Budowanie prestiżu królewskiego rodu. Związki rodzinne Wazów z dyna- stiami europejskimi

• Authors: Ryszard Skowron
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Marriages enabled the House of Vasa to enter into the network of courts throughout Europe and opened a way to participate in the processes of assimilation, reception or rejection of respective cultural, religious, and political paradigms. The bonds of kinship became one of the most effective instruments to raise the prestige and the standing of dynasty, which sought to occupy an ever higher position in the hierarchy of European rulers. The aim of this paper is to show how the House of Vasa functioned within he contemporaneous dynastic networks in Europe on the examples of several selected issues of strictly familial nature: inheritance of names, christenings, family reunions and financial security.

EN

The bonds of kinship became one of the most effective means of raising the prestige and standing for the Vasa dynasty, which sought to occupy an ever higher position in the hierarchy of European rulers. For Zygmunt III, taking wives from the House of Austria were a means through which the Vasa entered the European network of courts, and established channels for cultural exchange and political cooperation. Political and religious circumstances had the greatest impact on direct relations and liaisons of the House of Vasa with the relatives abroad. In the initial period of his rule in the Commonwealth, Zygmunt III maintained loose yet thoroughly appropriate contact with the Swedish branch of the family. Their Protestant denomination had no decisive influence on their mutual relationships, though it precluded certain functions of the religious nature, e.g. that of being a godfather or a godmother. Lack of cooperation of the Vasa with the relations living in the Reich – most of whom were Catholic – was due to their low standing in the hierarchy of European courts. The dethronement of the king in Sweden resulted in the severance of all personal bonds between the members of the House of Vasa reigning in Stockholm and Warsaw. The sons of Zygmunt III, with the exception of prince Władysław, never met nor maintained any contact with the Swedish relatives. The European family of the Polish Vasa are chiefly Habsburgs, their distaff relations. Those were the relations from the most prestigious courts of Europe – Vienna, Madrid, Brussels, Florence, and Paris – who were invited to be godparents of the royal children, became hosts to the young princes during their European travels, and had the money and the offices that the young Vasa sought after.

Keywords

PL

the Vasa, Habsburgs, dynastic policy, prestige, christenings, travels.

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Europaea Gnesnensia
• Year: 2019
• Issue: 20
• Pages: 55-82

Dates

published

2020-07-08

Contributors

author

Ryszard Skowron

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Archivo General w Simancas: E. 2342. Archiwum Główne Akt Dawnych: LL 30. Biblioteka Czatoryskich, Kraków: rkps 107.
• Haus-, Hof- und Staatsarchiv w Wiedniu: Familienkorespondenz A, 40 i 41; Polen I 87. Ratsbücherei w Lüneburgu, Ms. Hist. C 2º 32.
• Źródła drukowane
• Aedo y Gallart D. de 1635, El memorable y glorioso viaje del Infante Cardenal D. Fernando de Austria, Amberes.
• Falniowska-Gradowska A. 1991, Wjazd, koronacja, wesele Najjaśniejszej Królowej Jej Mości Cecylii Renaty w Warszawie roku 1637, Warszawa.
• Grabowski A. 1845, Władysława IV listy i inne pisma, Kraków.
• Kobierzycki S. 2005, Historia Władysława, królewicza polskiego i szwedzkiego, wyd. J. Byliński i W. Kaczorowski, Wrocław.
• Meysztowicz W, Wyhowska W. 1972, Elementa ad Fontium Editiones, 28: Res Polonicae ex Archivo Mediceo Florentino, III pars, Romae.
• Przyboś A. 1977, Podróż królewicza Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej w latach 1624-1625 w świetle ówczesnych relacji, Kraków.
• Radziwiłł A.S. 1980, Pamiętnik o dziejach w Polsce, przekład i oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, 1-3, Warszawa.
• Skowron R. 2015, Documenta polonica ex Archivo Generali Hispaniae in Simancas.Nova series, I, Cracow.
• Skowron R. 2016, The House of Vasa and The House of Austria. Correspondence from the Years 1587 to 1668. I: The Times of Sigismund III, 1587-1632, 1, Katowice.
• Sobieski J. 1991, Peregrynacja po Europie [1607-1613] i Doga do Baden [1638], opracował J. Długosza, Wrocław.
• Opracowania
• Augustyniak U. 1999, Wazowie i „królowie rodacy”. Studium władzy królewskiej w Rzeczypospolitej XVII wieku, Warszawa.
• Barwicka-Makula A. 2019, Od wrogości do przyjaźni. Habsburgowie austriaccy wobec Polski w latach 1587-1592, Katowice.
• Boras Z. 1985, Gustaw Eryksson Waza i jego żywot tułaczy, Poznań.
• Brzezińska-Laszczkowa 2008, Karol Ferdynand królewicz polski i biskup wrocławski, Kraków.
• Conde Pazos M. 2011, El Tratado de Nápoles: el encierro del príncipe Juan Casimiro y la leva de polacos de Medina de las Torres (1638-1642), Studia historica. Historia Moderna 33, s. 123-139.
• Dobner H. 2015, Briefwechsel zwischen Erzherzogin Maria von Innerösterreich und ihrer Tochter Anna, Königin von Polen und Schweden, während ihres Aufenthaltes in Schweden 1593/1594 – Historische Analyse und Edition, Masterarbeit [online]. Universität Wien [dostęp: 2019-07-13]. Dostępny w Internecie: <http://othes.univie.ac.at/38905/1/2015-08-10_0800925.pdf>.
• Dworzaczek W. 1959, Geneaologia. Tablice, Warszawa.
• Dzięgiel W. 1936, Utrata księstw opolskiego i raciborskiego przez Ludwikę Marię w r. 1666, Warszawa.
• Erbe M. 2000, Die Habsburger (1493-1918). Eine Dynastie im Reich und in Europa, Stuttgart.
• Ericson Wolke L. 2011, Jan III Waza. Władca renesansowy, Gdańsk.
• González Cuerva R. 2016, The spanish embassy in the Empire. Watchtowr od Poland (1590-1624) [w:] Skowron R. (red.), The House of Vasa and The House of Austria. Correspondence from the Years 1587 to 1668. I: The Times of Sigismund III, 1587-1632, 1, Katowice.
• Grabowski A. 1835, Groby królów polskich w kościele katedralnym w Krakowie na zamku. Kraków.
• Kadzik D. 2017, Utrzymanie królewskiej teściowej. Wizyta Marii Bawarskiej podczas wesela Zygmunta III Wazy z Ann a Habsburg (23 maja-16 czerwca 1592), Kraków.
• Keller K. 2012, Erzherzogin Maria von Innerösterreich (1551-1608). Zwischen Habsburg und Wittelsbach, Wien-Köln-Weimar.
• Kopczyński M. 2002, Wazowie – dynastia skłócona, Kronika Zamkowa 42, 2002, s. 5-20.
• Krasińska-Klaupth E., Kozłowska N., Menhard A. 2010, Polskie Orły, Bawarskie Lwy: na topach wspólnych historycznych śladów, Warszawa.
• Kraszewski I. 2007, Dynastia a państwo. Tożsamość i rozbieżność polityki na przykładzie Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza, w: Spory o państwo w dobie nowożytnej. Między racją stanu a partykularyzmem, red. Z. Anusik, Łódź, s. 121-132.
• Larsson L.O. 2009, Gustaw Waza – ojciec państwa szwedzkiego czy tyran, Warszawa.
• Larsson L.O. 2005, Arvet efter Gustav Vasa: berättelsen om fyra kungar och ett rike, Stockholm.
• Leitsch W. 2009, Das Leben am Hof König Sigismunds III. von Polen, I-IV, Wien-Kraków.
• Lepszy K. 1939, Rzeczpospolita polska w dobie sejmu inkwizycyjnego (1589-1592), Kraków.
• Leszczyński J. 1969, Władysław IV a Śląsk w latach 1644-1648, Wrocław.
• Libiszowska Z. 1963, Żona dwóch Wazów, Warszawa.
• Mosbach A. 1869, Kilka kart z dziejów austriacko-szląsko-polskich mianowicie za Zygmunta III, Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, 5.
• Ochmann-Staniszewska S. 2006, Dynastia Wazów w Polsce, Warszawa.
• Ödberg F. 1896, Om prinsessan Cecilia Wasa markgrafvinna af Baden-Rodemachern, Stockholm.
• Ossoliński M. 1828, Spotkanie się w Polscze Sygfrydy i Gustawa, dzieci Eryka XIV. Króla Szwedzkiego, Czasopismo Księgozbioru Publicznego imienia Ossolińskich 3-4, s. 50-58, 75-84.
• Petersson E. 2015, Karol IX. Król bezlitosny, Oświęcim.
• Rastawiecki E. 1853, Imionnik cudzoziemców Adama Kazanowskiego, Biblioteka Warszawska, 2, 441-479.
• Serwański M. 1986, Francja wobec Polski w dobie wojny trzydziestoletniej (1618-1648), Poznań.
• Skowron R. 2002, Olivares, Wazowie i Bałtyk. Polska w polityce zagranicznej Hiszpanii w latach 1621-1632, Kraków.
• Skowron R. 2009, Order Złotego Runa i jego polscy kawalerowie, [w:] F. Wolański i R. Kołodziej (red.), Rzeczpospolita między okcydentalizmem a orientalizacją. Przestrzeń kontaktów, Toruń, s. 213-232.
• Skowron R. 2012, Królewicza Aleksandra Wazy peregrynacja po Italii (1633-1634), [w:] Sic erat in fatis. Studia i szkice historyczne dedykowane Profesorowi Bogdanowi Rokowi, I, Toruń, s. 443-451.
• Skowron R. 2013, Pax i Mars. Polsko-hiszpańskie relacje polityczne w latach 1632-1648, Kraków.
• Skowron R. 2017, Ceremoniał przyjęcia ambasadora hiszpańskiego Francisca de Mendozy na Warszawskim dworze Wazów w roku 1597, Kronika Zamkowa 4 (70), s. 25-46.
• Szmydki R. 2002, Kontakty artystyczne królewicza Władysława Zygmunta Wazy z Antwerpią, Warszawa.
• Szulc T. 2015, Status prawnomajątkowy Ludwiki Marii de Gonzaga w świetle intercyz małżeńskich, Studia Prawno-Ekonomiczne, 96, s. 145-162.
• Szulc T. 2016, Niedynastyczne małżeństwa Jagiellonów i królów elekcyjnych, [w:] Głuszak M., Wiśniewska-Jóźwiak D. (red.), Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, Łódź, s. 243-274.
• Targosz-Kretowa K. 1967, Teatr dworski Władysława IV (1635-1648), Kraków.
• Tomkiewicz W. 1957, Więzień kardynała. Niewola francuska Jana Kazimierza, Warszawa.
• Wasilewski T. 1984, Ostatni Waza na polskim tronie, Katowice.
• Wdowiszewski Z. 2005, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków.
• Wolke L. E. 2011, Jan III Waza. Władca Renesansowy, Finna.
• Żukowski J. 2015, Listy Władysława Wazy i inne nieznane źródła do jego europejskiej peregrynacji z archiwów szwedzkich i niemieckich, Kronika Zamkowa. Seria Nowa 2, s. 61-85.
• Żukowski J. 2017, Infantka Anna Katarzyna Konstancja i kultura artystyczno-kolekcjonerska dworu Wazów, Biuletyn Historii Sztuki 79, 2, s. 233-313.

Identifiers

DOI

10.14746/seg.2019.20.3