatycznych, opartych na szczególnego rodzaju pakcie referencjalnym między nadawcą i odbiorcą tekstu.

EN

The contemporary Polish prose has once more become inspired by the novel concerning an artist, and attempts to mythologise the artist’s image of the world of the theater. In this article, I shall cover a range of texts which show a peculiar interest in the great figures of the Polish theatre – Kazimierz Dejmek and Jerzy Grotowski. The chosen works adopt the archetypes of both the characters, as well as of the plot, from the overlapping areas of the two artists’ personal and professional scenic lives, conveying the artists’ real-world experiences into fiction. The key strategy used in the mentioned works occurs in two basic varieties – the pamphlet novel and the parabolic novel. The mythologisation of the artist is dependent on the creation of phantasmatic biographies, based on a unique type of an unspoken agreement between the author and the reader.

Keywords

PL

powieść kryptobiograficzna; strategia kluczowa; biografia fantazmatyczna

EN

cryptobiographic novel; key strategy; phantasmatic biography; cryptobiographic novel; key strategy; phantasmatic biography

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2018
• Volume: 23
• Issue: 2
• Pages: 213-226

Dates

published

2019-04-03

Contributors

author

Anna Sobiecka

• Akademia Pomorska w Słupsku

References

• Dejmek, Kazimierz. O mojej estetyce. Świadomość teatru. Polska myśl teatralna drugiej połowy XX wieku. Red. W. Dudzik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. S. 261-267.
• Gutowski Wojciech, Owczarz Ewa, red. Z problemów prozy – powieść o artyście. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006.
• Jarzębski, Jerzy. Powieść jako autokreacja. Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1984.
• Koprowski, Jan. Potomkowie Tespisa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1966.
• Kryński, Stanisław. Artysta – świat. W kręgu międzywojennej powieści o artyście. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2003.
• Kuligowska-Korzeniewska Anna, red. Teatr Kazimierza Dejmka. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2010.
• Łoziński, Józef. Pantokrator. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.
• Makowiecki, Andrzej Z. Młodopolski portret artysty. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.
• Markiewicz, Henryk. „O polskiej literaturze z kluczem”. Zabawy literackie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1992. S. 35-88.
• Osiński, Zbigniew. Grotowski i jego Laboratorium. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980.
• Osiński, Zbigniew. Jerzy Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty. T. 1. Wyd. 2 poprawione. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2009a.
• Osiński, Zbigniew. Jerzy Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty. T. 2. Prace z lat 1999–2009. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2009b.
• Osiński, Zbigniew. Spotkania z Jerzym Grotowskim. Notatki, listy, studium. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2013.
• Pawłowski, Roman. „Prorok czy szalbierz. Mistrz Bronisława Wildsteina”. Gazeta Wyborcza 268 (2004). S. 13.
• Prokop, Jan. „Literatura z kluczem”. Teksty 1 (1977). S. 41-47.
• Raszewski, Zbigniew. „Dejmek”. Pamiętnik Teatralny 3-4 (1981). S. 229-258.
• Rogacki, Henryk Izydor. Mgła i zwierciadło. Obrazy teatru w prozie, liryce i dramacie okresu Młodej Polski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Errata, 2001.
• Smulski, Jerzy. „Autobiografizm jako postawa i jako strategia artystyczna. Na materiale współczesnej prozy polskiej”. Pamiętnik Literacki 4 (1988). S. 83-101.
• Sobiecka, Anna. „Pamiętnik Munia Michała Bałuckiego. «O-powieść» o artyście końca XIX wieku”. Z problemów prozy – powieść o artyście. Red. W. Gutowski i E. Owczarz. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006. S. 168-185.
• Sobiecka, Anna. „Powieść teatralna a postawa autobiograficzna”. Autobiografizm i okolice. Red. T. Sucharski, B. Żynis. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, 2011. S. 101-114.
• Sobiecka, Anna. „Strategie biografizacyjne w polskiej powieści teatralnej XX wieku”. Tropy biograficzne. Bieg życia w narracjach literackich i kulturowych. Red. J. Knap, M. Roszczynialska, K. Wądolny-Tatar. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2017. S. 325-346.
• Sontag, Susan. W Ameryce. Przeł. Jarosław Anders. Warszawa: Czytelnik, 2003.
• Spiró, György. Iksowie. Przeł. Mieczysław Dobrowolny. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 1981.
• Wildstein, Bronisław. Mistrz. Warszawa: Świat Książki, 2004.
• Wildstein, Bronisław. Niepokorny. Rozmawiają Piotr Zaremba i Michał Karnowski. Warszawa: Fronda Pl, 2012.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2018.23.18726