Jeszcze o kwestii żydowskiej w Lalce Bolesława Prusa

• Authors: Tomasz Sobieraj

Title variants

EN

On the Jewish question in Bolesław Prus’s novel The Doll

Abstracts

EN

The Doll, the most famous novel by Bolesław Prus, published in 1890, was concerned with many aspects of the Jewish question. The author portrayed a few phases in relations between Poles and Jews. The first phase was the short epoch of equality and fraternity before the January Uprising. Then came the period of the assimilation of Jews. Finally, Prus observed a growing process of hostility towards Jews. On the whole, anti-Semitic views were criticized by him both in The Doll, and in his journalism. Yet, on the other hand, it must be acknowledged that Prus was often inclined to perceive Jewry in stereotypical ways. The Doll presents an economic triumph of Jews over impractical and inept Poles. Anti-Semitic public feelings that were shown in the novel anticipated the Warsaw pogrom of Jews that took place at the end of 1881.

PL

W swojej najwybitniejszej powieści, Lalce, Bolesław Prus poruszył wiele aspektów tzw. kwestii żydow-skiej. Pisarz ukazał kilka faz w rozwoju stosunków polsko-żydowskich. Pierwsza to faza braterskiej równości sprzed powstania styczniowego. Następnie zdarzył się okres asymilacji Żydów. Na końcu Prus przedstawił narastającą wrogość wobec Żydów. Ogólnie rzecz ujmując, pisarz krytykował antysemityzm zarówno w Lalce, jak i w swojej twórczości publicystycznej. Z drugiej jednak strony przyznać trzeba, że Prus często postrzegał Żydów w sposób stereotypowy. Lalka ukazuje ekonomiczny triumf Zydów nad niepraktycznymi i nieudolnymi Polakami. Ukazane w powieści nastroje antysemickie zwiastowały warszawski pogrom Żydów z końca 1881 roku.

Keywords

EN

assimilation;; equality;; anti-Semitism;; hostility;; anticipation of a pogrom

PL

asymilacja;; równość;; antysemityzm;; wrogość;; zapowiedź pogromu

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2021
• Issue: 13
• Pages: 67-80

Dates

published

2021

Contributors

author

Tomasz Sobieraj

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000245635574

References

• Bachórz Józef, 1998, Wstęp do: Prus B., Lalka, Bachórz J. (oprac.), BN I 262, Wrocław.
• Burdziej Bogdan, 1998, „Lalka” Prusa o genezie pogromu warszawskiego (1881). Rekonesans problemu, w: Jubileuszowe „żniwo u Prusa”, Przybyła Z. (red.), Częstochowa.
• Cała Alina, 1998, Asymilacja Żydów w Królestwie Polskim. Postawy. Konflikty. Stereotypy, Warszawa.
• Datner Helena, 2007, Ta i tamta strona. Żydowska inteligencja Warszawy drugiej połowy XIX wieku, Warszawa.
• Friedrich Agnieszka, 2008, Bolesław Prus wobec kwestii żydowskiej, Gdańsk.
• Kwestia żydowska w XIX wieku. Spory o tożsamość Polaków, 2004, Borkowska G., Rudkowska M. (red.), Warszawa.
• Markiewicz Henryk, 1994, Asymilacja Żydów jako temat literatury polskiej, w: Literatura i historia, Kraków.
• Głowacki Aleksander (Bolesław Prus), 1876, Kronika miesięczna, „Ateneum”, t. 4, z. 11.
• Molisak Alina, 2017, Wstęp do hebrajskiego wydania „Lalki” Bolesława Prusa, „Przegląd Humanistyczny”, nr 3.
• Prus Bolesław, 1886, Kronika tygodniowa, „Kurier Warszawski”, nr 280.
• Prus Bolesław, 1910, Miasto zahipnotyzowane, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 50.
• Prus Bolesław, 1998, Lalka, Bachórz J. (oprac.), BN I 262, Wrocław.
• Sandler Samuel, 2016, Żydzi i sprawy żydowskie w „Lalce” Bolesława Prusa, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”.
• Sandler Samuel, 2017, Wstęp, „Przegląd Humanistyczny”, nr 3.
• Szweykowski Zygmunt, 1927, „Lalka” Bolesława Prusa, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2021.13.8

Biblioteka Nauki

1075492