Hydrologiczne i geomorfologiczne skutki ekstremalnego opadu w maju 2014 roku w zlewni Rybnego Potoku (Masyw Babiej Góry)

• Authors: Paweł Franczak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Mountain streams are subject to continuous modeling of river beds during floods. The greatest changes occur within them, however, during the catastrophic floods caused by sudden rainfall. The increase in the intensity of transformation occurs in forest areas, where the wooden logs carried by the swollen streams create a dumping ground, around which there is a greater accumulation of transported material and the formation of an increased mosaic of geomorphological forms.The study was conducted in the Rybny Potok catchment area (Babia Góra National Park). The flooding occurred on 15–16 May 2014 due to the heavy rainfall, which on 15 May amounted to 138 mm. Whereas 216.5 mm of rainfall fell in the catchment area in three days. This resulted in a sudden and full spate streams, contributing to a significant transformation in the bottoms of their geomorphological valleys. There were created many new forms, while the pre-existing increased their size.

EN

Mountain streams are subject to continuous modeling of river beds during floods. The greatest changes occur within them, however, during the catastrophic floods caused by sudden rainfall. The increase in the intensity of transformation occurs in forest areas, where the wooden logs carried by the swollen streams create a dumping ground, around which there is a greater accumulation of transported material and the formation of an increased mosaic of geomorphological forms.The study was conducted in the Rybny Potok catchment area (Babia Góra National Park). The flooding occurred on 15–16 May 2014 due to the heavy rainfall, which on 15 May amounted to 138 mm. Whereas 216.5 mm of rainfall fell in the catchment area in three days. This resulted in a sudden and full spate streams, contributing to a significant transformation in the bottoms of their geomorphological valleys. There were created many new forms, while the pre-existing increased their size.

Keywords

PL

wezbranie; powódź błyskawiczna; przekształcenia geomorfologiczne; Skawa; Karpaty

EN

flash flood; geomorphological transformations; freshet; Skawa catchment; Carpathians

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2015
• Volume: 70
• Issue: 2

Dates

published

2015

online

2016-07-07

Contributors

author

Paweł Franczak

References

• Bajgier-Kowalska M., Ziętara T., 2008: Wpływ gwałtownych opadów na modelowanie rzeźby w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich, Landform Analysis, 8, 5–8.
• Bryndal T., 2008: Parametry zlewni, w których wystąpiły lokalne powodzie, Annales UMCS, Sectio B, Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrogtaphia, 63, 177–200.
• Bryndal T., 2009: Przepływy maksymalne odnotowane podczas gwałtownych wezbrań, spowodowanych krótkotrwałymi ulewnymi opadami deszczu w małych zlewniach karpackich, W: (red.) R. Bogdanowicz, J. Fac-Beneda, Zasoby i ochrona wód. Obieg wody i materii w zlewniach rzecznych, Fund. Roz. UG, Gdańsk, 329–334.
• Bryndal T., 2010: Parametry hydrologiczne wezbrań spowodowanych krótkotrwałymi intensywnymi opadami deszczu w Polsce, Annales UMCS, Sectio B, Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrogtaphia, 65, 43–71.
• Bryndal T., 2011: Identyfikacja małych zlewni podatnych na formowanie gwałtownych wezbrań (na przykładzie Pogórza Dynowskiego, Strzyżowskiego i Przemyskiego), Przegląd Geograficzny, 83, 1, 27–49.
• Bryndal T. 2014: Znaczenie map zagrożenia oraz ryzyka powodziowego w ograniczeniu skutków powodzi błyskawicznych w miastach, W: (red.) T. Ciupa, R. Suligowski, Woda w mieście, IG UJK w Kielcach, Kielce, 29–37.
• Bucała A., Budek A., 2011: Zmiany morfologii koryt wskutek opadów ulewnych na przykładzie potoku Suszanka, Beskid Średni, Czasopismo Geograficzne, 82, 4, 321–332.
• Cabaj W., Ciupa T., Bryndal T., 2002: Rola czynników naturalnych i antropogenicznych w kształtowaniu lokalnych powodzi w południowej części Wyżyny Małopolskiej, W: (red.) T. Ciupa, E. Kupczyk, R. Suligowski, Obieg wody w zmieniającym się środowisku. Prace Instytutu Geografii AŚ, Kielce, 7, 353–360.
• Ciepielowski A., 1970: Maksymalne wielkości spływów jednostkowych z deszczów nawalnych, Przegląd Geograficzny, 15, 2, 179–193.
• Dębski K., 1969: O potencjalnym najwyższym odpływie z krótkotrwałych deszczów nawalnych, Rozp. Hydrotechn., 23, 51–63.
• Długosz M., Głębica P., 2008: Geomorfologiczne skutki oraz rola lokalnych ulew i powodzi w kształtowaniu rzeźby progu Pogórza Karpackiego (na przykładzie ulewy z czerwca 2006 r. w rejonie Sędziszowa Młp.), Landform Analysis, 8, 13–20.
• Franczak P., 2013: Zagrożenie powodziowe w zlewni górnej Skawy, praca magisterska, Zakład Hydrologii IGiGP UJ, mps.
• Franczak P., 2014: Rola wielkich wezbrań powodziowych w kształtowaniu życia ludności w zlewni górnej Skawy od XV wieku, W: (red.) P. Krąż, Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii, 2, IGiGP UJ, Krakow, 117–129.
• Gaume E., Bain V., Bernardara P., Newinger O., Barbuc M., Bateman A., Blaškovičová L., Blöschl G., Borga M., Dumitrescu A., Daliakopoulos I., Garcia J., Irimescu A., Kohnova S., Koutroulis A., Marchi L., Matreata S., Medina V., Preciso E., Sempere-Torres D., Stancalie G., Szolgay J., Tsanis I., Velasco D., Viglione A., 2009: A compolation of data on European flash floods, Journal of Hydrology, 367, 1-2, 70–78.
• Gorczyca E., 2004: Przekształcanie stoków fliszowych przez procesy masowe, podczas katastrofalnych opadów (dorzecze Łososiny). Wyd. UJ, Kraków.
• Gorczyca E., Krzemień K., 2008: Morfologiczne skutki ekstremalnego zdarzenia opadowego w Tatrach Reglowych w czerwcu 2007 r., Landform Analysis, 8, 21–24.
• Gorczyca E., Wrońska-Wałach D., 2008: Transformacja małych zlewni górskich podczas opadowych zdarzeń ekstremalnych (Bieszczady), Landform Analysis, 8, 25–28.
• Izmaiłow B., Kamykowska M., Krzemień K., 2008: Geomorfologiczna rola katastrofalnych wezbrań w transformacji górskiego systemu korytowego na przykładzie Wilszni (Beskid Nicki), W: (red.) B. Izmaiłow, Przyroda – Człowiek – Bóg, Kraków, 69–81.
• Krzaklewski P., 2008: Rola zdarzeń ekstremalnych w kształtowaniu meandrowych koryt górskich na przykładzie Czarnej Orawy w okresie 2007–2008, Landform Analysis, 8, 45–48.
• Lach J., Lewik P., 2002: Powódź w lipcu 2001 na Sądecczyźnie i jej skutki, W: (red.) Z. Górka A. Jelonek, Geomorfologiczne uwarunkowania rozwoju Małopolski, Instytut Geografii UJ, Kraków, 199–204.
• Lenart W., 1993: Opad atmosferyczny, W: (red.) U. Soczyñska, Podstawy hydrologii Dynamicznej, Wyd. UW, Warszawa, 101–116.
• Łach J., 2003: Zmiany w morfologii den dolinnych Nysy Kłodzkiej i Białej Lądeckiej powstałe w wyniku powodzi w lipcu 1997 roku, praca doktorska, archiwum Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, mps.
• Łajczak A., 2008: Wody Babiej Góry, W: (red.) B.W. Wołoszyn, A. Jaworski, J. Szwagrzyk, Babiogórski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza, Zawoja-Kraków, 153–177.
• Parczewski W., 1960: Warunki występowania nagłych wezbrań na małych ciekach, Wiad. Służby Hydrolog. i Meteorolog., 8, 3, 1–159.
• Pociask-Karteczka J., Żychowski J., 2014: Powodzie błyskawiczne (flash floods) – przyczyny i przebieg, W: (red.) T. Ciupa, R. Suligowski, Woda w mieście, IG UJK w Kielcach, Kielce, 213–226.
• Starkel L., 2011: Złożoność czasowa i przestrzenna opadów ekstremalnych – ich efekty geomorfologiczne i drogi przeciwdziałania im, Landform Analysis, 15, 65–80.
• Ziętara T., 2002: Rola gwałtownych ulew i powodzi w modelowaniu rzeźby terenu oraz niszczeniu infrastruktury osadniczej w górnej części dorzecza Wisły, W: (red.) Z. Górka, A. Jelonek, Geomorfologiczne uwarunkowania rozwoju Małopolski, Wyd. UJ, Kraków, 37–45.
• Żurawek R., 1999: Zmiany erozyjne w dolinach rzek Sudetów Kłodzkich wywołane powodziami w lipcu 1997 r. oraz w lipcu 1998 r., Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 45, 45–61.

Identifiers

DOI

10.17951/b.2015.70.2.63