Sukcesja osadowa i etapy formowania ozu gostynińskiego, Równina Kutnowska, centralna Polska

• Authors: Małgorzata Roman
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł nie zawiera streszczenia w języku polski.

EN

Well-developed N-S trending esker, described in literature as the Gostynin esker, consists of parallel ridges associated witch a tunnel valey flanked by the Vistulian (Weichselian) till plain. The sedimentary succession of one of the ridges is known in the Osada site. Complexity of the esker internal structure is expressed by 4 sedimentary units of different environments. The lowest, coarsegravelly (O1), developed by infilling a subglacial tunnel. The following one, making the main part of the esker ridge, is a sandy unit (O2) deposited in an ice-walled open channel. Locally, the deposits show normal synsedimentary faults. The O3 unit of fine-grained sediments was laid in a stagnant water. The succession is topped by a thin discontinous layer of flow till (O4). Sedimentation took place when the ice-sheet changed its dynamics from active to stagnant.

Keywords

PL

oz, analiza litofacjalna, środowisko sedymentacji, tunel subglacjalny, otwarta szczelina, lądolód późnego Vistulianu, centralna Polska

EN

esker, facies analysis, sedimentary environment, subglacial tunnel, ice-open channel, Late Vistulian ice sheet margin, central Poland

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2016
• Volume: 71
• Issue: 1

Dates

published

2016

online

2017-03-06

Contributors

author

Małgorzata Roman

References

• Alexandrowicz S. W., 1987: Analiza malakologiczna w badaniach osadów czwartorzędowych, Zeszyty Naukowe AGh, Geologia, 12 (1–2), 240.
• Ashley G. M., Warren W. P., 1997: The ice-contact environment, Quaternary Science Reviews, 16, 629–634.
• Banerjee I. B., McDonald B. C., 1975: Nature of esker sedimentation, Glaciofluvial and glaciolacustrine sedimentation, Society of Economic Paleontologists and Mineralogist, Special Publication, 23, 132–154.
• Baraniecka M. D., 1989: Zasięg lądolodu bałtyckiego w świetle stanowisk osadów eemskich na Kujawach, Studia i Materiały Oceanologiczne, 56, Geologia Morza, 4, 131–135.
• Baraniecka M. D., Skompski S., 1978: Mapa geologiczna Polski w skali 1 : 200 000, arkusz Płock, A – Mapa utworów powierzchniowych, B – Mapa bez utworów czwartorzędowych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Brennand T. A., 1994: Macroforms, large bedforms and rhythmic sedimentary sequences in subglacial eskers, south-central Ontario: implications for esker genesis and meltwater regime, Sedimentary Geology, 91, 9–55.
• Brodzikowski K., 1992: Rola i zakres sedymentologicznych badań litofacjalnych w geologii i geomorfologii glacjalnej, Materiały I Letniej Szkoły Sedymentologicznej, Murzynowo 1992, Łódź, 7–56.
• Brodzikowski K., Van Loon A. J., Zielinski T., 1997: Development of a lake in a subsiding basin in front of a Saalian ice sheet (Kleszczów Graben, central Poland), Sedimentary Geology, 113, 55–80.
• Curray J. R., 1956: The analysis of two-dimensional orientation data, Journal of Geology, 64, 117–131.
• Delaney C., 2002: Sedimentology of a glaciofluvial landsystem, Lough Ree area, central Ireland, Sedimentary Geology, 149 (1–3), 111–126.
• Dylikowa A., 1952: O metodzie badań strukturalnych w geomorfologii glacjalnej, Acta Geographica Universatis Lodziensis, 3, 1–74.
• Geikie J., 1874: The Great Ice Age and Its Relation to the Antiquity of Man, D. Appleton and company, New York, 198.
• Kłysz P., 1986: Zjawiska glacjalne w strefie marginalnej lodowców Tryggve i Sander (rejon Austfiordu – Spitsbergen), Materiały V Sympozjum Polarnego, 2, Gdańsk–Gdynia, 33–46.
• Lencewicz S., 1927: Dyluwium i morfologia środkowego Powiśla, Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 2, 2, 66–226.
• Kondracki J., 1978: Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa, 1–463.
• Lundqvist J., 1999: Scandinavian eskers, global climatic relationships, and solar forcing, Geological Quarterly, 43, 149–152.
• Łyczewska J., 1948: Przeglądowa mapa geologiczna Polski 1 : 300 000, wyd. A, arkusz Płock, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Makowska A., 1964: Neue Spezies der Pleistozanen Paludinen und ihre Verbreitung im Gebiet Mittelpolens, Reports of the VIth INQUA Congress, 2, Warsaw 1961, Łódź, 535–541.
• Malicki A., 1929: O poglądach na powstanie ozów, Czasopismo Geograficzne, 7 (2–3), Lwów, 66–79.
• Michalska Z., 1971: Zagadnienia genezy ozów na tle wybranych przykładów z Polski środkowej, Acta Geologica Polonica, 36, 152.
• Mokhtari Fard A., Gruszka B., 2007: Subglacial conditions in a branching Saalian esker in northcentral Poland, Sedimentary Geology, 193, 33–46.
• Owen G., 1997: Origin of an esker-like ridge – erosion or channel-fill? Sedimentology of the Monington “Esker” in Southwest Wales, Quaternary Science Reviews, 16, 675–684.
• Pisarska-Jamroży M., Zieliński T., 2012: Specific erosional and depositional processes in a Pleistocene subglacial tunnel in the Wielkopolska region, Poland, Geografiska Annaler, Series A, Physical Geography, 94, 429–443.
• Roman M., 2003: Rozwój rzeźby plejstoceńskiej okolic Gostynina, Acta Geographica Lodziensia, 84, 154.
• Roman M., 2004: Formy reliktowe po wałach lodowo-morenowych lądolodu zlodowacenia Wisły na południowym obrzeżeniu Kotliny Płockiej, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 200, 321–341.
• Roman M., 2010: Rekonstrukcja lobu płockiego w czasie ostatniego zlodowacenia, Acta Geographica Lodziensia, 96, 171.
• Roman M., 2011: Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, arkusz Gostynin (481), Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
• Roman M., Lisicki S., 2015: Oz gostyniński – historia badań, sukcesja sedymentacyjna i etapy tworzenia formy, [w:] J. Kordowski, P. Lamparski, S. Lisicki, M. Roman (red.), Plejstocen Kotliny Płockiej oraz postglacjalna transformacja jej rzeźby, XXII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Gołaszewo, Wydawnictwo PIG, Warszawa, 127–134.
• Rutkowski F., 1916: Spostrzeżenia z dyluwium okolic Gostynina, Sprawozdanie z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, 7, 644–652.
• Rychel J., Błaszkiewicz M., Brykała D., Gierszewski P., Lisicki S., Roman M., Tyszkowski S., 2014: Mapa geologiczno-turystyczna Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego w skali 1 : 60 000, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
• Skompski S., 1963: Ozy Kotliny Płockiej, Przegląd Geograficzny, 35, 3, 363–387.
• Skompski S., 1969: Stratygrafia osadów czwartorzędowych wschodniej części Kotliny Płockiej, Biuletyn Instytutu Geologicznego, 220, 175–258.
• Skompski S., 1996: Wzorcowe zespoły malakofauny w różnych ogniwach stratygraficznych czwartorzędu, Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 151, 1–47.
• Sunderson h., 1977: A sliding bed facies in esker sand and gravels: a criterion for full-pipe (tunnel) flow?, Sedimentology, 24, 23–638.
• Wadas S., 1962: Oz gostyniński, Acta Geographica Lodziensia, 14, 71.
• Warren W. P., Ashley G. M., 1994: Origins of the ice-contact stratified ridges (eskers) of Ireland, Journal of Sedimentary Research, Section A, Sedimentary Petrology and Processes, 64, 433–449.
• Zieliński T., 1992: Moreny czołowe Polski północno-wschodniej – osady i warunki sedymentacji, Prace Naukowe Uniwersytetu śląskiego, 1325, Katowice, 95.
• Zieliński T., 1995: Kod litofacjalny i litogenetyczny – konstrukcja i zastosowanie, [w:] E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników, WGiSR UW, Warszawa, 220–235.
• Zieliński T., 1997: Cykliczność w osadach rzek roztokowych, Geologia, 14, Katowice, 68–117.
• Zieliński T., 2014: Sedymentologia. Osady rzek i jezior, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 594.

Identifiers

DOI

10.17951/b.2016.71.1.9