Europeizacja czy transformacja - ewolucje systemów politycznych Europy Środkowej i Wschodniej

• Authors: Jacek Wojnicki

Title variants

EN

Europeanization or transformation - the evolution of political systems in Central and Eastern Europe

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Analiza obejmuje procesy transformacyjne w regionie Europy Środkowej i Wschodniej zainaugurowane 25 lat temu. Obejmują one zróżnicowane sfery - polityczne, społeczne, gospodarcze, kulturowe oraz międzynarodowe. Pomimo wcześniejszego optymizmu w badaniach politologicznych, dłuższa analiza procesów zmian pozwala na dostrzeżenie wielu scenariuszy realizowanych w poszczególnych państwach. Termin „tranzycja” jako przejście od systemu niedemokratycznego do systemu liberalnej demokracji okazał się mało przydatny do bardziej szczegółowych analiz politologicznych. Część państw bałkańskich czy poradzieckich wybrało model „hybrydowy” zawieszony pomiędzy rozwiązaniami demokratycznymi i rynkowymi a porządkami obowiązującymi w państwie socjalistycznym do końca lat 80. Powyższe tło wydarzeń i zachodzących procesów w omawianym regionie Europy uzupełnia „europeizacja” - traktowana jako rozpowszechnianie rozwiązań Europy Zachodniej na cały kontynent oraz ujednolicanie porządków politycznego, społeczno-gospodarczego czy kulturowego.

EN

The analysis embraces the transformation processes Central and Eastern Europe embarked upontwenty five years ago. They occurred in different fields - politics, society, economy, culture, and internationalrelations. Despite initial optimism in political science research, the prolonged analysis of thetransformations reveals a number of scenarios implemented in different countries. The notion of ‘transition’(tranzycja in Polish), defined as the transformation of non-democracy into a system of liberal democracy,turns out to be of little value in a more detailed analysis in political science. A portion ofBalkan or post-Soviet states has gone for a ‘hybrid’ model, lying somewhere between democratic andmarket solutions on the one hand, and the routine of a socialist state at the end of the 1980s on the other.This background of events and processes is completed by ‘Europeanization’, treated as the promulgationof West European solutions to the whole continent and the unification of political, socio-economic andcultural systems.  

Keywords

PL

europeizacja; transformacja; tranzycja; przeobrażenia ustrojowe; gospodarka rynkowa; integracja europejska

EN

Europeanization; transformation; transition; political transformations; market economy; European integration; Europeanization; transformation; transition; political transformations; market economy; European integration

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przegląd Politologiczny
• Year: 2014
• Issue: 2
• Pages: 7-20

Dates

published

2014-04-01

Contributors

author

Jacek Wojnicki

• Warszawa

References

• Agh A. (1998), Politics o f East-Central Europe, London.
• Antoszewski A. (2004), Wzorce rywalizacji politycznej we współczesnych demokracjach europejskich, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Ash T. G. (1990), Wiosna obywateli, Londyn.
• Bajda P. (2010), Elity polityczne na Słowacji. Kręta droga do nowoczesnego państwa, „Pax” Warszawa.
• Balcerowicz L. (1997), Socjalizm, kapitalizm, transformacja, PWN, Warszawa.
• Bankowicz M. (2006), Demokracja. Zasady, procedury, instytucje, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Between Authoritarianism and Democracy: Serbia, Montenegro, Croatia (2003), Vol. 1, red. D. Vujadinović, Belgrad.
• Biagini A., Guida F. (1998), Pół wieku realnego socjalizmu, WSP, Rzeszów
• Bihari M. (1991), Zmiana ustroju i władzy na Węgrzech (1989-1990), „Dziś”, nr 10. Politics, power and the struggle fo r democracy in South-East Europe (1997), red. K. Dawisha, B. Parrott, Cambridge.
• Bozóki A. (1992), Hungarian transition in comparative perspective, w: Post-Communist Transition. Emerging Pluralism in Hungary, red. A. Bozóki, A. Korosenyi, G. Schopflin, London-New York.
• Bożyk P. (1999), 24 kraje. Transformacje, SGH, Warszawa.
• Bruszt L. (1992), 1989: The negotiated revolution in Hungary, w: Post-Communist Transition. Emerging Pluralism in Hungary, red. A. Bozóki, A. Korosenyi, G. Schopflin, London-New York.
• Brzeziński Z. (1990), Wielkie bankructwo, Kultura Paryż.
• Bujwid-Kurek E. (2008), Państwa postjugosłowiańskie. Szkice politologiczne, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Chruściak R., Mołdawa T., Wojtaszczyk K. A., Zieliński E. (1995), Polski system polityczny w okresie transformacji, Elipsa, Warszawa.
• Czyż A., Kubas S. (2012), Czechy i Słowacja. Politologiczne studium wspólnej i oddzielnej państwowości, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Demokracje Europy Środkowo-Wschodniej w ujęciu porównawczym (1997), red. A. Antoszewski, R. Herbut, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej (2002), red. A. Antoszewski, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Dijalozi o tranziciju u demokratiju (2005), (priredio) R. Bubalo, Novi Sad.
• Dobek-Ostrowska B. (1996), Hiszpania i Polska: elity polityczne w okresie przejścia do demokracji. Analiza porównawcza, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Dudek A. (2004), Reglamentowana rewolucja, Arcana, Kraków.
• Felczak W., Wasilewski T. (1985), Historia Jugosławii, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
• Gebethner S. (1989), Wybory do Sejmu i Senatu 1989 roku (wstępne refleksje), „Państwo i Prawo”, nr 8.
• Geremek B. (1991), I co z Europą Środkową?, „Krytyka”, nr 36.
• Godlewski T. (1998), Od PRL do III Rzeczypospolitej. Zmiany systemu politycznego, UWM, Olsztyn.
• Góralczyk B. (1999), Rozszerzenie UE na Wschód: początek budowy „Ładu brukselskiego” w Europie, w: Dokumentacja akcesyjna, t. 4: Rozszerzenie UE na Wschód, red. B. Góralczyk, Warszawa.
• Góralczyk B. (2003), Węgry. Transformacja pokomunistyczna. 1990-2003, Studio Wydawnicze Familia, Warszawa.
• Holzer J. (2000), Komunizm w Europie, PWN, Warszawa.
• Huntington S. (1995), Trzecia fala demokratyzacji, PWN, Warszawa.
• Janowski K. B. (2003), Źródła i przebieg zmiany politycznej w Polsce (1980-1989), Adam Marszałek, Toruń.
• Janusowe oblicze transformacji na Węgrzech. 1990-1998, red. M. Schmidt, L. Gy. Tóth, „Pax”, Warszawa.
• Jelavich B. (2005), Historia Bałkanów. X X wiek, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Kamiński A. Z. (1995), Instytucjonalne przekształcenia w świecie postkomunistycznym a nowy ład europejski, „Sprawy Międzynarodowe”, nr 3.
• Karpiński J. (2001), Trzecia niepodległość, Świat Książki, Warszawa.
• Kofman J., Roszkowski W. (1999), Transformacja i postkomunizm, ISP PAN, Warszawa.
• Kołodko G. (1999), Od szoku do terapii. Ekonomia i polityka transformacji, Poltext, Warszawa.
• Koseski A. (2003), Główne problemy transformacji w Republice Macedonii. (1991-2000), w: Transformacja systemowa państw Europy Wschodniej, Środowej i Południowej, red. T. Godlewski, A. Koseski, K. A. Wojtaszczyk, Wyższa Szkoła Humanistyczna, Pułtusk.
• Koseski A. (2013), W bałkańskim kręgu, Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Pułtusk.
• Koseski A. (2002), W bałkańskim tyglu, Wyższa Szkoła Humanistyczna, Pułtusk.
• Łabno-Jabłońska A. (1996), Iberyjska droga do demokracji: studium prawno-konstytucyjne, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Madera A. J. (2001), Na drodze do niepodległości. Słowacki system polityczny w okresie transformacji, Rzeszów.
• Małkiewicz A. (1994), Wybory czerwcowe 1989, ISP PAN, Warszawa.
• Mołdawa T. (1991), Hiszpańska droga do demokracji, „Dziś”, nr 3.
• Mołdawa T. (1978), Podstawowe instytucje ustroju politycznego Hiszpanii (1936-1976), PWN, Warszawa.
• Morawski W. (2000), Zmiana instytucjonalna, PWN, Warszawa.
• Olszewski P. (2010), Macedonia. Historia i współczesność, Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu, Radom.
• Pajestka J. (1993), Co o tym myślą inni? Globaliści o transformacji systemowej, Tychy.
• Państwa Wyszehradzkie. Systemy polityczne, gospodarka, współpraca (1996), red. M. Szczepaniak, Akademia Ekonomiczna, Poznań.
• Parzymies S. (1997), Unia Europejska a Europa Środkowa, Polska Fundacja Spraw Międzynarodowych, Warszawa.
• Perez-Diaz V. (1995), Powrót społeczeństwa obywatelskiego, Znak, Kraków.
• Polska i Unia Europejska (2000), red. U. Płowiec, Warszawa.
• Polskie wybory ’89 (1989), red. R. Kałuża, Wydawnictwo Adam Bonarski, Warszawa.
• Przeobrażenia ustrojowe w Polsce (2003), red. E. Zieliński, Elipsa, Warszawa.
• Ramet S. P. (1997), Democratization in Slovenia - the second stage, w: Politics, power and the struggle for democracy in South-East Europe, red. K. Dawisha, B. Parrott, Cambridge.
• Rosati D. K. (1998), Polska droga do rynku, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Rzegocki P. (2005), Macedonia, w: Partie i systemy partyjne państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. M. Migalski, Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu, Sosnowiec.
• Sokolewicz W. (2000), Nowa rola konstytucji w postsocjalistycznych państwach Europy, „Państwo i Prawo”, nr 10.
• Staniszkis J. (2001), Postkomunizm. Próba opisu, Słowo Obraz Terytorium, Gdańsk.
• Stawowy-Kawka I. (2000), Historia Macedonii, Ossolineum, Wrocław.
• Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej (2005), red. M. Barański, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej (2005), red. W. Sokół, M. Żmigrodzki, UMCS, Lublin.
• Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej Analiza porównawcza (2006), red. A. Antoszewski, R. Herbut, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Szczepaniak M., Zyborowicz S. (1995), Przebudowa ustroju politycznego na Węgrzech i w Czechosłowacji, UAM, Poznań.
• Tanty M. (2003), Bałkany w X X wieku. Dzieje polityczne, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Thomas R. (1999), The Politics o f Serbia in the 1990s, New York.
• Tismaneanu V. (2000), Wizje zbawienia, Demokracja, nacjonalizm i mit w postkomunistycznej Europie, Warszawa.
• Tomaszewski J. (2010), Słowacja. Historia państw świata X X wieku, Trio, Warszawa.
• Ugresić D. (2006), Kultura kłamstwa. Eseje antypolityczne, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
• Wandycz P. S. (2003), Cena wolności. Historia Europy Środkowowschodniej od średniowiecza do współczesności, Znak, Kraków.
• Wiatr J. i in. (2003), Demokracja Polska. 1989-2003, Scholar, Warszawa.
• Wiatr J. (1993), Rewolucja czy restauracja, „Dziś”, nr 8.
• Wiatr J. (1998), Słowenia - przykład udanej transformacji, Scholar, Warszawa.
• Wiatr J. (1991), Zmierzch systemu, Fundacja Kelles Krauza, Warszawa.
• Wilczyński W. (2005), Polski przełom ustrojowy 1989-2005. Ekonomia epoki transformacji, Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań.
• Wnioski Prezydencji Rady Europejskiej, Kopenhaga, 21-22 czerwca 1993 r., w: Dokumentacja akcesyjna: t. 4: Rozszerzenie UE na Wschód, red. B. Góralczyk, Warszawa.
• Wnuk-Lipiński E. (1996), Demokratyczna rekonstrukcja, PWN, Warszawa.
• Wnuk-Lipiński E. (1999), Reforma, rewolucja, restauracja - trzy cechy transformacji postkomunistycznej, w: Władza i struktura społeczna. Księga dedykowana Włodzimierzowi Wesołowskiemu, red. A. Jasińska-Kania, K. M. Słomczyński, IFiS PAN, Warszawa.
• Wojnicki J. (2007), Instytucjonalizacja przemian ustrojowych państw postjugosłowiańskich, Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Pułtusk.
• Wojnicki J. (2002), Trudna droga do demokracji. Europa Środkowo-Wschodnia po 1989 roku, Instytut Nauk Politycznych UW, Warszawa.
• Wolf-Powęska A. (1998), Oswojona rewolucja, Instytut Zachodni, Poznań.
• Wolschik S. L. (1991), Czechoslovakia in Transition: politics, economics and society, London-New York.
• Wołek A. (2004), Demokracja nieformalna, ISP PAN, Warszawa.
• Zenderowski R. (2007), Nad Tatrami się błyska... Słowacka tożsamość narodowa w dyskursie politycznym w Republice Słowackiej (1989-2004), UKSW, Warszawa.
• Zieliński E. (1993), Proces przeobrażeń ustrojowo-politycznych, w: Przeobrażenia ustrojowe w Polsce, red. E. Zieliński, Elipsa, Warszawa.
• Zięba R. (2003), Unia Europejska jako aktor stosunków międzynarodowych, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pp.2014.19.2.1