Aktywność polityczna Polaków w świetle ewolucji postaw społeczno-politycznych związanych z przeobrażeniem systemu politycznego

• Authors: Urszula Kurcewicz

Title variants

EN

Political activities of Polish citizens in terms of evolving socio-political attitudes related to the transformation of the political system

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera analizę postaw i zachowań politycznych obywateli, opis ich treści i dynamiki zmian zachodzących pod wpływem ewolucji polskiego systemu politycznego. Analizę partycypacji politycznej Polaków przedstawiono w odniesieniu do teoretycznego konstruktu postaw społecznych leżących u podstaw demokracji, zaproponowanego przez R. Dahla. W kontekście stosunku społeczeństwa do demokracji i zaufania do instytucji przedstawiono analizę porównawczą partycypacji wyborczej w kolejnych wyborach parlamentarnych i samorządowych. Proces kreowania społeczeństwa obywatelskiego – różne formy uczestnictwa w organizacjach pozarządowych przedstawiono w odniesieniu do postaw współdziałania, zaufania społecznego i dbałości o wspólne dobro. Dla ilustracji postaw egocentrycznych i partykularnych grupowych dokonano analizy działań obywateli uczestniczących w polityce protestu. Liczne demonstracje, jakie miały miejsce w ostatnich latach o znaczeniu symbolicznym, stanowiące wyraz dawania świadectwa wartościom posłużyły jako materiał do analizy ideologicznego stosunku do problemów politycznych. Podsumowując problem partycypacji politycznej Polaków można stwierdzić, iż dynamika form i treści partycypacji politycznej świadczą o pogłębiającym się uczestnictwie obywateli w procesie rządzenia państwem, co niewątpliwie stanowi pozytywny aspekt rozwoju demokracji. Zauważyć jednakże należy, że u podstaw aktywności politycznej znacznej części społeczeństwa nie leżą postawy sprzyjające demokracji. Silne zróżnicowanie, niespójność i chwiejność postaw przekłada się na formy i treść partycypacji politycznej.

EN

The article analyses the political attitudes and behaviours of the citizens, and describes the content and dynamics of the changes occurring due to the evolution of the Polish political system. The analysis of political participation by Polish citizens is presented in relation to the theoretical construct of social attitudes as a foundation of democracy, as proposed by Dahl. In the context of society’s approach to democracy and trust in institutions, a comparative analysis has been presented of voter participation in subsequent parliamentary and local elections. The process of creating a civil society, including the various forms of participation in non-governmental organisations, has been presented in relation to attitudes such as cooperation, social trust and care for the common good. In order to illustrate the egocentric and particularistic attitudes, the activities of citizens involved in the politics of protest have been analysed. Recent years have seen a number of demonstrations; symbolic in nature and testimony to certain principles, which have been used here as material for the analysis of the ideological approach to political problems. To sum up the problem of political participation of Polish citizens, it can be said that the dynamics of the forms and content of political participation indicates a growing involvement of citizens in the governance process, which definitely makes a positive contribution to the development of democracy. It must be noted, however, that the political activity of a large part of society has not been motivated by pro-democratic attitudes. The high diversification, disparity and instability of attitudes translate into the forms and content of political participation.

Keywords

PL

partycypacja polityczna; protest; aktywność polityczna; postawa

EN

political participation; protest; political activity; attitude; political participation; protest; political activity; attitude

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przegląd Politologiczny
• Year: 2015
• Issue: 1
• Pages: 35-55

Dates

published

2015-01-01

Contributors

author

Urszula Kurcewicz

• Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Almond G. A., Powell G. B. (1966), Comparative Politics: A Developmental Approach, Little, Brown and Company, Boston.
• Almond G. A., Powell G. B. (1975), Kultura polityczna, w: Elementy teorii socjologicznych: materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, wybór W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, PWN, Warszawa.
• Almond G. A., Verba S. (1963), The Civic Culture , Princeton University Press, New York.
• Antoszewski A. (2000), Konsolidacja demokracji jako przedmiot zainteresowań współczesnej politologii, w: Politologia Wrocławska. Księga jubileuszowa z okazji 30-lecia Instytutu Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Antoszewski A., Herbut R. (2004), Leksykon Politologii, Wydawnictwo Atla2, Wrocław.
• Blais A. (2010), Frekwencja wyborcza, w: R. J. Dalton, H.-D. Klingemann, Zachowania polityczne, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Blok Z. (2005), Czynniki determinujące kulturę polityczną oraz modele kultury politycznej, w: Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad kulturą polityczną, red. Z. Blok, Wydawnictwo Naukowe INPiD UAM, Poznań.
• Błuszkowski J., Mider D. (2012), Demokracja późnej nowoczesności, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
• Czapiński J., Panek T. (red.) (2012), Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa.
• Dahl R. (1966), Political Oppositionsin Western Democracies, Yale University Press, New Haven.
• Dalton R. J., Klingemann H-D. (2010), Obywatele a zachowania polityczne, w: R. J. Dalton, H.-D. Klingemann, Zachowania polityczne, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Dane Państwowej Komisji Wyborczej, www.pkw.gov.pl, kwiecień 2013.
• Downs A. (1957), An Economic Theory of Democracy, Harper and Row, New York.
• Garlicki J. (2007), Tradycje i dynamika kultury politycznej społeczeństwa polskiego, w: Dylematy Polskiej Transformacji, red. J. Błuszkowski, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
• Garlicki J., Noga-Bogomilski A. (2004), Kultura polityczna w społeczeństwie demokratycznym, Fundacja Europea, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
• Inglehart R. (2003), Kultura a demokracja, w: Kultura ma znaczenie, red. L. Harrison, S. P. Huntington, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Komunikat CBOS, BS/166/2009, Opinie o działalności Prezydenta, Parlamentu, ZUS, ABW i CBA.
• Komunikat CBOS, BS/15/2010, Dobroczynność w Polsce.
• Komunikat CBOS, BS/16/2010, Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich w latach 1998–2010.
• Komunikat CBOS, BS/60/2010, Postawy wobec demokracji, jej rozumienie i oceny.
• Komunikat CBOS, BS/99/2010, Co jest ważne, co można a czego nie wolno, normy i wartości w życiu Polaków.
• Komunikat CBOS, BS/161/2010, Cele i dążenia życiowe Polaków.
• Komunikat CBOS, BS/19/2011, Opinie o demokracji.
• Komunikat CBOS, BS/150/2011, Opinie o demokracji po wyborach parlamentarnych.
• Komunikat CBOS, BS/159/2011, Ocena działalności Parlamentu i Prezydenta.
• Komunikat CBOS, BS/19/2012, Gotowość Polaków do współpracy w latach 2002–2012.
• Komunikat CBOS, BS/26/2013, O postępującej alienacji partii politycznych.
• Komunikat CBOS, BS/33/2012, Zaufanie społeczne.
• Komunikat CBOS, BS/44/2013, Oceny instytucji publicznych.
• Lewicka M. (2005), Polacy są wielkim i dumny narodem, czyli nasz portret wielce zróżnicowany, w: Jak Polacy przegrywają, jak Polacy wygrywają, red. M. Drogosz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Markowski R. (2006), The Polish Elections of 2005: Pure Chaos Or a Restructuring of the Party System? "West European Politics", vol. 29, nr 4.
• Markowski R. (2008), The 2007 Polish Parliamentary Election: Some Structuring, Still a lot of Chaos, "West European Politics", vol. 31, nr 5.
• Marody M. (2002), Przemiany Religijności Polaków, w: Polacy wśród Europejczyków, red. A. Jasińska-Kania, M. Marody, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
• Putnam R. (1995), Demokracja w działaniu: tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Reykowski J. (2005), Pułapki demokratycznej transformacji, w: Demokracja w Polsce. Doświadczanie zmian, red. U. Jakubowska, K. Skarżyńska, SWPS ACADEMICA, Warszawa.
• Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej 2012 (2013), GUS, Warszawa.
• Rucht D. (2010), Rosnące znaczenie polityki protestu, w: Zachowania polityczne, t. 2, red. J. R. Dalton, H.-D. Klingemann, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rustow A. D. (1970), Transitions to Democracy. Toward a Dynamic Model, „Comparative Politics”, nr 2 (3).
• Schmitter P. C. (1992), The Consolidation of Democracy and Representation of Social Groups, ,,American Behavior Scientist”, nr 35 (4–5).
• Skarżyńska K. (1999), Aktywność i bierność polityczna, w: Psychologia polityczna, red. K. Skarżyńska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Sobkowiak L. (2005), Kulturowo-polityczne uwarunkowania zachowań politycznych, w: Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad kulturą polityczną, Wydawnictwo Naukowe INPiD UAM, Poznań.
• Sztompka P. (2007), Zaufanie jako fundament społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Verba S., Nie N. H., Kim J. (1978), Participation and Political Equality: a Seven Nation Comparison, Cambridge University Press, Cambridge.
• Wasilewski J. (2001), Konsolidacja demokracji, aspekty instytucjonalne i społeczne, w: Rozumienie zmian społecznych, red. E. Hałas, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.

Identifiers

DOI

10.14746/pp.2015.20.1.3