Die deutsch-polnische „Potsdamer“ Grenze als Quelle der Imagination und Emotionalisierung

• Authors: Tobiasz JANIKOWSKI

Title variants

EN

The German-Polish „Potsdam” Border as Source of Imagination and Emotionalizing

PL

„Poczdamska” granica polsko-niemiecka jako źródło imaginacji i emocjonalizacji

• Languages of publication: DE

Abstracts

DE

Das Ziel des vorliegenden Beitrags ist die Darstellung des Phänomens der deutsch-polnischen Grenzen aus dem Jahr 1945 im Kontext der Imagination und Emoti-onalisierung. Obwohl die im Text enthaltenen kulturwissenschaftlich fundierten Analysen – welche die Eigenart der administrativ-politischen Linien, die Polen und Deutschland im letzten Jahrhundert getrennt hatten – durch Berufung auf historische Kontexte eingeleitet werden, gehört zu den primären Aufgaben der durchgeführten Explorationen die Erfor-schung der Literatur und Publizistik, in denen die Ausnutzung jener affektiven Potenziale präsent ist, die unmittelbar mit dem Wesen der deutsch-polnischen Grenze verbunden sind. Vor diesem Hintergrund erscheint der Umstand relevant, dass die aus heutiger Perspektive aktuelle „Potsdamer“ Grenze an der Oder und Neiße, auf deutliche Art und Weise die staatli-chen, nationalen und ethnischen Strukturen beider Länder markieren und die Bildung kol-lektiver Identitäten auf beiden Seiten der Grenze mitgestalten. Vielmehr, sie ziehen unter-schiedliche, häufig intern uneinheitliche Imaginationen nach sich. Eine repräsentative Exemplifizierung dieser Erscheinung liefern literarische, publizistische und wissenschaftli-che Erfassungen des beschriebenen Phänomens, welche unverändert die Ausrichtung der Beziehungen zwischen Polen und Deutschland beeinflussen.

PL

Celem niniejszego artykułu jest nakreślenie fenomenu granicy polsko-niemieckiej z roku 1919 oraz 1945 w kontekście zjawiska imaginacji i emocjonalizacji. Choć płaszczyznę przedstawieniową – przybliżającą specyfikę linii administracyjno-politycznych, oddzielają-cych Polskę i Niemcy w ostatnim stuleciu – wprowadza w niniejszym ujęciu przywołanie kontekstów historycznych, do zadań prymarnych przeprowadzonych analiz należy wyciągnięcie wniosków z eksploracji dokonanych w obszarze literatury i publicystyki, pokazują-cych stopień wykorzystania w wybranych tekstach narracji i potencjałów afektywnych. Nie sposób w tym kontekście oprzeć się wrażeniu, iż granica „poczdamska” na Odrze i Nysie w sposób wyraźny oddziela struktury państwowe, narodowe i etniczne obydwu krajów, pociągając za sobą kształtowanie tożsamości zbiorowej społeczeństw, co więcej, stając się polem zróżnicowanych, często wewnętrznie niejednolitych, imaginacji. Reprezentatywną egzemplifikacją tego zjawiska są literackie, publicystyczne i naukowe przetworzenia opisy-wanego fenomenu, niezmiennie wpływające na konstytuowanie się i modelowanie relacji pomiędzy Polską i Niemcami.

EN

The aim of this article is to outline the phenomenon of the Polish-German border in 1945 in the context of Imagination and Emotionalizing. Although the presentation platform – approximating the specificity of administrative-political lines separating Poland and Germany in the last century – introduces the recall of historical contexts, the primary tasks of the analyzes contain drawing conclusions from exploration, made in the area of broadly under-stood literature and journalism, showing the extent of the use of affective potentials related to the Polish-German border. In this context, it is impossible to resist the impression the current "Potsdam" border on the Odra and Nysa, clearly separate the state, national and ethnic structures of both countries, entailing a strong rooting in the collective identity of societies, moreover, becoming a field of diverse, often internally inconsistent, imaginations. A representative exemplification of this phenomenon are the literary, journalistic and scien-tific transformations of the described issues, invariably affecting the constitution and mod-eling the relations between Poland and Germany.

Keywords

DE

Deutsch-polnische Grenze; Emotionalisierung; Imagination; Literatur und Publizistik

PL

granica polsko-niemiecka; emocjonalizacja; imaginacja; literatura i publicystyka; granica polsko-niemiecka; emocjonalizacja; imaginacja; literatura i publicystyka

EN

german-polish border; imagination; emotionalizing; literature and journalism

• Publisher: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Transfer. Reception studies
• Year: 2018
• Volume: 3

Dates

published

2018-10-05

Contributors

author

Tobiasz JANIKOWSKI

References

• Bernaś F., Meissner L., Płonąca granica, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1970.
• Bieniasz S., Ucieczka, Czytelnik, Warszawa 1991.
• Bollinger H., Unterwegs in Polen. Begegnungen mit Menschen, ihrer Geschichte und Heimat, Geistkirch-Verlag, Saarbrücken 2016.
• Debus G., Psychologie der Gefühlswörter, [in:] Zur historischen Semantik des Gefühlwortschatzes. Aspekte, Probleme und Beispiele seiner lexikographischen Erfassung, hg. von L. Jäger, Rader Verlag, Aachen 1988.
• Gebhardt M., Eine große Hoffnung, [in:] Deutsche in Polen nach 1945: Gefangene und Fremde, hg. von M. Gebhardt, J. Küttner, R. Oldenbourg Verlag, München 1997.
• Giertych J., Polska i Niemcy. Granica polsko-niemiecka w świetle norm międzynarodowych, Wydawnictwo Nortom, Wrocław 1996.
• Kiełczewska M., Grodek A., Odra-Nisa. Najlepsza granica Polski, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań 1946.
• Klafkowski A., Granica polsko-niemiecka a konkordaty z lat 1929 i 1933, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1958.
• Klafkowski A., Podstawowe problemy umowy poczdamskiej z dnia 2.VIII.1945 r., [in:] ders., Granica na Odrze i Nysie – od Poczdamu do dziś, Zachodnia Agencja Prasowa, Warszawa 1965.
• Kopaliński J., Granica pokoju. Wpływ granicy na Odrze i Nisie na gospodarkę Niemiec i Polski, Wydawnictwo Zachodnie, Poznań 1948.
• Labuda G., Polska granica zachodnia. Tysiąc lat dziejów politycznych, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1974.
• Lejkin M., Nasi zagranicą. Humorystyczny opis podróży małżonków Mikołaja Iwanowicza i Głafiry Siemionowny Iwanowowych do Paryża i z powrotem, [übers. von A. Wydżga], Spółka Wydawnicza „Polonia”, Katowice [1928].
• Rada U., Zwischenland. Europäische Geschichten aus dem deutsch-polnischen Grenzgebiet, be.bra verlag, Berlin-Brandenburg 2004.
• Rydel J., „Polska okupacja” w północno-zachodnich Niemczech 1945–1948, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, Księgarnia Akademicka, Kraków 2000.
• Schmidt J., Niewidzialna granica, [in:] Granica, hg. von J. Schmidt, Wydawnictwo Awel, Poznań 2007.
• Segert D., Die Grenzen Osteuropas: 1918, 1945, 1989 – drei Versuche im Westen anzukommen, Campus Verlag, Frankfurt am Main 2002.
• Smolorz D., Na granicy. Rzecz o czasach, ludziach i miejscach / Grenzgänger. Erzählte Zeiten, Menschen, Orte, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Gliwice 2008.
• Stadtmüller E., Granica lęku i nadziei. Polacy wobec Niemiec w latach dziewięćdziesiątych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1998.
• Voss Ch., Narrative Emotionen. Eine Untersuchung über Möglichkeiten und Grenzen philosophischer Emotionstheorien, de Gruyter, Berlin 2004.
• Watykan a granica polsko-niemiecka [Angabe ohne Verfasser], Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, Warszawa 1960.
• Weigand M., Die Diskussion über die deutsch-polnische Grenze im Wiedervereinigungsprozess 1989/90, [Magisterarbeit, Mönchengladbach im September 2004 (überarbeitet Februar 2011)], URL: https://books.google.pl/books?id=QYBROOMjIDgC&printsec=frontcover&dq=deutschpolnische+Grenze&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjkt7vJ5pbZAhVEJFAKHXbiANQQ6AEILTAB#v=onepage&q=deutsch-polnische%20Grenze&f=false [letzter Zugriff: 26.07.2018].
• Wiewióra B., Granica na Odrze i Nysie Łużyckiej w polityce zachodu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1958.

Identifiers

DOI

10.16926/trs.2018.03.03