Rodzina i sprawy rodzinne w staropolskich pismach polemicznych

• Authors: Jan Kamieniecki
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The article presents ways of using motives related to family matters in Old Polish documents written by catholic and Protestant polemicists in both metaphorical and reality oriented content. As the analysed materials shows it was a common practice to use family related motives in religious polemics and to describe real or fictitious pathological phenomena. However, there is no a positive vision of marriage and family in the discussed polemic works. Recalling phenomena unacceptable for the society of that period was aimed at creating a proper image of a religious opponent. However, it led to significant simplification of theological argumentation.

Keywords

PL

religious polemics; Reformation; Counter-Reformation; family; marriage in old Poland

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
• Year: 2016
• Volume: 23
• Issue: 2
• Pages: 69-82

Dates

published

2016-12-04

Contributors

author

Jan Kamieniecki

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Źródła
• Bolsec Jérôme (1583), Historia żywota, spraw i śmierci Jan Kalwina, zawołanego niegdy ministra genewskiego, Druk. A. Piotrkowczyk, Kraków.
• Czechowic Marcin (1590), WUIEK, To iest krotki odpis ná pisánie X. Iákubá Wuyká z Wągrowcá Theologá Societatis Jesu, o Bostwie Syná Bożego y duchá ś. Przez Marcina Czechowica uc zyniony. Do tychże stárszych z ktorych dozwoleniem X. Wuiek pisał y wydał książki swe, Lublin.
• Disputatia wileńska, którą miał ks. Marcin Śmiglecki Soc. Jesu z ks. Danielem Mikołajewskim sługą Słowa Bożego de primatu Petri a o jednej widomej głowie Kościoła Bożego dnia 2. czerwca w roku 1599. Od samego autora cale i szczyrze wydana (1599), Druk. A. Cotenius, Toruń.
• Dysputacja Wileńska, którą miał ks. Marcin Śmiglecki Societatis Jesu z ministrami ewangelickimi 2 Iunii w roku 1599. O jednej widomej glowie Kościoła Bożego wydana przez Pawła Wołłowicza w Wilnie (1599), Druk. P. Wołłowicz, Wilno.
• Gilowski Paweł (1579), Wykład Katechizmu Kościoła Krześcijańskiego z Pism swiętych dla Wiary prawdziwey utwierdzenia, Kraków.
• Historyja o papieżu Janie tego imienia VIII, ktory był Gilberta biała głowa z Anglijej (1560), Brześć Litewski.
• Krowicki Marcin (1584), Apologia więtsza, To iest: Obroná Náuki prawdziwey u Wiáry stárodawney krześciáńskiey, ktorey uczyli Prorocy, Kristus Syn Boży y Apostołowie święci, Wilno.
• Łaszcz Marcin (1615), Tryplika Ná Duplikę X. Tenebrioná Niedoperzá Ministra Zborowey Drużyny w Toruniu, ktory nowinek iakichsi Poznańskich popieraiąc bez mozgu, bez prawdy, bez miary, iuż to wtorym scriptem swoim, dosyć szkárádnym Kátholiki szczypie, wykrzyka, ná zwádę zátaia, ázali mu áby tą rożą szczęście posłuży, za co oberwie, Kraków.
• Łaszcz Marcin (1597), Okulary na zwierciadło nabożeństwa chrzesciańskiego w Polscze, Druk. Łazarzowa, Kraków.
• Niemojewski Jakub (1569), Odpowiedź na ksiąszki księdza Benedikta Herbesta […] które pisał przeciwko Confessiey braciey naszey krześciańskiey: przytym odpowiedź na historyą kacerzstwa Husowego, którego nigdy ten pobożny człowiek nie był winien, Kraków.
• Obrona kazania wielebnego X. Piotra Skargi K. I. M. Theologa o Troyce Przenaświętszey (1608), Kraków.
• Od arcybiskupów y biskupów Rady Korony Polskiej snadź przedniejszej odpowiedź niektórym heretykom: Stanisławowi Sarnickiemu, Jakubowi Sylwiuszowi, Andrzejowi Przasznikowi, Krzysztofowi Treckiemu i inszym im równym obłędliwym kacerzom (1565), Kraków.
• Ostrowski Jakub (1604), Dialog albo rozmowa Katholika z Ewanielikiem, o znakach Prawowiernego Kośćioła, Druk. S. Kempinius, Kraków.
• Petrycy Jan (1600), Krótka przestrodze do braciej zboru Ewangelickiego przeciwko śmiałości i niewstydliwości soceńskiej a toż ariańskiej, b.m.w.
• Rodzaj albo potomstwo Marcina Lutera, piątego ewangelisty i ojca, który wspłodził ty ewangelijskie syny a domy w krześciaństwie, którzy i z Kościołem Bożym i sami z sobą walczą (1561), b.m.w.
• Skarga Piotr (1582), Siedm filarów, na których stoi katolicka nauka o przenaświętszym Sakramencie Ołtarza, postawione przeciw nauce Zwingliańskiej, Kalwińskiej Jędrzeja Wolana i przeciw Pedagogiej teraz po polsku wydanej jednego ciemnego ministra z ciemnej Drukarniej przez księdza P. S. kapłana Societatis Jesu, który to, co po łacinie przeciw temuż Wolanowi dwakroć pisał, dla pojęcia pospolitego po polsku zebrał, Druk. Radziwiłłowska, Wilno.
• Turnowski Szymon Teofil (1594), Zwierciadlo nabozenstwa chrzescianskiego w Polszcze, począwszy od przystania Polakow na wiarę krześciańską, aż do teraźnieyszego roku 1590, Wilno.
• Tworzydło Marcin [właśc. Marcin Łaszcz] (1597), Okulary na zwierciadło nabożeństwa chrześcianskiego w Polscze począwszy od przystania Polaków na wiarę chrześciańską aż do teraźniejszego roku 1597 przez księdza Marcina Tworzydła wydane, Druk. Łazarzowa, Kraków.
• Żagiel Marcin [właśc. Marcin Stefanowski] (1600), Odpór przedniejszym powieściam ewanielickim, o sakramencie Ciała i Krwie Pańskiej, Wilno.
• Literatura
• Krzyżanowski Julian (1934), Powieść o Joannie papieżycy, „Reformacja w Polsce”, nr 21–24, s. 91–105.
• Maier Johann (2002), Między Starym a Nowym Testamentem. Historia i religia w okresie Drugiej Świątyni, przeł. Ewa Marszał, WAM, Kraków.
• Miazek-Męczyńska Monika (2014), Przeistoczenie w mężczyznę jako kobieca szansa na zbawienie? Święta z brodą, jezuitka, papieżyca, w: Płeć i władza w kontekstach historycznych i współczesnych, „Gnieźnieńskie Prace Humanistyczne”, t. 1, red. Monika Anna Kubiaczyk i Filip Kubiaczyk, Instytut Kultury Europejskiej, Gniezno, s. 99–113. https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/14147, [dostęp: 10 września 2016].

Identifiers

DOI

10.14746/pspsj.2016.23.2.5