Sprzeciw sumienia a prawo naturalne.

• Authors: Andrzej Szostek

Title variants

EN

Conscientious Objection and the Natural Law

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Po wstępnych ustaleniach, że przez sumienie rozumie się sąd praktyczny odnoszący się do własnych czynów, to sprzeciw podmiotu oraz że sprzeciw, o który chodzi, to sprzeciw wobec prawa stanowionego, a nie prawa naturalnego, które stanowi podstawę tego sprzeciwu, autor w pierwszej części artykułu przypomina św. Tomasza z Akwinu koncepcję prawa naturalnego. Podkreśla zwłaszcza to, iż jest to prawo Boże, ale wpisane w naturę ludzką tak, że rozumny ludzki podmiot - poznając to prawo oraz jego obowiązywalność i szukając właściwego jego zastosowania w praktyce - staje się niejako jego współautorem. W zorganizowanym społeczeństwie (państwie) przekład prawa naturalnego na praktykę życia codziennego dokonuje się poprzez sformułowanie i uchwalenie odpowiednich zapisów prawa stanowionego. Gdy ten przekład nie odpowiada przekonaniom obywatela, może on zdecydować się na sprzeciw sumienia, którego najbardziej znamiennym wyrazem jest obywatelskie nieposłuszeństwo, polegające na podjęciu działań sprzecznych z  obowiązującym prawom stanowionym, z gotowością  poniesienia prawno-karnych tego kroku konsekwencji. W części drugiej artykułu autor przywołuje niektóre przykłady możliwych konfliktów sumienia prowokujących do podjęcia sprzeciwu sumienia (luki w tzw. prawie antyaborcyjnym, ewentualna legalizacja zapłodnienia in vitro oraz związków homoseksualnych). Podkreśla złożoność tych problemów wynikającą z pluralistycznego charakteru społeczeństwa, zwraca uwagę na potrzebę społecznego dialogu oraz inicjatyw zmierzających do udoskonalenia obowiązującego prawa stanowionego i przestrzega przed pochopnym osądzaniem tych, którzy respektują to prawo pomimo jego ułomności.

EN

First of all the author explains that moral conscience will be understood as the practical judgment concerning the deeds of the agent and that conscientious objection means dissent against the positive law. The ground of this dissent is the natural law. In the first part of his article the author recalls St. Thomas Aquinas' concept of the natural law, emphasizing the connection between its divine authority and the human (rational) participation. In the organized society (in the state) the interpretation of the natural law is made by means of the positive law. When this interpretation goes against the convictions of the citizen, he/she can decide to make a conscientious objection. A special form of this dissent is civil disobedience. In the second part of his article the author provides some examples of the possible conflicts of conscience leading to conscientious objection (inconsistencies in the so called anti-abortion precepts, legalization of in vitro conception and homosexual marriages). The author stresses that these cases are very complicated and a good solution is not easy to reach in the pluralistic societies. He indicates the important role of the public discussion on those difficult issues and warns against rashly blaming those citizens who respect the law in spite of its imperfection.

Keywords

PL

prawo; prawo naturalne; sumienie; sprzeciw sumienia

EN

law; natural law; moral conscience; dissent of conscience; law; natural law; moral conscience; dissent of conscience

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia i Moralność
• Year: 2013
• Volume: 8
• Issue: 2(14)
• Pages: 7-18

Dates

published

2013-01-01

Contributors

author

Andrzej Szostek

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii, Lublin, Polska

References

• Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor.
• Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kosciele w świecie współczesnym Gaudium et spes.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna I-II, q. 90-94.
• Szostek A., Natura - rozum - wolność. Filozoficzna analiza koncepcji twórczego rozumu we spółczesnej teologii moralnej, Rzym 1990, s. 289-307.
• Ślipko T, Zarys etyki ogólnej, Kraków 2002, s. 269-328.
• Wittmann M., Die Ethik des hl. Thomas von Aquin in ihrem systematischen Aufgaben dargestellt und in ihren geschichtlichen, besonders antiken Quellen erforscht, München 1933.

Identifiers

DOI

10.14746/tim.2013.14.2.1