Wariantywność form orzecznika przymiotnego

• Authors: Marek Ruszkowski

Title variants

Wariantywność form orzecznika przymiotnego

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The aim of this article is to make an attempt at answering the question whether nominative and instrumental forms can be considered variants. In the contemporary Polish language, a predicative adjective can be used in three normative situations, an namely 1. as the only correct one, that is non-variant, i.e. Kiedy się jest inteligentnym, można się mniej uczyć; 2. as correct but stylistically marked and allowing variants with a more natural nominative, i.e. Po forsownym treningu rehabilitacyjnym stałaś się odporniejszą // odporniejsza; 3. as incorrect (at least dated or archaic), i.e. Wojna jest długotrwałą. In the last two cases, one can see a comeback of the instrumental form in the contemporary Polish language. It seems that such type of predicatives are more and more often regarded as stylistically better, more careful and elegant. Nominative and instrumental variant forms of a predicative adjective are definitely more popular in usage than in normative recommendations, which should be considered a natural phenomenon. One may expect that it will be spreading to include more and more structures which are now considered dated, archaic or substandard.

Keywords

PL

wariantywność; orzecznik przymiotny; norma językowa; uzus językowy

EN

variant forms; predicative adjective; linguistic norm; language Osage; variant forms; predicative adjective; linguistic norm; language Osage

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Polonica
• Year: 2015
• Volume: 35
• Pages: 147-154

Dates

published

2015-11-26

Contributors

author

Marek Ruszkowski

References

• Bajerowa I., 2003, Zarys historii języka polskiego 1939–2000, Warszawa.
• Bańko M., http://sjp.pwn.pl/poradnia, Orzecznik przymiotnikowy w narzędniku, Poradnia językowa PWN.
• Bąk P., 1979, Gramatyka języka polskiego. Zarys popularny, wyd. 3, Warszawa.
• Bobran M., 1994, Składnia polska i rosyjska zdania pojedynczego z orzeczeniem imiennym, Rzeszów.
• Buttler D., 1973, Składnia, [w:] D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego. Zagad nienia poprawności gramatycznej, wyd. 2, Warszawa, s. 301–448.
• Doroszewski W. (red.), 1973, Słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa.
• Gaertner H., Passendorfer A., Kochański W., 1962, Poradnik gramatyczny, wyd. 4, Warszawa.
• Gołąb Z., Heinz A., Polański K., 1968, Słownik terminologii językoznawczej, Warszawa.
• Gruszczyński W., Bralczyk J. (red.), 2002, Słownik gramatyki języka polskiego, Warszawa.
• Grzenia J., 2004, Słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa.
• Jadacka H., 2005, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa.
• Jodłowski S., 1977, Podstawy polskiej składni, wyd. 2, Warszawa.
• Klebanowska B., Kochański W., Markowski A., 1985, O dobrej i złej polszczyźnie, Warszawa.
• Klemensiewicz Z., 1969, Zarys składni polskiej, wyd. 6, Warszawa. - 1985, Historia języka polskiego, wyd. 6, Warszawa.
• Klemensiewicz Z., Lehr- Spławiński T., Urbańczyk S., 1981, Gramatyka historyczna języka polskiego, wyd. 4, Warszawa.
• Krasnowolski A., 1909, Systematyczna składnia języka polskiego, wyd. 2, Kraków.
• Labocha J., 1996, Gramatyka polska. Składnia, Kraków.
• Małecki A., 1903, Gramatyka języka polskiego. Szkolna, wyd. 9, Lwów.
• Markowski A. (red.), 2010, Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa.
• Mikołajczak S., 1990, Składnia tekstów naukowych. Dyscypliny humanistyczne, Poznań.
• Nagórko A., 1996, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa.
• Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://nkjp.pl.
• Pisarkowa K., 1975, Składnia rozmowy telefonicznej, Wrocław.
• Podlawska D., Płóciennik I., 2002, Leksykon nauki o języku, Bielsko-Biała.
• Podracki J., 1982, Koncepcje składniowe w gramatykach języka polskiego (od O. Kopczyńskiego do Z. Klemensiewicza), Warszawa.
• - 1997, Składnia polska, Warszawa.
• Polański K., 1991, Warianty, [w:] Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław, s. 372.
• - 1993, Warianty językowe, [w:] Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław, s. 581.
• Rospond S., 1979, Gramatyka historyczna języka polskiego, wyd. 3, Warszawa.
• Ruszkowski M., 2013, Noc z poniedziałku na wtorek będzie bardzo zimną - renesans orzecznika przymiotnego w narzędniku, Rocznik Świętokrzyski. Seria A - Nauki Humanistyczne, t. 34, s. 85–94.
• Skubalanka T., Książek - Bryłowa W., 1992, Wariantywność polskiej fleksji, Wrocław.
• Szober S., 1959, Gramatyka języka polskiego, wyd. 5, oprac. W. Doroszewski, Warszawa.
• - 1971, Słownik poprawnej polszczyzny, wyd. 8, Warszawa.
• Weinsberg A., 1983, Językoznawstwo ogólne, Warszawa.
• Żak - Święcicka M., 1993, Charakterystyka składniowa wypowiedzi dzieci w wieku przedszkolnym, Bydgoszcz.

Identifiers

DOI

10.17651/POLON.35.12