Reforma procesu w sprawie orzekania nieważności małżeństwa elementem nowej ewangelizacji

• Authors: Janusz Gręźlikowski

Title variants

EN

A Reform of the Process on the Assessment of Nullity of Marriage as an Element of New Evangelization

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zaprezentowana w najważniejszych elementach reforma procesu w sprawie orzekania nieważności małżeństwa, zawarta w motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus papieża Franciszka, wpisuje się jednoznacznie w nową ewangelizację i stanowi w odniesieniu do małżeństwa i rodziny jej ważny element o charakterze prawnym i prawno-duszpasterskim. Poprzez reformę kanonicznego procesu małżeńskiego nowa ewangelizacja nabiera jeszcze większej mocy i nowego ducha. Stanowi jednocześnie wyraz troski najwyższego ustawodawcy kościelnego o dobro duchowe małżonków rozwiedzionych i trwających w nowych związkach, którzy pragną uregulować swój status cywilny na forum kościelnym, a tym samym poznać prawdę o swoim małżeństwie kościelnym. To oni – jako ubodzy, czyli rozwiedzeni – zostali postawieni w centrum reformy procesu o orzekanie nieważności małżeństwa. Papież, promulgując nowe kanoniczne prawo procesowe o nieważność małżeństwa, kieruje się zasadą salus animarum suprema lex (por. kan. 1572), która zawsze towarzyszyła Kościołowi i która ma na względzie przede wszystkim zbawienie dusz. Ta najważniejsza i fundamentalna zasada prawa kościelnego znajduje realizację w konkretnych przepisach zreformowanego procesu, w którym wierny i jego duchowe dobro zdają się być wartościami nadrzędnymi. W tym kierunku idzie reforma i nowe regulacje papieża Franciszka, aby uprościć procedury sądowe, a poprzez to przyspieszyć prowadzenie procesów kościelnych o nieważność małżeństwa i w ten sposób służyć wiernym rozwiedzionym, żyjącym w nowych związkach. Zmiany te mają też ułatwić kontakt wiernych z trybunałami kościelnymi, co w konsekwencji ma się przyczynić do rozwiązania wątpliwości sumienia, które utrudniają życie wielu ludziom. We wprowadzonych zmianach – jak podkreśla papież – nie chodzi o naruszenie zasady nierozerwalności małżeństwa, ale, przeciwnie, o jej zestawienie z konkretnymi przypadkami małżeństw zawieranych w sposób nieważny. Prowadzenie procesu o nieważność małżeństwa ma się dokonywać z całkowitym uwzględnieniem natury małżeństwa, którym jest poszanowanie prawdy. Dążenie do niej gwarantuje sprawiedliwy wyrok, który staje się realizacją prawa miłości. Aby nowe przepisy przyniosły oczekiwane rezultaty i spełniły zakładane cele oraz zostały wprowadzone i zastosowane w prawdzie i sprawiedliwości, wymagają całościowego, krytycznego „zamyślenia” nad dotychczasowym funkcjonowaniem sądownictwa Kościoła oraz otwarcia na novum, jakie przynoszą. Nadto, potrzebują wolności serca i umysłu biskupów, w znaku kolegialności – nie z zasady, lecz faktycznej, a także nowych struktur sądowo-duszpasterskich (poradni prawnych i rodzinnych), również zmiany mentalności w podejściu do spraw i problemów sądownictwa kościelnego biskupów diecezjalnych oraz pracowników samego sądownictwa kościelnego.

EN

The reform of a process on the recognition of nullity of marriage, contained in the motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus of Pope Francis, clearly fits the new evangelization and it is, in relation to marriage and family, an important legal and pastoral element. Through the reform of canon marriage process the new evangelization gets even more power and a new spirit. It is also an expression of concern of the supreme legislator in the Church for spiritual good of divorced and remarried spouses who wish to regularize their marital status in the Church, and thus learn the truth about their marriage. They - as poor, or divorced - were put in the center of the reform of the process on the recognition of nullity of marriage. The Pope promulgating the new canonical procedural law relating to nullity of marriage follows the principle salus animarum suprema lex (can. 1572), which has always accompanied the Church and mainly into consideration salvation of souls. This important and fundamental principle of church law is implemented in specific regulations of the reformed process in which the faithful and their spiritual well-being seem to be paramount. The reform and new regulations of the Pope Francis go in this direction to simplify judicial procedures and thus speed up the processes on nullity of marriage, in order to serve the divorced and the remarried. The changes are also designed to facilitate contact between the faithful and church tribunals, which in turn is expected to contribute to solve a problem of conscience which makes life difficult for many people. As the Pope emphasizes, the changes introduced do not breach the principle of the indissolubility of marriage. On the contrary, this principle is juxtaposed with specific cases of invalid marriages. Conducting the process on nullity of marriage should take place in full respect of the nature of marriage, which is to respect the truth. The quest for it guarantees fair judgment, which becomes the realization of the law of love. The new rules, to bring the expected results, to meet its objectives, and to be introduced and applied in truth and justice, require a comprehensive, critical "consideratin" on the current functioning of the Church judiciary and openness to novelty they bring. Moreover, they need freedom of heart and mind of bishops, in a sign of collegiality - not in principle, but real, as well as new legal and pastoral structures (legal and family clinics), and also a change of mentality in the approach to the issues and problems of ecclesiastical judiciary system of diocesan bishops and employees of the Church judiciary.

Keywords

PL

proces o nieważność małżeństwa; papież Franciszek; motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus; reforma procesu małżeńskiego; nieważność małżeństwa

EN

the process of nullity of marriage; Pope Francis; motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus; reform of the process of marriage; nullity of marriage; the process of nullity of marriage; Pope Francis; motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus; reform of the process of marriage; nullity of marriage

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia i Moralność
• Year: 2016
• Volume: 11
• Issue: 2(20)
• Pages: 101-119

Dates

published

2017-03-02

Contributors

author

Janusz Gręźlikowski

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Wydział Prawa Kanonicznego

References

• Benedictus XIV, Constitutio Dei miseratione (03.11.1741), w: Codicis Iuris Canonici Fontes, t. I, ed. P. Gasparri, Romae 1923, s. 695-701.
• Canones et Decreta Concilii Tridentini ex editione Romana A. MDCCCXXXIV. Repetiti. Accedunt S. Congr. Card. Conc. Trid. Interpretum Declarationes ac Resolutiones ex ipso resolutionum thesuaro Bullario Romano et Benedicti XIV. S.P. Operibus et Constitutiones Pontificiae Recentiores ad jus commune spectantes e bullario Romano selectae. Assumpto Socio Friderico Schulte J.U.D. Guestphalo edidit Aemilius Ludovicus Richter J.U.D. Et in Lit. Univ. Berol. Prof. Publ. Ord., Lipsiae 1853.
• Codex Iuris Canonici. Auctoritate Ioannis Pauli pp. II promulgatus. Kodeks Prawa kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań: Pallottinum 1984.
• Codex Iuris Canonici. Pii X Pontificis Maximi iussu digestus. Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, red. P. Gasparri, Romae 1934.
• Decretalium Collectiones […] editio Lipsiensis secunda post Aemilii Ludouici Richteri curas ad librorum manu scriptorium et editionis Romae fidem recognovit et adnotatione critica instruxit Aemilius Friedberg, Ex Officina Bernhardi Tauchnitz, Lipsiae MDCCCLXXXI.
• Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007.
• Papież Franciszek, bulla ustanawiająca nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia Misericordiae vultus (11.04.2015), „Miesięcznik Diecezji Włocławskiej – Kronika” 98(2015), nr 5, s. 489-508.
• Papież Franciszek, list apostolski motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, reformujący kanony Kodeksu prawa kanonicznego dotyczące spraw o orzeczenie nieważności małżeństwa; List apostolski Mitis et misericors Iesus, reformujący kanony Kodeksu kanonów kościołów wschodnich dotyczące spraw o orzeczenie nieważności małżeństwa (tekst łacińsko-polski), Tarnów 2015.
• Paulus VI, Constitutio apostolica Regimini Ecclesiae universae (15.08.1967), AAS 59(1967), s. 885-928.
• Paulus VI, Litterae apostolacie motu proprio datae quibus normae quaedam statuuntur ad processus matrimoniales expeditus absolvendos (28.03.1971), AAS 63(1971), s. 441-446.
• Pius X, Constitutio apostolica Sapienti Consilio (29.06.1908), AAS 1(1909), s. 9-135.
• Pontificium Concilium de Legum Textibus, Instructio servanda a tribunalibus dioecesanis et interdioecesanis in pertractandis causis nullitatis matrimonii “Dignitas connubii”, Libreria Editrice Vaticana 2005.
• S. Congregatio pro Sacramentis, Instructio servanda a tribunalibus dioecesanis in pertractandis causis de nullitate matrimoniorum (15.08.1936), AAS 28(1936), s. 313-362.
• Literatura
• Góralski W., Uprawnienia udzielone trybunałom kościelnym Belgii oraz Anglii i Walii w zakresie procesu małżeńskiego, „Prawo Kanoniczne” 17(1974), nr 3-4, s. 107-115.
• Góralski W., Wprowadzenie do motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus”, w: Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Jesus, red. J. Krajczyński, Płock 2015, s. 7-21.
• Greszta-Telusiewicz M., Processus brevior, w: Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. J. Krajczyński, Płock 2015, s. 75-92.
• Leszczyński G., Założenia ogólne motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, w: Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. J. Krajczyński, Płock 2015, s. 23-36.
• Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. IV: Dobra doczesne Kościoła, Sankcje w Kościele, Procesy, Olsztyn 1990.
• Pawluk T., Reforma kanonicznego procesu małżeńskiego w świetle motu proprio „Causas matrimoniales”, „Prawo Kanoniczne” 16(1973), nr 3-4, s. 242-254.
• Pieronek T., Normy postępowania w sprawach małżeńskich wydane przez Stolicę Apostolską dla diecezji Stanów Zjednoczonych, „Prawo Kanoniczne” 16(1973), nr 1-2, s. 177-204.
• Pinto P.V., Reforma procesu w sprawie orzekania nieważności małżeństwa, „L’Osservatore Romano” (ed. polska), 36(2015), nr 11, s. 44-46.
• Przybyła A., Prawo kanoniczne w świetle obrad Synodu Biskupów, „Ateneum Kapłańskie” 71(1968), s. 157-168.
• Sobański R., Między rygoryzmem a laksyzmem. Kanoniczny proces o nieważność małżeństwa na tle kondycji małżeństw sakramentalnych w Polsce, „Prawo Kanoniczne” 53(2010), nr 3-4, s. 161-169.

Identifiers

DOI

10.14746/tim.2016.20.2.6