Rola lidera społecznego w tworzeniu lepszej jakości życia

• Authors: Zofia Chyra-Rolicz

Title variants

Rola lidera społecznego w tworzeniu lepszej jakości życia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono rolę liderów społecznych w tworzeniu lepszej jakości życia w wy­miarze zbiorowym, przez pionierów spółdzielczości i działaczy rozwijających różne jej formy w na­stępnych pokoleniach. Przedstawiono dawne dokonania liderów społecznych – polskich działaczy spółdzielczych z XIX i XX w. z różnych stron kraju: Wielkopolski, Pomorza i Śląska, Galicji, Króle­stwa, którzy dążyli do poprawy stanu majątkowego warstw biedniejszych (rolników, rzemieślników, kupców) poprzez organizowanie ich do wspólnej działalności gospodarczej. Przypomniano także spółdzielców działających w międzywojniu, podczas okupacji hitlerowskiej i w Polsce powojennej oraz w okresie transformacji ustrojowej. Dokonania spółdzielców przedstawiono w ujęciu histo­rycznym ich uwarunkowań społecznych i środowiskowych, dróg życiowych do spółdzielczości, przebiegu karier, cechy osobowości i osiągnięcia. Podjęto próbę scharakteryzowania cech polskiego działacza spółdzielczego dawniej i współcześnie oraz próbę sformułowania wskazówek dla współ­czesnych animatorów różnych form spółdzielczości w środowiskach lokalnych. Podstawę źródłową stanowią opracowania biograficzne i historyczne oraz współczesna publicystyka. Zastosowano me­todę analizy historycznej. W okresie transformacji ustrojowo-gospodarczej zlikwidowane zostało szkolnictwo spółdziel­cze rozbudowane zarówno w miastach i środowisku małomiasteczkowym, które systematycznie przygotowywało kadry przyszłych spółdzielców. Nie zapełniły tej luki krótkotrwałe szkolenia, licz­nie organizowane przez związki rewizyjne spółdzielni różnych typów. Współczesne kształcenie me­nedżerów gospodarczych ukierunkowane jest na osiąganie maksymalizacji zysku w korporacjach, pomijając stronę społecznej odpowiedzialności organizacji biznesowych i współudział w zaspoka­janiu potrzeb społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych lokalnych środowisk. Doświadczenia lide­rów spółdzielczych mogą okazać się pomocne w formowaniu grona liderów ekonomii społecznej, nadziei na odrodzenie ruchu spółdzielczego.

EN

This paper presents the role of co-operative leaders in creating a better life in the communal scope. Pioneers and activists from succeeding generations established many forms of common co-operative activities in the 19th and 20th centuries in different areas of the Polish lands. The main goals were to consider the groups of people living in poverty among the peasants, craftsmen and merchants, and to combine them in common economic activities, including social and cultural work toward national spirit. There were still co-operative leaders operating during the inter-war period, during the Nazi occupation, after the Second World War and the times of transition after 1989/1990. Their activities are shown in the historical perspective, against social and local backgrounds, the methods of the co-operative movement, careers, personal attributes and achievements. The characteristics of these co-operative leaders from past and contemporary times can be useful in understanding actual challenges for co-operative leaders in a local scope. The paper is based on historical analysis of biographical and historical literature, scientific workshops and contemporary co-operative journalism. The system of co-operative education in towns and the countryside were destroyed during the transition period. The many occasional courses and training sessions, organized by co-operative auditory unions for their employees, cannot excise this gap. The education of contemporary managers is oriented toward free market rivalry, corporations and the race for enlarging surpluses, eliminating social responsibility for business organization and collaboration in the needs of local societies. Examples of co-operative leaders can be useful in the creation of activists for the social economy. Modern co-operative leaders should combine a charismatic personality with extensive knowledge and an annalistic mind. They are the hope for the revitalization of the co-operative movement.

Keywords

PL

spółdzielczość; działacz społeczny; przedsiębiorczość; środowisko lokalne; Polska; spółdzielczość; działacz społeczny; przedsiębiorczość; środowisko lokalne; Polska

EN

co-operatives; social leader; enterprise; local society; Poland

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2020
• Issue: 64
• Pages: 209-221

Dates

published

2020-12-31

Contributors

author

Zofia Chyra-Rolicz

• Instytut Historii Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

References

• Chyra-Rolicz, Z. (1998). Spółdzielczość – ofiara czy filar systemu socjalistycznego? W: W. Ważniewski (red.), Spór o ocenę Polski powojennej (1944–1989) (s. 153–167). Siedlce: Pracownia Wydawnicza IH WSRP.
• Chyra-Rolicz, Z. (2002). Edward Abramowski – prekursor społeczeństwa obywatelskiego i społecznej gospodarki rynkowej. W: M. M. Drozdowski (red.), Od Edwarda Abramowskiego do Jana Józefa Lipskiego. Z dziejów niepodległościowego i demokratycznego nurtu w polskim ruchu socjalistycznym (s. 16–30). Warszawa: Wydawnictwo Typografika.
• Chyra-Rolicz, Z. (2004). Stanisław Staszic prekursor spółdzielczości rolniczej. Siedlce: Pracownia Wydawnicza IH AP.
• Chyra-Rolicz, Z. (2011). Wielkie damy polskiej spółdzielczości, W: W. Wrzesiński, M. Masnyk, K. Kawalec (red.), Polska Leży na Zachodzie. Studia z dziejów Polski i Europy dedykowane Pani Profesor Teresie Kulak (s. 559–573). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Chyra-Rolicz, Z. (2020). Samorządność gospodarcza i społeczna na przykładzie sektora spółdzielczego (1989–2018). W: E. Leś (red.), Dla Niepodległej. Obywatele i ich organizacje 1918–2020. Warszawa.
• Galos, A., Inglot, S. (red.), Najdus, W., Piechowicz, S., Świtalski, Z. (1971). Zarys historii polskiego ruchu spółdzielczego, cz. I: do 1918 r. (s. 259–294). Warszawa: Zakład Wydawnictw CRS.
• Gurnicz, F. (1976), Franciszek Stefczyk – Życie Poglądy Działalność. Warszawa: Zakład Wydawnictw CRS.
• http://ozrss.pl/zwiazek/czlonkowie (2020.04.19).
• ICA Research International Conference Future of Cooperative model: Creativity, Innovation and Research, Program. Book of abstracts, 2015, Okrągły Stół nr 1 – panel 28.05.2015, Paris.
• Jarecka-Kimlowska, S. (1971). O równy start. Szkice z dziejów „Wici” 1928–1948. Warszawa: LSW.
• Lachowski, K., Englot, A. (2016). Informacja o podstawowych danych ekonomiczno-finansowych dotyczących sektora spółdzielczego w roku 2014 i ich zmianach w latach 2011–2014. Warszawa: KRS.
• Piasecki, A. K. (red.). (2013). Lider społeczny w XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo UP.
• Rapacki, M. (1936). Program gospodarczy spółdzielczości spożywców. Referat wygłoszony na zjeździe delegatów „Społem” w dniu 14 VI 1936 (wyd. I), Warszawa: ZSS RP.
• Rusiński, W. (1980). Zarys historii polskiego ruchu spółdzielczego, cz. 2: 1918–1939. Warszawa: Zakład Wydawnictw CZRS.
• Thugutt, S. (2013). Listy do młodego przyjaciela. Wstęp R. Okraska. Łódź: Wydawnictwo „Nowy Obywatel”.
• Trocka, H. (2004). Spółdzielczość polska w kampanii wrześniowej i antyhitlerowskim ruchu oporu na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Warszawa: Wydawnictwo Czasopismo „Spółdzielca”.
• Wiele barw przedsiębiorczości społecznej. (2010). Kurier Spółdzielczy, 23/24(2020/2021), 1, 8.

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2020.4.14