Literatura hipertekstowa a preferencje czytelnicze młodzieży (implikacje dydaktyczne)

• Authors: Beata Jarosz

Title variants

EN

Hypertext literature and young people’s reading preferences (Didactic implications)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowano literaturę hipertekstową w kontekście preferencji czytelniczych młodych ludzi i pogłębiającego się kryzysu czytelnictwa. Autorka uzasadnia wartość e-utworów w rozwijaniu zainteresowań czytelniczych współczesnej młodzieży, wykazując, że dzieła cyfrowe dzięki przełamanej linearności, wielopiętrowej architekturze, multimedialności, zespoleniu typografii statycznej z kinetyczną gwarantują swoistą literacko-rozrywkową ucztę, a przy tym intelektualno-twórczą inspirację. Odbiorca z jednej strony obcuje z atrakcyjną hybrydalną strukturą i otrzymuje możliwość lektury opartej na dokonywaniu samodzielnych wyborów, a z drugiej – wciąż może rozwijać zdolność czytania ze zrozumieniem, wrażliwość estetyczną, inteligencję emocjonalną i racjonalną, wyobraźnię, a także inne różnorakie umiejętności: interpretacyjne, argumentacyjne, analityczne itd.

EN

In the article hypertext literature is presented in the context of the reading preference of young people and the deepening crisis of readership. The author justifies the value of e-literature in developing the reading interests of contemporary young people, demonstrating that digital works thanks to broken linearity, multilevel architecture, multimediality, and the combination of static and kinetic typography, digital works, guarantees a special kind of literary and entertainment feast combined with intellectual and creative inspiration. On the one hand, the recipient assorts with the attractive hybrid structure and has the possibility of reading based on making one’s own choices; on the other – the reader could still continue to develop reading comprehension skills, aesthetic sensitivity, emotional and rational intelligence, imagination, as well as a variety of other skills: interpretative, argumentative, analytic etc.  

Keywords

PL

literatura hipertekstowa; czytelnictwo; preferencje czytelnicze

EN

hypertext literature; readership; reading preferences; hypertext literature; readership; reading preferences

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2017
• Issue: 6
• Pages: 193-206

Dates

published

2017-12-29

Contributors

author

Beata Jarosz

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Aarseth Espen J., 2006, Cybertekst. Perspektywy literatury ergodycznej, Sikora D., Pisarski M. (przeł.), „Techsty”, nr 2, http://www.techsty.art.pl/magazyn2/artykuly/aarseth_cybertekst.html (dostęp 2.04.2017).
• Aarseth Espen J., 2014, Cybertekst. Spojrzenia na literaturę ergodyczną, Pisarski M. (przeł.), Kraków–Bydgoszcz.
• Barthes Roland, 1999, S/Z, Markowski M.P., Gołębiewska M. (przeł.), Warszawa.
• Bierkowski Tomasz, 2008, O typografii, Gdańsk.
• Biernacka Anna, 2004, Szkoła i polonistyka w społeczeństwie informacyjnym, w: Janus-Sitarz A. (red.), Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty, Kraków, s. 275–296.
• Budrewicz Zofia, 2012, Odbiorca szkolnej lektury jako podmiot doświadczający, w: Biedrzycki K., Janus-Sitarz A. (red.), Doświadczenie lektury. Między krytyką literacką a dydaktyką literatury, Kraków, s. 63–73.
• Burzyńska Anna, 2012, Doświadczenie lektury, w: Biedrzycki K., Janus-Sitarz A. (red.). Doświadczenie lektury. Między krytyką literacką a dydaktyką literatury, Kraków, s. 9–29.
• Cieślikowski Jerzy, 1985, Literatura osobna, Warszawa.
• Constantinescu Cătălin, 2009, The validity of reader-oriented criticism in electronic media, „Philologica Jassyensia”, nr 1(9), s. 95–101.
• Czaplejewicz Eugeniusz, 2009, Artyzm i chaos. Z pogranicza poetyki i estetyki, w: Ulicka D. (red.), Tekst (w) sieci, t. 1: Tekst – Język – Gatunki, Warszawa, s. 49–58.
• Dawidek-Gryglicka Małgorzata, 2011, Emeryk jako cybertekst, czyli o powieści Radosława Nowakowskiego raz jeszcze, „Techsty”, nr 7, http://techsty.art.pl/magazyn/magazyn7/artykuly/gryglicka01.html (dostęp 2.04.2017).
• Dziok Anna, 2009, Literatura hipertekstowa w świetle estetycznej kategorii zaangażowania, w: Kubicka H., Taranek O. (red.), Kody kultury. Interakcja, transformacja, synergia, Wrocław, s. 41–49.
• Eco Umberto, 1994, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Gałuszka J. (przeł.), Warszawa.
• Federman Raymond, 1983, Surfikcja – cztery propozycje w formie wstępu, w: Lewicki Z. (oprac.), Nowa proza amerykańska. Szkice krytyczne, Warszawa, s. 421–432.
• Gajda Stanisław, 2000, Media – stylowy tygiel współczesnej polszczyzny, w: Bralczyk J., Mosiołek-Kłosińska K. (red.), Język w mediach masowych, Warszawa, s. 19–27.
• Gołębiewski Łukasz, 2008, Śmierć książki. No future book, Warszawa.
• Huizinga Johan, 2007, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, Kurecka M., Wirpsza W. (przeł.), Warszawa.
• Hayles N. Katherine, 2007, Electronic Literature. What is it?, „Electronic Literature Organisation”, vol. 1, https://eliterature.org/pad/elp.html#sec3 (dostęp 9.12.2017).
• Jabłoński Artur, 2012, Literatura hipertekstualna w szkole, „Polonistyka”, nr 4, s. 24–27.
• Janus-Sitarz Anna, 2003, Uczyć dla lektury, „Polonistyka”, nr 10, s. 33–38.
• Janus-Sitarz Anna, 2009, Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze. O praktykach czytania literatury w szkole. Kontestacje, oceny, propozycje, Kraków.
• Janus-Sitarz Anna, 2012, Nauczyciel w roli krytyka literackiego, w: Biedrzycki K., Janus-Sitarz A. (red.), Doświadczenie lektury. Między krytyką literacką a dydaktyką literatury, Kraków, s. 74–84.
• Juszczak Wiesław, 1972, Dwie krytyki: „krytyczna” i „komentująca”, „Teksty. Teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 4, s. 38–55.
• Kopeć Urszula, 2002, Kształcenie umiejętności czytania w szkole podstawowej, w: Kurczab H., Kopeć U., Kozłowska E. (red.), Wybrane zagadnienia edukacji polonistycznej, Rzeszów, s. 191–199.
• Koryś Izabela, Kopeć Jarosław, Zasacka Zofia, Chymkowski Roman, 2017, Stan czytelnictwa w Polsce w 2016 roku [raport], Warszawa, http://www.bn.org.pl/download/document/1492689764.pdf (dostęp 8.12.2017).
• Koziołek Krystyna, 2014, Dydaktyka regresywna, czyli czego trzeba się oduczyć, żeby uczyć lektury, w: Biedrzycki K., Bobiński W., Janus-Sitarz A.,Przybylska R. (red.), Polonistyka dziś – kształcenie dla jutra, t. 2, Kraków, s. 195–203.
• Kudra Andrzej, 2006, Hiperjęzyk hipertekstu a chiralność, „Media – Kultura – Społeczeństwo”, nr 1, s. 119–127.
• Kudra Andrzej, 2007, (Nie)moja mimesis, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 9, s. 293–300.
• Marecki Piotr, 2002, Liternet.pl, w: Marecki P. (red.), Liternet. Literatura i Internet, Kraków.
• Marecki Piotr, 2005, Rashomon do potęgi entej [wywiad z Radosławem Nowakowskim], http://ksiazki.onet.pl/rashomon-do-potegi-entej/fp7sj (dostęp 2.04.2017).
• Michalak Dominika, Koryś Izabela, Kopeć Jarosław, 2016, Stan czytelnictwa w Polsce w 2015 roku [raport], Warszawa, http://www.bn.org.pl/download/document/1459845698.pdf (dostęp 15.04.2017).
• Mysior Radosław, 2014, Dwa światy – cyfrowi tubylcy, cyfrowi imigranci. Cz. 1, „Remedium”, nr 9, s. 5–7.
• Nowakowski Radosław, [b.d.w.]. HASA RAPASA: opis spektaklu niemożliwego, http://www.liberatorium.com/hasa/rapasa.html (dostęp 2.04.2017).
• Osiecka-Chojnacka Justyna, 2014, Czytelnictwo w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej, „Infos. Zagadnienia społeczno-gospodarcze”, nr 17 (177), http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/0291AD9C4904205EC-1257D62004108A1/$file/Infos_177.pdf (dostęp 28.03.2017).
• Papuzińska Joanna, 1981, Inicjacje literackie. Problemy kontaktów dziecka z książką, Warszawa.
• Pawlicka Urszula, 2014a, Literatura elektroniczna. Stan badań w Polsce, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 141 –161.
• Pawlicka Urszula, 2014b, Nauczanie literatury cyfrowej. Trochę wątpliwości i o wiele więcej zysków, w: Biedrzycki K., Bobiński W., Janus-Sitarz A., Przybylska R. (red.), Polonistyka dziś – kształcenie dla jutra, t. 2, Kraków, s. 60–81.
• Pisarski Mariusz, 2011, Hipertekst a intertekstualność: powinowactwa i rozbieżności, „Porównania”, nr 8, s. 183–193.
• Pope James, 2008, A Future for Hypertext Fiction, „Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies”, nr 12 (4), s. 447–465.
• Prajzner Katarzyna, 2004, Postmodernism Comes True? Kilka uwag na marginesie teorii hipertekstu, „Kultura Współczesna”, nr 1(39), s. 153–171.
• Przybyszewska Agnieszka, 2014, Ku literaturze grywalnej (kilka uwag wstępnych), „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 2, s. 127–147.
• Sandbothe Mike, 2001, Transwersalne światy medialne. Filozoficzne rozważania o Internecie, Krzemieniowa K. (przeł.), w: Gwódź A. (red.), Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, Kraków, s. 205–231.
• Schneider Steven M., Foot Kirsten A., 2008, Sieć WWW jako przedmiot badań naukowych, w: Dytman-Stasieńki A., Stasieńko J. (red.), WWW – w sieci metafor. Strona internetowa jako przedmiot badań naukowych, Wrocław, s. 23–33.
• Simanowski Roberto, 2007, Hipertekst. Znamiona, badania, poetyka, Roszak J. (przeł.), „Przestrzenie Teorii”, nr 7, s. 369–381.
• Strokowski Wojciech, 2004, Polonista polimedialny, w: Janus-Sitarz A. (red.), Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty, Kraków, s. 297–335.
• Szczęsna Ewa, 2007, Poetyka mediów. Polisemiotyczność, digitalizacja, reklama, Warszawa.
• Szczęsna Ewa, 2009, Wprowadzenie do poetyki tekstu sieciowego, w: Ulicka D. (red.), Tekst (w) sieci, t. 1: Tekst – Język – Gatunki, Warszawa, s. 67–76.
• [Techsty], 2015, Piksel Zdrój. Nowa powieść hipertekstowa, http://techsty.art.pl/aktualnosci/2015/piksel-zdroj.html (dostęp 9.12.2017).
• Uryga Zenon, 1996, Sytuacje komunikacyjne szkolnej lektury, w: Godziny polskiego. Z zagadnień kształcenia literackiego, Kraków, s. 59–80.
• Wolff Katarzyna, 2008, Współczesny czytelnik – między mediatyzacją a indywidualizacją. Kilka refleksji o wspólnocie narracji lekturowych i ich głównych mechanizmach, w: Żbikowska-Migoń A. (red.), Czytanie, czytelnictwo, czytelnik, Wrocław.
• Zasacka Zofia, 2008, Nastoletni czytelnicy – wspólnota symboliczna i społeczne dystanse, w: Żbikowska-Migoń A. (red.), Czytanie, czytelnictwo, czytelnik, Wrocław, s. 159–174.
• Zasacka Zofia, 2014, Lektury szkolne i pozaszkolne – ciągłość i zmiany w postawach czytelniczych gimnazjalistów, w: Biedrzycki K., Bobiński W., Janus-Sitarz A., Przybylska R. (red.), Polonistyka dziś – kształcenie dla jutra, t. 2, Kraków, s. 214–225.
• Zawojski Piotr, 2010, Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2017.6.13