Nazwy terenowe jako czynnik utrwalający gwarę

• Authors: Tomasz Jelonek

Title variants

EN

Field Names as a Factor Preserving Dialect

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The main purpose of this article is to present how geographical names (microtoponyms) acquire slang names. The site of inquiry is the area of Wręczyca Wielka, which contains the names of different physiographic objects, e. g. fields, meadows, forests, paths. The data was collected from 2011 to 2015 during the informal utterances of the oldest and middle generations of the inhabitants of the area. The analysis also contains the justifications for the microtoponyms. The linguistic material was collected in the area near Kłobuck in the north of the Silesian Province. The first part of this article is devoted to the main transformation of the Polish rural areas after 1945. The latter parts of the text present e.g. the fact that microtoponyms sustain phonetic slang features which do not exist in contemporary slang, and the fact that geographical names are one of the elements of folk culture, as well as the link between the former and contemporary folk image.

Keywords

PL

kultura mieszkańców wsi; słownictwo gwarowe; mikrotoponim; kultura mieszkańców wsi; słownictwo gwarowe; mikrotoponim

EN

the culture of the village inhabitants; dialectal vocabulary; microtoponym

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Onomastica
• Year: 2016
• Volume: 60
• Pages: 263-271

Dates

published

2016-11-15

Contributors

author

Tomasz Jelonek

References

• Bartmiński, J. (2009). Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wyd. UMCS.
• Jelonek, T. (2014a). Miejsce i funkcja mikrotoponimów w ludowym obrazie świata (na przykładzie nazw terenowych Truskolas i wsi okolicznych w powiecie kłobuckim). W: M. Rak, K. Sikora (red.), Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały z konferencji naukowej „Gwara i tekst”. Kraków, 27–28 września 2013 r. Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 323–330.
• Jelonek, T. (2014b). Językowy obraz świata społeczności wiejskiej zakrzepły w posesywnych nazwach terenowych (na przykładzie mikrotoponimów Truskolas koło Częstochowy i wsi okolicznych). Onomastica, 58, s. 183–191.
• Kornaszewski, M. (1986). W sprawie klasyfikacji nazw terenowych. Uwagi i propozycje. Onomastica, 30, s. 5–15.
• Kurek, H. (1979). Zasady zapisu tekstów języka mówionego mieszkańców Krakowa. W: B. Dunaj (red.), Wybór tekstów języka mówionego mieszkańców Krakowa. Kraków: UJ, s. 15–16.
• Kurek, H. (1995). Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego. Studium socjolingwistyczne. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Kurek, H. (2003). Przemiany leksyki gwarowej na Podkarpaciu. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Lisek-Michalska, J., Daniłowicz, P. (red.) (2007). Zogniskowany wywiad grupowy. Stu dia nad metodą. Łódź: Wyd. UŁ.
• Mrózek, R. (1990). System mikrotoponimiczny Śląska Cieszyńskiego XVIII wieku. Katowice: UŚ.
• Mrózek, R. (2004). Nazwy geograficzne w zróżnicowaniu motywacyjno-funkcjonalnym. W: R. Mrózek (red.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej. Katowice: Wyd. UŚ, s. 65–87.
• Mrózek, R. (2005). Nazwy terenowe. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.). Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Kraków–Warszawa: Wyd. IJP PAN, s. 231–257.
• MSGP (2010) - J. Wronicz (red.). Mały słownik gwar polskich. Kraków: Wyd. LEXIS.
• Nosowicz, J. F. (2013). Rola nazw miejscowych w kształtowaniu wiedzy uczniów o ich „małej ojczyźnie”. W: J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Język. Człowiek. Społeczeństwo. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Grabiasowi. Lublin: Wyd. UMCS, s. 121–144.
• Okoniowa, J. (1987). Polskie przyimki gwarowe. Znaczenia przestrzenne i czasowe. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Pelcowa, H. (1999). Przeszłość w językowym obrazie świata współczesnej wsi. W: A. Paj dzińska, P., Krzyżanowski (red.), Przeszłość w językowym obrazie świata. Lublin: Wyd. UMCS, s. 253–267.
• Pelcowa, H. (2014). Tekst gwarowy - oral history w perspektywie etnolingwistycznej. W: M. Rak, K. Sikora (red.), Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały z konferencji naukowej „Gwara i tekst”. Kraków, 27–28 września 2013 r. Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 113–122.
• Piechnik-Dębiec, A. (red.) (2012). Mikrotoponimia okolic Zakliczyna nad Dunajcem w ujęciu etnolingwistycznym. W: M. Pachowicz, K. Choińska (red), Mundus verbi. In honorem Sophiae
• Cygal-Krupa. Tarnów: Wyd. PWSZ, s. 305–314.
• Rzetelska-Feleszko, E. (1982). Nazwy terenowe dawniej i dziś. Onomastica, 27, s. 173–185.
• Rzetelska-Feleszko, E. (2001). Nazwy terenowe. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski. Lublin: Wyd. UMCS, s. 411–414.
• SGP PAN (1977–2014) - Słownik gwar polskich. Źródła. T. 1, M. Karaś, J. Reichan (red.). T. 2–5, J. Reichan, S. Urbańczyk (red.). T. 6, J. Okoniowa, J. Reichan (red.). T. 7, J. Okoniowa, J. Reichan, B. Grabka (red.). T. 8, z. 1, J. Okoniowa, J. Reichan, B. Grabka (red.); z. 2–4, J. Okoniowa (red.). T. 9, z. 1, J. Okoniowa, J. Reichan, B. Grabka (red.). T. 1–3. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, t. 4–9, Kraków: IJP PAN.
• SGPKar (1900–1911) - J. Karłowicz. Słownik gwar polskich. T. 1–6. Kraków: AU.
• Ziajka, B. (2014). Przezwiska i przydomki jako czynnik podtrzymujący gwarę. W: E. Rudnicka-Fira, M. Błasiak-Tytuła (red.), Język w środowisku wiejskim. Gwara - społeczeństwo - kultura. T. 2. Kraków: Collegium Columbinum, s. 121–130.

Identifiers

DOI

10.17651/ONOMAST.60.18