Problemy monitoringu sytuacji społecznej na szczeblu lokalnym wynikające z trudności w jednoznacznym definiowaniu wskaźników

• Authors: Tomasz Michalski

Title variants

EN

Problems in monitoring of the social situation at the local level resulting from difficulties in clear definitions of indicators

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wyróżniono pięć grup problemów monitoringu sytuacji społecznej na szczeblu lokalnym, wynikających z: (1) problemów czasowych związanych z dopływem danych; (2) małej częstotliwości lub wyraźnej specyfiki procesu; (3) problemów z delimitacją jednostek przestrzennych; (4) problemów z czynnikiem ludzkim; (5) trudności w jednoznacznym definiowaniu wskaźników. W artykule poddano analizie ostatnią z wymienionych grup, wyodrębniając problemy związane z: (1) zmiennością w czasie definicji lub klasyfikacji; (2) trudnościami w operacjonalizacji pojęć; (3) różnicami w liczeniu wskaźników na różnych szczeblach podziału terytorialnego. Zaproponowano rozwiązania mające zmniejszyć negatywny wpływ tych problemów na jakość danych. Częścią wspólną tych rozwiązań jest konieczność dokładnego podawania definicji wskaźników oraz zmian w klasyfikacjach.

EN

The growing demand among local governments for analyses necessitates implementation of spatial monitoring, part of which is monitoring of the social situation. However, this process faces a number of difficulties. Five groups of problems in the monitoring of the situation at the local level have been distinguished, and they result from: (1) time problems related to data inflow; (2) low frequency or clear specificity of the process; (3) problems with delimitation of spatial units; (4) problems related to the human factor; (5) difficulties in clear definitions of indicators. Some of these problems are spatial and some are non-spatial. The article analyzes the last of the mentioned groups and presents problems related to: (1) variation of definitions or classifications over time; (2) difficulties in the operationalization of concepts; (3) differences in calculating indicators at different levels of territorial division. In addition, solutions were proposed to reduce the negative impact of these problems on the quality of the collected data and studies based on them. A need to provide accurate definitions of indicators and changes in classifications is a shared element of the proposed solutions.

Keywords

PL

monitoring; sytuacja społeczna; samorząd terytorialny; Polska

EN

monitoring; social situation; local government; Poland; monitoring; social situation; local government; Poland

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna
• Year: 2020
• Issue: 49
• Pages: 51-62

Dates

published

2020-03-19

Contributors

author

Tomasz Michalski

• Uniwersytet Gdański, Instytut Geografii

References

• Bank Danych Lokalnych GUS. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa (https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start).
• Baran-Furga H., Steinbach-Chmielewska K. 2012. Zespoły uzależnień od substancji psychoaktyw¬nych. [W:] Uzależnienie od narkotyków. Podręcznik dla terapeutów. Krajowe Biuro do spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa, s. 51–72.
• Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy województwa mazowieckiego w IV kwartale 2010 r. 2011. Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Warszawa.
• Bielińska M. 2011. Doświadczenie piętnowania: samonaznaczanie, naznaczanie społeczne i wpływ piętna na uzależnienie. [W:] M. Bielińska, A. Lisiecka, A. Radiukiewicz, M.J. Sochacki, Jestem zwykłym ćpunem – o roli piętna w procesie wychodzenia z nałogu. Fundacja Wiedza Lokalna, Warszawa, s. 8–21.
• Bober J., Hauser J., Izdebski L., Mazur S., Nelicki A., Nowotarski B., Puzyna W., Surówka K., Za¬chariasz I., Zawicki M. 2013. Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, Kraków.
• Brzesińska A. 2013. Dzieciobójstwo: aspekty prawne i etyczne. Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• Churski P. 2012. Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej w Polsce – wyzwania dla polskiej polityki spójności po 2013 r. Rozprawy Naukowe IGiRR Uni¬wersytetu Wrocławskiego, 27: 27–40.
• Churski P., Borowczak A., Dolata M., Dominiak J., Konecka-Szydłowska B., Pedał R. 2014. Rekomen¬dacje dotyczące zasobów informacyjnych oraz wskaźnikowania zjawisk społeczno-gospodarczych w badaniach regionalnych. Biuletyn KPZK PAN, 255: 25–53.
• Czochański J.T. 2013. Monitoring rozwoju regionalnego. Aspekty metodologiczne i implementacyjne. Studia KPZK PAN, 149.
• Dąbrowska K., Sierosławski J. 2019. Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z badań ankietowych zrealizowanych w województwie lubelskim w 2019 r. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa (http://rops.lubelskie.pl/raport-z-badania-espad-uzywanie-alkoholu-i-n¬arkotykow-przez-mlodziez-szkolna-w-wojewodztwie-lubelskim-w-2019-r/).
• Denek E. 2003. Rola samorządu terytorialnego w świadczeniu usług społecznych. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 38: 7–24.
• Dębski M. 2011. Bezdomność jako problem społeczny w województwie pomorskim. Na podstawie wyników badań socjodemograficznych w 2011 r. FORUM. O bezdomności bez lęku, 4: 107–145.
• Dębski M., Olech P. 2005. Socjodemograficzny portret zbiorowości ludzi bezdomnych województwa pomorskiego (Raport z badań). [W:] POMOST – Pismo Samopomocy Gdańsk. O bezdomności bez lęku oraz informator o placówkach. Fundacja Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych, Gdańsk, s. 26–135.
• Dubownik A., Szyda B., Rudnicki R. 2018. Możliwości kształtowania kapitału społecznego na obsza¬rach wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego w oparciu o środki Unii Europejskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Economica, 32: 109–123.
• Fudała J. 2008. Jak pomóc osobom pijącym alkohol ryzykownie i szkodliwie. Wydawnictwo Edukacyj¬ne PARPAMEDIA, Warszawa.
• Garbat M. 2012. Zatrudnianie i rehabilitacja zawodowa osób z niepełnosprawnością. Oficyna Wydaw¬nicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
• Hibell B., Guttormsson U., Ahlström S., Balakireva O., Bjarnason T., Kokkevi A., Kraus L. 2012. The 2011 ESPAD report: substance use among students in 36 European countries. The Swedish Co¬uncil for Information on Alcohol and Other Drugs, Stockholm.
• Ilnicki D. 2009. Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju usług w Polsce. Teoretyczne i praktycz¬ne uwarunkowania badań. Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Instrukcja Ministrów Zdrowia i Opieki Społecznej, Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych, Ko¬munikacji oraz Sprawiedliwości z dnia 5 maja 1962 r. w sprawie stosowania jednolitych pojęć dotyczących porodów i urodzeń (M.P. z 1962 r., nr 48, poz. 237).
• Jedynak M. 2014. Alkoholizm jako zjawisko patologiczne i społecznie destruktywne. [W:] D. Pstrąg (red.), Patologia społeczna. Uzależnienia oraz związane z nimi zagrożenia społeczne. Wydawnic¬two Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 96–117.
• Klucze powiązań PKD 2004–2007 oraz PKD 2007 – PKD 2004. Załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. z 2007 r., nr 251, poz. 1885).
• Kwiatkowski E. 2002. Bezrobocie. Podstawy teoretyczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Mańka-Szulik M. 2015. Samorząd terytorialny jako czynnik rozwoju lokalnego i regionalnego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie, 79: 165–177.
• Michalski T. 2014. Problemy w opracowaniu wskaźników dla monitoringu przestrzennego sytuacji społecznej w Polsce. Biuletyn KPZK PAN, 255: 80–94.
• Michalski T. 2016. Problemy monitoringu sytuacji społecznej na szczeblu lokalnym wynikające z deli¬mitacji jednostek przestrzennych (na przykładach z województwa pomorskiego). „Stare i nowe” Problemy Badawcze w Geografii Społeczno-Ekonomicznej, 7: 55–71.
• Michalski T. 2018. Problemy monitorowania sytuacji społecznej na szczeblu lokalnym i regionalnym wynikające z czasowej dostępności danych. Space-Society-Economy, 23: 29–39.
• Michalski T., Szymańska W. 2017. Problemy statystycznego pomiaru jakości życia na szczeblu re¬gionalnym i lokalnym wynikające z małej częstotliwości lub wyraźnej specyfiki procesu. Studia i Materiały: Miscellanea Oeconomicae, 21(3/1): 57–69.
• Michalski T., Wiskulski T. 2017. Problemy statystycznego pomiaru jakości życia na szczeblu regio¬nalnym i lokalnym związane z szeroko pojmowanym czynnikiem ludzkim. Studia i Materiały: Miscellanea Oeconomicae, 21(3/1): 71–82.
• Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych – X rewizja, tom I, wydanie 2008. 2012. Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Warszawa (https://www.csioz.gov.pl/fileadmin/user_upload/Wytyczne/statystyka/icd10tomi_56a8f5a554a18.pdf).
• Okruchlica L., Sierosławski J. 2007. Definicje zależności oraz rekreacyjnego, regularnego, proble¬mowego i szkodliwego używania narkotyków. [W:] Młodzież i narkotyki. Terapia i rehabilitacja. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa, s. 15–35.
• Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy w województwie kujawsko-pomorskim w I pół¬roczu 2005 r. 2006. Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Toruń.
• Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy województwa zachodniopomorskiego w 2017 roku. 2018. Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie, Szczecin.
• Paradysz J. 1997. Systemy informacji przestrzennej jako źródło zasilania w statystyce regionalnej. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 1/251: 16–28.
• Pismo z dnia 1 czerwca 2012 r. Zasady rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w spo¬sób przewidziany dla osób samotnie wychowujących małoletnie dzieci. 2012. Izba Skarbowa w Warszawie (IPPB4/415-251/12-2/JK3).
• Rocznik statystyczny pracy 2019. 2019. GUS, Warszawa.
• Rozliczenie osoby samotnie wychowującej dzieci: Roczne rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2018 r. 2018. Krajowa Informacja Skarbowa, Bielsko-Biała (http://www.kis.gov.pl/documents/6609173/8494309/2_Rozliczenie_osob_samotnie_wychowujacych_dzieci.pdf).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 25 kwietnia 1994 r. zmieniającym roz¬porządzenie w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej, sposobu jej prowadzenia oraz szcze¬gółowych warunków jej udostępniania (Dz.U. z 1994 r., nr 56, poz. 234).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. z 2017 r., poz. 2440).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalno¬ści (PKD) (Dz.U. z 2004 r., nr 33, poz. 289).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. z 2007 r., nr 251, poz. 1885).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działal¬ności (PKD) (Dz.U. z 1997 r., nr 128, poz. 829).
• Samotnie wychowujący dziecko. 2020 (https://www.pit.pl/samotnie-wychowujacy-dziecko/).
• Serwer klasyfikacji. GUS, Warszawa (https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/).
• Sierosławski J. 2007. Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z badań an¬kietowych zrealizowanych w Poznaniu w 2007 r. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa (https://www.poznan.pl/mim/s8a/raporty-i-analizy,doc,111/uzywanie-alkoholu-i-narkotykow-przez-mlodziez-szkolna-w-poznaniu-raport-z-badan-ankietowych-espad-2007,21029.html).
• Sierosławski J. 2015. Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z z ogólnopol¬skich badań ankietowych zrealizowanych w 2015 r. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narko¬manii, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Instytut Psychiatrii i Neu¬rologii, Warszawa.
• Sierosławski J., Bukowska B., Jabłoński P. 2007. Podłoże epidemiologiczne. [W:] Młodzież i narkotyki. Terapia i rehabilitacja. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa, s. 39–53.
• Staszewska E. 2010. Pojęcie „osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy” w świetle ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zeszyty Prawnicze, 10/1: 233–246.
• Sukiennik J. 2015. Karanie z mocy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z perspektywy wybranych teorii kary. Alcoholism and Drug Addiction, 28(4): 251–260.
• Sytuacja na rynku pracy w województwie wielkopolskim w latach 2011–2014. 2016. Urząd Statystycz¬ny w Poznaniu, Poznań.
• Teesson M., Degenhardt L., Hall W. 2005. Uzależnienia. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 1991 r., nr 80, poz. 350 z późn. zm.).

Identifiers

DOI

10.14746/rrpr.2020.49.05