Czy nowa kodyfikacja prawa cywilnego jest potrzebna w czasie kryzysu prawa?

• Authors: Jan Andrzejewski

Title variants

EN

Is the new codification of civil law really necessary in the times of the crisis of law?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto refleksję nad zasadnością kontynuacji prac nad nowym kodeksem cywilnym. W tym względzie autor wskazuje na konieczność porzucenia dotychczasowej metody regulacji, gdyż ta już się wyczerpała i nie daje nadziei na poprawę sytuacji. Swoje zapatrywania autor uzasadnia koniecznością zmierzenia się z zasygnalizowanymi w tekście kryzysami, dotykającymi zarówno legislatywę (zjawisko dekodyfikacji, nieprzemyślane nowelizacje, odejście przez ustawodawcę od negocjacyjnego modelu tworzenia prawa), jak i naukę prawa cywilnego (kryzys uniwersytetów – prowadzenie dydaktyki zorientowanej na masowego studenta oraz nadmierne hołdowanie metodzie formalno-dogmatycznej przez badaczy), a także judykaturę (sprowadzenie sędziów do roli „lepszych urzędników”, nadmierne obłożenie sądów). W artykule wskazano nadto na niedomagania obecnej refleksji nad prawem prywatnym, a by to zilustrować, wykorzystano dwa przykłady: niedawnej wątpliwej nowelizacji Kodeksu cywilnego (dodanie nowego przepisu art. 72 § 2 k.c.) oraz niedostatecznej refleksji doktrynalnej nad zjawiskiem wyzysku (art. 388 k.c.). W konkluzji autor proponuje odejście od obecnego modelu, w którym centralną pozycję zajmuje pandektystyczny kodeks cywilny, na rzecz systemu ruchomego, którego rdzeniem są zasady prawne, doprecyzowane przez naukę i orzecznictwo.

EN

This paper reflects on the justified reasons that underlay the continuation of the works on a new version of the Polish Civil Code. The author proposes a departure from the current method of the regulation of the civil code, which seems to be now exhausted and offering no hope of improvement. He justifies his views by indicating the necessity to face and challenge the imminent crises that affect the legislature (de-codification, hasty and not well thought over decisions of amendments, or departure from the law-making model based on negotiations) but also the science of civil law (the crisis of universities – the teaching focused on the needs and expectations of a mass student group and the dogmatic-views of the researchers) and the judicature in which the judges are brought down to the position of ‘higher level clerks’ working in work overloaded courtrooms. The paper identifies the insufficiencies of the current reflection on private law, and to illustrate this, two examples are offered: the recent and doubtful amendments to the Civil Code (to which a new provision of Article 72 § 2 was added) and the insufficient doctrinal reflection given to exploitation (Article 388 of the Civil Code). In conclusion the author proposes a departure from the current system in favour of a system whose roots are based on legal principles defined and precised by legal science and judicial decisions.

Keywords

PL

prawo cywilne; kodyfikacja prawa cywilnego; przyszłość prawa cywilnego; kryzys kodeksu cywilnego; dekodyfikacja; odpowiedzialność przedkontraktowa; culpa in contrahendo; wyzysk

EN

civil law; codification of civil law; the past of the civil law; crisis of the civil code; decodification; pre-agreement liability; culpa in contrahendo; exploitation; civil law; codification of civil law; the past of the civil law; crisis of the civil code; decodification; pre-agreement liability; culpa in contrahendo; exploitation

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2014
• Volume: 76
• Issue: 1
• Pages: 77-90

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Jan Andrzejewski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Andrzejewski M., Wyniki testów nie świadczą o poziomie kształcenia, Rzeczpospolita 18.02.2010.
• Bierć A., Racjonalna procedura prawodawcza jako podstawa dobrego prawa, [w:] W. Czapliński (red.), Prawo w XXI wieku. Księga pamiątkowa 50-lecia INP PAN, Scholar, Warszawa 2006.
• Bierć A., Zarys prawa prywatnego. Część ogólna, Wolters Kluwer business, Warszawa 2012.
• Dajczak W., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie w czasach dekodyfikacji, Forum Prawnicze 2012 nr 2(10).
• Ehrlich S., O metodzie formalno-dogmatycznej, Państwo i Prawo 1955, z. 3.
• Farnsworth E.A., Precontractual Liability and Preliminary Agreements: Fair Dealing and Failed Negotiations, Columbia Law Review 120, 1987, nr 3.
• Giaro T., Culpa in contrahendo: eine Geschichte der Wiederentdeckungen, [w:] U. Falk, H. Mohnhaupt (red.), Das Bürgerliche Gesetzbuch und seine Richter. Zur Reaktion der Rechtsprechung auf die Kodifikation des deutschen Privatrechts (1986-1914), Vittotio Klostermann, Frankfurt am Main 2000.
• Giaro T., Wykładnia bez kodeksu. Uwagi historyczne o normatywności interpretacji prawniczej, [w:] P. Winczorek (red.), Teoria i praktyka wykładni prawa. Materiały konferencji naukowej WPiA UW odbytej w dniu 27.02.2004r., Liber, Warszawa 2005.
• Górski J., Przygotowanie umowy w świetle kodeksu zobowiązań, Poznań 1938.
• Kocot W., Odpowiedzialność przedkontraktowa, C.H. Beck, Warszawa 2013.
• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego działająca przy Ministrze Sprawiedliwości, Zielona Księga. Optymalna wizja Kodeksu cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej, Z. Radwański (red.), Oficyna Wydawnicza MS, Warszawa 2006.
• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego działająca przy Ministrze Sprawiedliwości, Księga pierwsza Kodeksu cywilnego. Projekt z uzasadnieniem, Oficyna Wydawnicza MS, Warszawa 2008.
• Korecki Ł., Zasada dobrej wiary przy negocjowaniu umowy w prawie angielskim, francuskim i niemieckim, Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego 2003, nr 3.
• Łętowska E., Znajomość treści prawa czy biegłość w metodach jego poznawania, [w:] A. Janik (red.), Studia i rozprawy. Księga dedykowana profesorowi Andrzejowi Całusowi, Oficyna wydawnicza SGH, Warszawa 2009.
• Machnicka A.A., Przedkontraktowe porozumienia – umowa o negocjacje i list intencyjny. Studium prawnoporównawcze, Wolters Kluwer, Kraków 2007.
• Machnikowski P., Odpowiedzialność przedkontraktowa – jej podstawy, przesłanki i funkcje, [w:] M. Pazdan et al. (red.), Europeizacja prawa prywatnego, t. 1, Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
• Machnikowski P., Wyzysk, [w:] System prawa prywatnego, t.. 5: Prawo zobowiązań – część ogólna, red. E. Łętowska, C.H. Beck i INP PAN, Warszawa 2006.
• Mączyński A., Uwagi o stanie nauki polskiego prawa cywilnego, Państwo i Prawo 2011, z. 6.
• Medicus D., Grundwissen zum bürgerlichen Recht. Ein Basisbuch zu den Anspruchsgrundlagen, Carl Heymanns Verlag, Köln 1995.
• Nirk R., Culpa in contrahendo ‒ eine richterliche Rechtsfortbildung-in der Rechtsprechung des Bundesgerichtshofes, [w:] W. Hefelmehl, H. C. Nipperdey (red.), Festschrift für Philipp Möhring, C.H. Beck, München 1965.
• Olejniczak A., Z problematyki culpae in contrahendo – uwagi o znaczeniu przepisu art. 72 § 2 KC, [w:] M. Zieliński (red.), W kręgu teoretycznych i praktycznych aspektów prawoznawstwa. Księga pamiątkowa Prof. Bronisława Ziemianina, Szczecin 2005.
• Prawo i niesprawiedliwość, wywiad z prof. Tomaszem Tadeuszem Koncewiczem, Gazeta Wyborcza-Magazyn Świąteczny 8-9.09.2012.
• Projekt Kodeksu cywilnego Księga pierwsza. Sprawozdanie z dyskusji przeprowadzonej w Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego, Przegląd Sądowy 2010, nr 2.
• Projekt kodeksu francusko-włoskiego zobowiązań i umów. Tekst ostateczny przyjęty w Paryżu w październiku 1927 roku, tłum. J. Wasilkowski, Warszawa 1928.
• Radwański Z., Kodyfikacja polskiego prawa cywilnego na tle harmonizacji prawa prywatnego Unii Europejskiej, [w:] W. Czapliński (red.), Prawo w XXI wieku. Księga pamiątkowa 50-lecia INP PAN, Scholar, Warszawa 2006.
• Radwański Z., Problem struktury przyszłego kodeksu cywilnego, Transformacje Prawa Prywatnego 2010 z. 4.
• Radwański Z., Umowy, [w:] Z. Radwański (red.), System prawa cywilnego, t. 3: Prawo zobowiązań ‒ część ogólna, INP PAN i Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1981.
• Safjan M., Pojęcie i funkcje zasad prawa prywatnego, [w:] A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska (red.), W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga Pamiątkowa dedykowana Prof. Jerzemu Rajskiemu, C.H. Beck, Warszawa 2007.
• Spyra T., Granice wykładni prawa. Znaczenie językowe tekstu prawnego jako granica wykładni, Wolters Kluwer, Warszawa 2006.
• Stelmachowski A., Problemy legislacji, [w:] A. Nowicka (red.), Prawo prywatne czasu przemian. Księga Pamiątkowa ku czci Profesora Stanisława Sołtysińskiego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2005.
• Stürner M., Der Grundsatz der Verhältnismäßigkeit im Schuldvertragsrecht. Zur Dogmatik einer privatrechtsimmanenten Begrenzung von vertraglichen Rechten und Pflichten, Mohr Siebeck, Tübingen 2010.
• Trzaskowski R., Wady oświadczenia woli w perspektywie kodyfikacyjnej, Studia Prawa Prywatnego 2008, nr 3.
• Savigny F.C. von, O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa i nauki prawa, tłum. K. Opałek, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1964.
• Zoll F., Problem struktury przyszłego kodeksu cywilnego, [w:] M. Kosek, J. Słyk (red.), W trosce o rodzinę. Księga pamiątkowa Prof. Wandy Stojanowskiej, C.H. Beck, Warszawa 2008.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2014.76.1.7