Fenomen narracji litanijnej wobec stereotypu gatunkowego litanii

• Authors: Witold Sadowski

Title variants

EN

The phenomenon of narration in the litany and the genre stereotype of litany

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article describes the phenomenon of narration in the litany, where the specific events are presented as units of the divine plan in the superior and impenetrable order, accepted by the compiler of the prayer. The phrases describing the events do not link together in a consecutive chain, but are interrupted by the repeated formulae of the prayer, on which they depend syntactically. According to this, the text of the litany does not report the holy story from anyone’s point of view. Each event undergoes the substantialization, it acquires a value, and its description can be used as an epithet or a periphrasis of the name of God, Virgin Mary, the angel or the saint. The story should be independent of the time, and the experience of the holy event is to be accessible to the faithful. Sometimes the story needs not to be explicated, because the text of the litany is already embedded in the ‘hermeneutic sphere’ (the term by S. Balbus) of the litanic genre. The technique of the narration in litany has been taken over by the poetry. The example of Jarosław Iwaszkiewicz’s epilogue to the poem Jeszcze jedna podróż (One more journey) published in 1963 is presented in the article.

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przestrzenie Teorii
• Year: 2009
• Issue: 12
• Pages: 193-220

Dates

published

2009-01-01

Contributors

author

Witold Sadowski

References

• J. Sławiński, Synchronia i diachronia w procesie historycznoliterackim, [w:] tegoż, Dzieło, język, tradycja, Kraków 1998.
• Z. Mitosek, Literatura i stereotypy, Wrocław 1974; J. Święch, Okupacja a stereotypy. Studium z dziejów poezji konspiracyjnej 1939–1945, Lublin 1977.
• Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Wrocław 1998.
• Stereotypy w literaturze (i tuż obok), red. W. Bolecki, G. Gazda, Warszawa 2003.
• A. Schaff, Stereotypy a działanie ludzkie, Warszawa 1981.
• R. Nycz, Literatura modalności, „Teksty” 1980, z. 1.
• P. Wincer, Nowoczesne odmiany formy litanijnej (Na przykładzie poematu Františka Halasa „Stare kobiety” i wiersza Vítězslava Nezvala „Pieśń nad pieśniami”), [w:] Studia z teorii i historii poezji, red. M. Głowiński, seria II, Wrocław 1970.
• [Jan Turnowski], Cantional Pieśni Duchownych, Hymnów i Psalmów Świetnych, Toruń 1611.
• Litania o uwolnienie więźniów, [w:] Xiążeczka do nabożeństwa w czasach konfederacyi barskiej ułożona, a na obecne czasy wielce przydatna, [Paryż] 1845.
• ks. S. Szymański, Litania do Najświętszego Serca Jezusowego, „Ateneum Kapłańskie” 1961.
• Liturgia godzin. Codzienna modlitwa ludu Bożego, t. 2, Poznań 1984, s. 1833.
• Kancjonał abo Pieśni Duchowne z Naukami i z Modlitwami, 1604, karty M.XIVrecto – M.XVrecto.
• Kancjonał to jest Księgi Psalmów i Pieśni Duchownych (…) Za zgodą wszystkich Zborów Ewangelickich Koronnych, W. X. L. i Państw do nich należących, Gdańsk 1636.
• ---
• K. Twardowski, Pochodnia miłości Bożej z piącią strzał ognistych, wyd. K. Mrowcewicz, Warszawa 1995.
• W.C. Booth, The Rhetoric of Fiction, Chicago 1961.
• G. Genette, Figures III, Paris 1972, s. 203-221; M.J. Toolan, Narrative. A Critical Linguistic Introduction, London 1991.
• L. Wygotski, „Lekki oddech”, [w:] tegoż, Psychologia sztuki, przeł. M. Zagórska, Kraków 1980.
• J. Ziomek, Powinowactwa przez fabułę, [w:] tegoż, Powinowactwa przez fabułę, Warszawa 1980.
• D. Mieth, Moral und Erfahrung. Beiträge zur theologisch-ethischen Hermeneutik, Freiburg 1977.
• H. Seweryniak, Prorok i błazen. Szkice z teologii narracji, Poznań 2005.
• S. Balbus, „Zagłada gatunków”, „Teksty Drugie” 1999, nr 6.
• ks. J.J. Janicki, Kultury antyczne w liturgii chrześcijańskiej, Kraków 2003.
• L. Wygotski, Myślenie i mowa, przeł. E. Flesznerowa, J. Fleszner, Warszawa 1989.
• M. Przełęcki, O przeżyciach metafizycznych, „Sztuka i Filozofia” 1998.
• Św. Jan od Krzyża, Droga na Górę Karmel, II 22,4, [w:] tegoż, Dzieła, przeł. O.B. Smyrak OCD, Kraków 1995.
• K. Wojtyła, Świętego Jana od Krzyża nauka o wierze, przeł. K. Stawecka, Lublin 2000.
• ks. J. Szymołon, Psychologiczna struktura przeżycia religijnego, „Zeszyty Naukowe KUL” 1998, nr 3-4.
• L. Szestow, Gnoza a filozofia egzystencjalna. Eseje filozoficzne, przeł. C. Wodziński, Warszawa 1990.
• Ks. G. Chojnicki, Struktura przeżycia religijnego, „Edukacja Otwarta” 2001, nr 3.
• ks. W. Tabaczyński, Struktura pełnego przeżycia religijnego w świetle eksperymentalnej psychologii religii W. Gruehna, „Warszawskie Studia Teologiczne” 1997.
• G. Chojnicki, Przeżycie mistyczne w świetle badań eksperymentalnych Kurta Ginsa, „Edukacja Otwarta” 2002, nr 4.
• M. Gogacz, Apofatyka jako sposób opisu doświadczenia mistycznego w tekstach św. Bonawentury, [w:] Św. Bonawentura. Życie i myśl, red. S.C. Napiórkowski OFMConv., E.I. Zieliński OFMConv., Niepokalanów 1976.
• K. Romaniuk, Litania loretańska biblijnie odczytana: krótkie rozważania na nabożeństwa majowe, Poznań 1997.
• K. Romaniuk, Litania do Najświętszego Serca Pana Jezusa biblijnie odczytana: krótkie rozważania na nabożeństwa czerwcowe, Ząbki 2003.
• J. Iwaszkiewicz, Podróże do Polski, Warszawa 1987.
• E. Łoch, Pisarstwo Jarosława Iwaszkiewicza wobec tradycji i współczesności, Lublin 1988.
• P. Mitzner, Na progu. Doświadczenia religijne w tekstach Jarosława Iwaszkiewicza, Warszawa 2003.
• S. Skwarczyńska, „Literatura katolicka” jako termin w nauce o literaturze, [w:] taż,Studia i szkice literackie, Warszawa 1953.
• ---
• P. Nowaczyński, O badaniach nad literaturą religijną w KUL, [w:] Religia a literatura w publikacjach KUL 1918–93, red. P. Nowaczyński, Lublin 1996.
• Z. Zarębianka, Tropy sacrum w literaturze XX wieku. Od zagadnień motywicznych do perspektyw hermeneutycznych, Bydgoszcz 2001.
• A. Kadyjewska, Problematyka obrazu świata w badaniach języka pisarza (na przykładzie pism Cypriana Norwida), [w:] Semantyka tekstu artystycznego, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2001.
• S. Gajda, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 1993.

Identifiers

DOI

10.14746/pt.2009.12.8