Dziady cz. IV w zwierciadle ekosystemu romantycznego

• Authors: Agnieszka Trześniewska

Title variants

EN

Dziady part. IV in the mirror of the romantic ecosystem

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule, poświęconym czwartej części Dziadów Adama Mickiewicza, posłużyłam się metaforą ekosystemu, w który uwikłane są zwierzęta, rośliny oraz ludzie. Zwierzęta odgrywają istotną rolę w Mickiewiczowskim ekosystemie, stając się podstawą przewartościowania myślenia o tym, kto może być bohaterem, gdyż autor przyznaje im status równoprawny z tym, który posiadają Gustaw czy Ksiądz. Co więcej, zwierzęta przestają być postrzegane przedmiotowo. Mickiewiczowski bohater widzi siebie jako cząstkę natury. W artykule zwrócono szczególną uwagę na insekty jako zwierzęta stojące na styku śmierci i życia. W tej roli autor Dziadów obsadził owady, które zdają się zacierać granicę między dwoma rzeczywistościami.

EN

In this article, I have used the metaphor of the ecosystem in which animals, plants and humans are involved. Animals play an important role in the Mickiewicz’s ecosystem, becoming the basis for revaluing the thought of who can be a hero, because the author recognizes them as equal with those of Gustav or Priest figure. What is more, animals are not being perceived as objects any more. Mickiewicz’s hero sees himself as part of nature. In the article special attention has been paid to the insects as animals standing at the crossroads of life and death. In this role, the author of Dziady part IV casted insects, which seem to blur the boundary between two realities.

Keywords

PL

ekosystem; ekokrytyka; Mickiewicz; owady

EN

ecosystem; insects; ecocriticism; animal studies; ecosystem; insects; ecocriticism; animal studies

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2017
• Issue: 5
• Pages: 53-62

Dates

published

2017-06-02

Contributors

author

Agnieszka Trześniewska

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin

References

• Bachórz Józef, 2003, Fauna w słowniku Mickiewicza, w: Jak pachnie na Litwie Mickiewicza i inne studia o romantyzmie, Bachórz J. (red.), Gdańsk.
• Bachórz Józef, 1993, O „zwierzyńcu” A. Mickiewicza (rekonesans wstępny), w: Literacka symbolika zwierząt, Martuszewska A. (red.), Gdańsk.
• Barcz Anna, 2012, Przyroda – bliska czy daleka? Ekokrytyka i nowe sposoby poetyki odpowiedzialności za przyrodę w literaturze, „Anthropos?”, nr 18-19.
• Barcz Anna, 2016, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice.
• Barcz Anna, 2013, Zwierzęta mają głos, „Teksty Drugie”, nr 1/2.
• Domańska Ewa, 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie”, nr 1/2.
• Fabre Jean-Henri, 1948, Z życia owadów, Boguszewicz Z., Górska M. (przeł.), Warszawa.
• Fiedorczuk Julia, 2015, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Gdańsk.
• Gielata Ireneusz, 2015, Nie-dostrzeżone historie – o „życiu bez ruchu”, w: Emancypacja zwierząt?, Łoch E., Trześniewska A., Piechota D. (red.), Lublin.
• Igliński Grzegorz, 2016, Z Mickiewiczowskiego bestiariusza. Owady i robaki w „Dziadach”, „Wiek XIX”, nr IX(LI).
• Janion Maria, 2008, Wampir. Biografia symboliczna, Gdańsk.
• Jay Martin, 1994, Downcast Eyes: The Denigration of Vision Twentieth-Century French, Berkeley.
• Kott Jan, 1991, Cudowny kołatek z mickiewiczowskiego kantorka, w: Pisma wybrane, t.1: Wokół literatury, Nyczek T. (wyb.), Warszawa.
• Michalski Maciej, 2014, Owady i filozofia. Tischnera i Themersona wycieczki do świata insektów, „Jednak Książki”, nr 2.
• Mickiewicz Adam, 2000, Dziady część IV, w: Dziady, Warszawa.
• Moszyński Kazimierz, 1967, Kultura ludowa Słowian. Tom II. Kultura duchowa, Warszawa.
• Nawarecki Aleksander, 1993, Mickiewicz i robaki, w: Balsam i trucizna. 13 tekstów o Mickiewiczu, Graczyk E., Majchrowski Z. (red.), Gdańsk.
• Piątek Zdzisława, 1993, Przyroda i wartości, w: Wartość bycia. Władysławowi Stróżewskiemu w darze, Karłowicz D., Lipiec J., Markiewicz B. (red.), Kraków-Warszawa.
• Piątek Zdzisława, 1998, Etyka środowiskowa. Nowe spojrzenie na miejsce człowieka w przyrodzie, Kraków.
• Piechota Dariusz, 2014, Literatura drugiej połowy XIX wieku w świetle studiów nad zwierzętami (animal studies), w: Chymkowski R., Jaroszuk A. (red.), Pongo VI. Ludzie i zwierzęta, Warszawa.
• Piechota Dariusz, 2016, (Nie)znane życie owadów. O mikroprzestrzeni w powieści Erazma Majewskiego „Doktor Muchołapski” w: Geografia krain zmyślonych. Wokół kategorii miejsca i przestrzeni w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, Kostecka W., Skowera M. (red.), Warszawa.
• Piotrowski Igor, 2014, Insektoteologia i insektoteologie. O relacjach między Bogiem, ludźmi i owadami w kulturze Zachodu (krótka introdukcja), w: Chymkowski R., Jaroszuk A. (red.), Pongo VI. Ludzie i zwierzęta, Warszawa.
• Stanisławski Emil, 2015, Korzenie szowinizmu gatunkowego, w: Łoch E., Trześniewska A., Piechota D. (red.), Emancypacja zwierząt?, Lublin.
• Stefanowska Zofia, 1976, Świat owadzi w IV części „Dziadów”, w: Stefanowska Z., Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa.
• Sztachelska Jolanta, 2013, Narracje dziecięce Bolesława Prusa, w: Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa, Paczoska E., Szleszyński B., Osiński D.M. (red.), Warszawa.
• Tabaszewska Justyna, 2011, Zagrożenia czy możliwości? Ekokrytyka – rekonesans, „Teksty Drugie”, nr 3.
• Tabaszewska Justyna, 2015, Zwierzęta w dyskursie ekokrytycznym, w: Łoch E.,Trześniewska A., Piechota D. (red.), Emancypacja zwierząt?, Lublin.
• Trześniewska Agnieszka, 2016, Ukryte życie insektów w trylogii Maurycego Maeterlincka, w: Ekomodernizmy, Trześniewska A., Piechota D. (red.), Lublin.
• Trześniowski Dariusz, 2013, Realizm magiczny? O „Placówce” Bolesława Prusa, w: Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa, Paczoska E., Szleszyński B., Osiński D.M. (red.), Warszawa.
• Żółkoś Monika, 2015, Mikro-formy i makro-lęki. Owady jako wyzwanie dla „animal studiem”, w: Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu, Barcz A., Łagodzka D. (red.), Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2017.1.5.5