„Nieśmiertelna pamiątka” – rola pisma drukowanego w kazaniach pogrzebowych z XVII wieku

• Authors: Anna Sawa
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podstawę materiałową artykułu stanowią kazania pogrzebowe wydane w XVII wieku w Lublinie przez Pawła Konrada. Ich autorzy zdawali sobie sprawę z różnic między ustnym a pisemnym sposobem komunikowania. W przedmowach do wydawanych drukiem kazań podkreślali, że dzięki nim przetrwa pamięć o zasługach zmarłego. Byli też przekonani o funkcji konsolacyjnej tego typu druków. W drukowanej wersji każdego kazania wyraźnie eksponowano osobę zmarłego. Czyniono to nie tylko za pomocą odpowiedniej leksyki, ale również przez ukształtowanie typograficzne. Na kartach tytułowych wyróżniano zawsze antroponimy odnoszące się do zmarłego, niekiedy postępowano tak również w listach dedykacyjnych i samych kazaniach. Identyczność składu drukarskiego paralelnych segmentów tekstu służyła z kolei wskazaniu analogii rodowych.

EN

The material basis of the article consists of funeral sermons, published by Pawel Konrad in Lublin in the 17th century. The authors were aware of the differences between spoken and written communication. In the prefaces to the published sermons, the authors emphasized that thanks to them the memory of the dead would be preserved. They were also convinced of the consolatory function of such prints. In the print version of each sermon, the dead person was exhibited. The exhibition was made by appropriate lexicon as well as the typographical form of the text. Antroponims concerning the dead person were distinguished on the title page. On occasion, such stylistic measure was used in dedication letters and sermons themselves. The type matter’s equality of parallel segments was used to indicate ancestral analogy.

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Acta Humana
• Year: 2014
• Volume: 5

Dates

published

2014

online

2015-05-20

Contributors

author

Anna Sawa

References

• Assmann J., Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywili-
• zacjach starożytnych, przeł. A. Kryczyńska-Pham, wstęp i red. nauk. R. Traba, Warszawa 2008.
• Awdiejew A., Habrajska G., Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej, t. 1, Łask 2004.
• Baczewski S., Mit początku i władza szlachty. Dyskurs genealogiczno-historyczny w XVII-wiecznych kazaniach pogrzebowych, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2006, t. III.
• Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Tekstologia, Warszawa 2012.
• Chrościcki J.A., Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa 1974.
• Estreicher K., Bibliografia polska, cz. 3, t. 8 (19), t. 2 (13), t. 17 (28), t. 17 (28), t. 13 (24),
• t. 1 (12), t. 22 (33), Kraków 1891-1951.
• Juda M., Hasło: Konrad Paweł, [w:] Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, red.
• J. Pirożyński, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XVII−XVIII, vol. 1: A−K, Kraków 2000.
• Juda M., Karta tytułowa staropolskiej książki drukowanej, „Odrodzenie i Reformacja
• w Polsce” 2002, t. XLVI.
• Juda M., Pismo drukowane w Polsce XVXVIII wieku, Lublin 2001.
• Kosman M., Litewskie kazania pogrzebowe z I połowy XVII wieku, „Odrodzenie i Refor-
• macja w Polsce” 1972.
• Nowicka-Struska A., Ex fumo in lucem. Barokowe kaznodziejstwo Andrzeja Kochanow-
• skiego, Lublin 2008.
• Ong W.J., Pismo a struktura świadomości, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór
• tekstów, oprac. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, wstęp i red. G. Godlewski,
• Warszawa 2004.
• Otwinowska B., Hasło: Koncept, [w:] Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze. Re-
• nesans. Barok, red. T. Michałowska, Wrocław − Warszawa − Kraków 1998.
• Pihan-Kijasowa A., Kreacja pochwały w barokowych kazaniach pogrzebowych, [w:] Cum reverentia, gratia, amicitia... Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogda-
• nowi Walczakowi, red. J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, t. 2, Poznań 2013.
• Platt D., Kazania pogrzebowe z przełomu XVI i XVII wieku. Z dziejów prozy staropolskiej, Wrocław – Warszawa – Kraków 1992.
• Rok B., Druki żałobne w dawnej Polsce XVI−XVIII w., [w:] Wesela, chrzciny i pogrzeby
• w XVI−XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa 2001.
• Skudrzyk A., Czy zmierzch kultury pisma? O synestezji i analfabetyzmie funkcjonalnym, Katowice 2005.
• Skwara M., Polskie drukowane oracje pogrzebowe XVII wieku. Bibliografia, Gdańsk 2009.
• Tutak K., O dedykacjach w drukach polskich XVI i XVII w. (grafia i interpunkcja), Kraków
• 2013.
• Wojtak M., Wybrane elementy staropolskiej etykiety językowej, „Język a Kultura” 1991,
• t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik.

Identifiers

DOI

10.17951/ah.2014.5.167