Czynniki rozwoju obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej w Polsce

• Authors: Robert Perdał , Jan Hauke

Title variants

EN

Development factors of growth areas and areas of economic stagnation in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zróżnicowanie poziomu rozwoju i jego polaryzacja są silnie akcentowanymi cechami procesu rozwoju społeczno-gospodarczego zarówno w klasycznych koncepcjach rozwoju (zwłaszcza rozwoju spolaryzowanego), jak i w ich współczesnych kontynuacjach. Prowadzi to do występowania w przestrzeni ekonomicznej obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej. Dlatego niezwykle istotne jest poszukiwanie odpowiedzi na pytania dotyczące przyczyn zróżnicowań układów przestrzennych oraz procesów polaryzacji. Głównym celem pracy jest identyfikacja i analiza istotnych czynników determinujących rozmieszczenie oraz rozwój obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej w ujęciu całościowym i częściowym rozwoju, w układzie wybranych aspektów tego procesu. Procedurę identyfikacji czynników rozwoju oparto na analizie korelacji kanonicznych (ujęcie całościowe) oraz modelowaniu regresyjnym (ujęcie częściowe). Postępowanie badawcze przeprowadzono zarówno w układzie wszystkich powiatów, jak i ich specyficznych podukładów, tj. obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej.

EN

Differentiation of socio-economic development level and polarization thereof are strongly articulated features of this process included in the classical concepts of regional development theories (especially of polarized development) as well as their contemporary continuations. They lead to emergence of growth and stagnation areas in economic space. Therefore it is essential to seek for answers to questions concerning the causes of existing disparities in spatial systems and processes reinforcing the polarization. The main aim of this paper is to identify and analyze the important factors which determine the distribution and development of the growth and stagnation areas. It is carried out for selected aspects of the development process treated individually and for all aspects together considered a holistic approach to the development processes. The procedure for the identification of growth factors is based on canonical correlation analysis (holistic approach) and regression modeling (partialaspects). Research procedure was performed both for all poviats (NUTS 4), as well as in their specific subsystems being growth and stagnation areas.

Keywords

PL

obszary wzrostu; obszary stagnacji; czynniki rozwoju; analiza kanoniczna; analiza regresji

EN

growth areas; stagnation areas; development factors; canonical analysis; regression analysis; growth areas; stagnation areas; development factors; canonical analysis; regression analysis

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna
• Year: 2014
• Issue: 25
• Pages: 69-88

Dates

published

2014-03-20

Contributors

author

Robert Perdał

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej

author

Jan Hauke

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej

References

• Analiza przyczyn braku aktywności lub niskiej aktywności niektórych samorządów gminnych w sięganiu po wsparcie z Funduszy Unijnych. 2009. Raport końcowy z badania ewaluacyjnego. Grupa Gomułka, Katowice.
• Barca F. 2009. An Agenda for a Reformed Cohesion Policy. A place-based approach to meeting European Union challenges and expectations. Independent Report.
• Borowczak A., Dolata M. 2014. Rozkład obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej w Polsce w latach 2000–2010 [w tym tomie].
• Borowczak A., Perdał R. 2012. Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju infrastruktury technicznej w kontekście sytuacji finansowej samorządów lokalnych w Polsce. [W:] D. Ilnicki, K. Janc (red.), Badania regionalnych i lokalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 29: 59–74.
• Chojnicki Z. 1999. Podstawowe aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego. [W:] Z. Chojnicki (red.), Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Chojnicki Z., Czyż T. 2005. Rozwój społeczno-gospodarczy w ujęciu regionalnym. Biuletyn KPZK PAN, 219: 8–23.
• Chojnicki Z., Czyż T. 2006. Aspekty regionalne gospodarki opartej na wiedzy w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Churski P. 2011. Obszaru wzrostu i obszary stagnacji gospodarczej w Polsce – kontekst teoretyczny. [W:] P. Churski (red.), Zróżnicowania regionalne w Polsce. Biuletyn KPZK PAN. 248: 9–43.
• Churski P. 2013a. Zmienność rozkładu przestrzennego obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej w Polsce – uwarunkowania i konsekwencje. [W:] F. Kuźnik (red.), Badania miejskie i regionalne. Doświadczenia i perspektywy. Studia KPZK PAN, CLIII: 112–128.
• Churski P. 2013b. Szanse i zagrożenia rozwoju obszarów peryferyjnych. Przykład Bieszczad. [W:] E. Małuszyńska (red.), Dynamika, cele i polityka zintegrowanego rozwoju regionów. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 225–240.
• Czapiewski K. 2004. Wyposażenie infrastrukturalne i potencjał gospodarczy obszarów wiejskich a pozarolnicze funkcje gmin. [W:] E. Pałka (red.), Pozarolnicza działalność gospodarcza na obszarach wiejskich. Studia Obszarów Wiejskich, 5: 57–73
• Czyż T. 2012. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Polski w ujęciu subregionalnym. Przegląd Geograficzny, 84, 2: 219–236.
• Domański B. 2001. Kapitał zagraniczny w przemyśle Polski. IGiGP, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Draper N.R., Smith H. 1973. Analiza regresji stosowana. PWN, Warszawa.
• Gorzelak G. (red.) 2009. Geografia polskiego kryzysu. Kryzys peryferii czy peryferia kryzysu ? Regional Studies Association – Sekcja Polska, Warszawa.
• Grzeszczak J. 1999. Bieguny wzrostu a formy przestrzeni spolaryzowanej. Prace Geograficzne, 173.
• Gwosdz K., Jarczewski W., Huculak M., Wiedermann K. 2005. Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce. Założenia a praktyka. [W:] B. Domański, K. Gwosdz (red.), Dziesięć lat doświadczeń pierwszej polskiej specjalnej strefy ekonomicznej. Mielec 1995–2005. IGiGP UJ, ARP Oddział w Mielcu, Kraków, s. 17–37.
• Illeris S. 1989, Services and regions in Europe. Avebury, Aldershot.
• Illeris S. 1994, Proximity between service producers and service users. Tijdrschrift voor Economische en Sociale Geografie, 85,4: 294–302.
• Kistowski M. (red.) 2009. Ekspercki Projekt Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju w świetle zasad zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska w perspektywie krajowej, regionalnej i lokalnej. Biuletyn KPZK PAN, 240.
• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do roku 2030. 2011. Zespół Ekspertów Naukowych ds. Zagospodarowania Przestrzennego Kraju powołany przez MRR, Warszawa.
• Krugman P. 1991. Increasing returns and economic geography. Journal of Political Economy, 99, 3: 483–499.
• Krugman P. 1995. Development geography, and economic theory. Ohlin Lectures, MIT Press, Cambridge–London.
• Krzyśko M., Ratajczak W. 1978. Analiza kanoniczna. Listy Biometryczne, PTB, s. 65–67.
• Lucas R.E. 1988. On the mechanics of economic development. Journal of Monetary Economics, 22, 1: 3–42.
• Marksoo U., Białasiewicz L., Best U. 2010. The global economic crisis and regional divides in the European Union: spatial patterns of unemployment in Estonia and Poland. Eurasian geography and economics: formerly Post-Soviet geography and economics. Routledge, 51, 1: 52–79.
• Molle W. 2007. European Cohesion Policy. Routledge.
• Narodowy Plan Rozwoju 2004–2006. 2003. Komitet Rady Ministrów, Warszawa.
• Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Regionalnego 2007–2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie – Narodowa Strategia Spójności. 2007. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Parysek J. 1982. Modele klasyfikacji w geografii. Wydawnictwo UAM, Poznań.
• Parysek J. 2005. Miasta polskie na przełomie XX i XXI wieku. Rozwój i przekształcenia strukturalne. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Reshaping Economic Geography. 2009. World Development Report. November 2008, The World Bank.
• Richardson H.W., Bae C.-H., Choe S.-C. (red.) 2011. Reshaping regional policy. Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham.
• Romer P. 1986. Increasing returns and long-run growth. Journal of Political Economy, 94, 5: 1002–1037.
• Romer P. 1990. Endogenous technological change. Journal of Political Economy, 98, 5, II: 71–102.
• Sala-i-Martin X., Blanke J., Drzeniek Hanouz M., Geiger T., Mia I., Paua F. 2007. The Global Competitiveness Index: Measuring the Productive Potential of Nations. The Global Competitiveness Report 2007–2008. World Economic Forum, s. 3–38.
• Smutek J. 2011. Rynek pracy i jego demograficzne uwarunkowania w zachodniej Polsce i wschodnich Niemczech w latach 2005–2009. [W:] P. Churski (red.), Praktyczne aspekty badań regionalnych. Biuletyn IGS-EiGP, Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 16: 59–73.
• Szymańska D., Biegańska J. 2011. Obszary wiejskie w Polsce w świetle analizy wybranych elementów infrastruktury i mieszkalnictwa. [W:] E. Kacprzak, A. Kołodziejczak (red.), Regionalne zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego na obszarach wiejskich. Biuletyn IGSEiGP, Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 14: 57–74.
• Tödtling F., Trippl M. 2005. One size fits all? Towards a differentiated regional innovation policy approach. Research Policy, 34, 8: 1203–1219.
• Wojciechowski E. 2004. Rola władz lokalnych w działalności gospodarczej. [W:] R. Brol. (red.), Ekonomika i zarządzanie miastem. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław, s. 36–53.
• Wojnicka E., Tarkowski M., Klimczak P. 2005. Przestrzenne i regionalne zróżnicowania ośrodków wzrostu. Polaryzacja a wyrównywanie szans rozwojowych. Przesłanki dla kształtowania polityki regionalnej państwa. Ekspertyza dla Ministerstwa Gospodarki i Pracy, Gdynia–Rzeszów.
• Wójcik P. 2008. Dywergencja czy konwergencja : dynamika rozwoju polskich regionów. Studia Regionalne i Lokalne, 2/38: s. 31–60.
• Zawora J. 2012. Wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej do finansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego. Nierówności Społeczne a wzrost gospodarczy, 27: 136–147. Uniwersytet Rzeszowski.

Identifiers

DOI

10.14746/rrpr.2014.25.05