Intertekstualność w powieści Chajima Beera Et hazamir

• Authors: Marek Piela
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Powieść Chajima Beera Et hazamir ‘Czas śpiewu/wycinania’ przedstawia losy młodego rekruta, Nachuma Gwirca, który służy w jednostce rabinatu wojskowego armii izraelskiej w okresie poprzedzającym wojnę sześciodniową. Powieść jest napisana w wysoce artystycznym stylu, obfitującym w aluzje do Starego Testamentu, rzadziej do Talmudu i do Nowego Testamentu. Nawiązania do klasycznych tekstów hebrajskich są często mikrocytatami, to jest krótkimi frazami, które mogą być rozpoznane jako cytaty tylko na podstawie ich szczególnej formy językowej, a nie na podstawie znaczenia, które jest zbyt ogólne i mało specyficzne. Z powodu tej właśnie cechy, częstych w powieści, mikrocytatów wydaje się niemożliwy jej przekład, który byłby wierny stylistycznie. Aluzje do klasyki judaizmu pełnią w powieści trzy funkcje. Najczęściej są one tworzywem stylu heroikomicznego, gdy pojawiają się we fragmentach dotyczących postaci przedstawionych w negatywnym, satyrycznym świetle (czyli wyznawców syjonizmu religijnego: Rafaela Gwirca i Natana Miwcara, oraz przedstawicieli schyłkowego chasydyzmu: Jidela Szubina i jego mistrzów duchowych). Rzadziej aluzje te przyczyniają się do podniesienia stylu, gdy mianowicie mowa o postaciach pozytywnych (Nachum Gwirc, jego matka, Ziser – przedstawiciel humanizmu religijnego. Wreszcie aluzje te bywają materiałem zabawnych anekdot i żartów słownych.

EN

The novel Et hazamir ʻThe Time of Singing/Trimmingʼ by Haim Be'er relates experiences of young recruit Nahum Gvirtz who was posted to serve in a rabbinical unit of Israel Defense Forces, just before the Six Day War. The novel is written in a highly sophisticated style, replete with allusions to the Hebrew Bible, less frequently to the Talmud and the New Testament. The allusions to the Hebrew classical texts  often have a form of microquotations, i.e. short phrases that can be recognized as quotations only thanks to their linguistic form, not to their meaning which is too general and unspecified. Because of this feature of the microquotations it seems that a translation of the novel which would be faithfull in terms of the style and its impact on the reader, is impossible. The function of those allusions is threefold: in most cases they create a mock-heroic effect, when they appear in passages referring to negative chatacters (exponents of religious zionism: Raphael Gvirtz,  Nathan Mivcar, members of decadent hasidic movement: Yidel Shubin and his masters), less frequently the allusions contribute to elevated style, when they refer to positive characters (Nahum Gvirtz, his mother Chava, and Ziser, an exponent of religious humanism). Last but not least the allusions are the base for jokes and amusing anecdotes.

Keywords

PL

Chajim Beer, Et hazamir, intertekstualność, współczesna literatura izraelska

EN

Haim Beer, The Time of Trimming, Intertextuality, Modern Israeli Prose

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Artes Humanae
• Year: 2017
• Volume: 2

Dates

published

2017

online

2018-01-15

Contributors

author

Marek Piela

References

• I. Teksty literackie, przekłady Biblii:
• Ahuwia A., Tanach Ram, przeł. tenże, Hercilija 2010–11.
• Beer Ch., Et hazamir, Tel Awiw 1987.
• Beer Ch., Chavalim, Tel Awiw 2000.
• Beer Haim, The Pure Element of Time, trans. B. Harshav, Hanover–London, 2003.
• Ben-Amoc D., Zijunjunej ha-derech, Tel Awiw 1981.
• BP: Pismo święte Starego i Nowego Testamentu, pod red. ks. M. Petera, ks. M. Wolniewicza, Poznań 1991–92.
• BT: Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, pod red. ks. K. Dynarskiego, wyd. 5, Poznań 2002.
• Gefen J., Kursat szajisz, Tel Awiw 1991.
• Gefen J., Isza jekara, Tel Awiw 1999.
• Gefen J., Chomer tow, Tel Awiw 2002.
• Kochanowski J., Dzieła polskie, oprac. J. Krzyżanowski, Warszawa 1972.
• Kric R., Studentit, Tel Awiw 1990.
• Kritz R., Studentin in Jerusalem. Roni, przeł. M. Poppendiek-Kritz, [b.m.] 2013.
• NP: Biblia to jest Pismo święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład, przeł. ks. J. Wujek, Warszawa 1985.
• Wujek: Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r., pod red. ks. J. Frankowskiego, Warszawa 1999.
• II. Teksty literaturoznawcze i inne:
• Bar-Lewaw A., Sicha ‚im Chajim Be’er, [w:] Mlechet hachajim. Ijunim bejecirato szel Chajim Be’er, pod red. Ch. Soker-Szwager, Ch. Wajsa, Tel Awiw 2014, s. 377–400.
• Bednarczyk A., Kulturowe aspekty przekładu literackiego, Katowice 2002.
• Dawid Chana, Et hazamir le-Chajim Be’er: ‚Al hitkablut haroman umiwchar ‚interpretacjot, [w:] Sefer Jisra’el Lewin. Kowec mechkarim basifrut ha’iwrit ledorotejha, pod red. R. Cura, T. Rozena, Tel Awiw 1995, s. 65–103.
• Harari J., Bichjo szel Se ha’elohim. Hadialog szel Chajim Be’er ‚im haBrit hachadasza, [w:] Mlechet hachajim. Ijunim bejecirato szel Chajim Be’er, pod red. Ch. Soker-Szwager, Ch. Wajsa, Tel Awiw 2014, s. 197–233.
• Kosior W., Demony Psalmu 91 według midraszu Bamidbar Rabba 12:3. Tłumaczenie i komentarz, [w:] Światło i ciemność. Polskie studia ezoteryczne. Konteksty, t. 7, pod red. M. Rzeczyckiej, I. Trzcińskiej, Gdańsk 2015, s. 123–131.
• Kosior W., Kain według midraszu Bereszit rabba 22. Tłumaczenie i komentarz, „The Polish Journal of the Arts and Culture” 2015, nr 16, s. 69–92.
• Nagid Ch., Et hazemer wehazmira, „Moznajim” 1988, nr 10/11, s. 27–30.
• Piela M., Kalambur w czterdziestym rozdziale Księgi Genesis (przekłady polskie a oryginał), [w:] Język. Teoria – dydaktyka, pod red. B. Greszczuk, Rzeszów 1999, s. 131–141.
• Poznańska A., Wybrane problemy translatorskie na podstawie tłumaczeń twórczości Doroty Masłowskiej na język angielski, [w:] Translatio i literatura, pod red. A. Kukułki-Wojtasik, Warszawa 2011, s. 279–288.
• On Humour and Comic in the Hebrew Bible, pod red. Y. Radday’a, A. Brenner, Sheffield 1990.
• Shenker Y., Reading The Time of Trimming under the Desk of Religious Zionism: Haim Be’er and National-Religious Identity, „Zutot” 2014, nr 11, s. 6–17 [DOI: 10.1163/18750214-12341267].
• Sławiński J., [hasło:] Poemat heroikomiczny, [w:] Słownik terminów literackich, pod red. tegoż, Wrocław 1998, s. 396–397.
• Soker-Szwager Ch., Haliba hachasera. Jecirat Be’er ‚al pi thom hasifrut hajisra’elit, [w:] Mlechet hachajim. Ijunim bejecirato szel Chajim Be’er, pod red. Ch. SokerSzwager, Ch. Wajsa, Tel Awiw 2014, s. 83–115.
• Szaked G., Ha’orew hasatiri benocot hazamir. ‚Al „‚Et hazamir” me’et Chajim Be’er uš’ar ‚injanim, „Moznajim” 1988, nr 10/11, s. 24–27.
• Sztajn D., „Bemakli uwime’otaj”. Emet, samchut we’aluzjot be„Lifnej ha-makom”, [w:] Mlechet hachajim. Ijunim bejecirato szel Chajim Be’er, pod red. Ch. Soker-Szwager, Ch. Wajsa, Tel Awiw 2014, s. 262–277.
• Szwarc J., Hakript szel Szecherezada, [w:] Mlechet hachajim. Ijunim bejecirato szel Chajim Be’er, pod red. Ch. Soker-Szwager, Ch. Wajsa, Tel Awiw 2014, s. 54–82.
• Wajs Ch., „Najtej sefer wenechezej”. Kanonijut weszulijut baroman Et hazamir, [w:] Mlechet hachajim. Ijunim bejecirato szel Chajim Be’er, pod red. Ch. Soker-Szwager, Ch. Wajsa, Tel Awiw 2014, s. 245–261.

Identifiers

DOI

10.17951/arte.2017.2.31