Możliwości powstania nowych uzdrowisk na obszarach wiejskich. Kontekst krajowy i regionalny

• Authors: Sebastian Bernat , Marian Harasimiuk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Kilkanaście miejscowości w Polsce od kilku lat czyni starania o uzyskanie statusu uzdrowiska. Wiąże się to nie tylko z ograniczeniami w prowadzeniu działalności gospodarczej, wynikającymi z konieczności zachowania wysokiej jakości środowiska, lecz także przynosi gminie określone korzyści materialne i pozamaterialne. To właśnie ze względu na korzyści status uzdrowiska coraz częściej staje się statusem pożądanym przez wiele gmin mających walory uzdrowiskowe. Celem badań, których wyniki przedstawiono w niniejszym artykule, było rozpoznanie stanu i możliwości rozwoju funkcji uzdrowiskowej na obszarach wiejskich w Polsce. W szczególności zwrócono uwagę na przykład województwa lubelskiego, będącego peryferyjnym regionem Unii Europejskiej. W tym celu przeanalizowano wybrane dokumenty planistyczno-strategiczne gmin typowanych jako potencjalne uzdrowiska w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego. Ważną rolę odegrało studium przypadków na tle prezentacji kontekstu rozwoju uzdrowisk w Polsce, oparte na literaturze, aktach prawnych i danych GUS.

EN

Several villages in Poland make efforts to obtain the status of a health resort. It is connected not only with limitations in conducting business activity, resulting from the necessity of maintaining high quality of the environment, but also brings certain material and non-material benefits to the commune. It is precisely because of the benefits that the status of a health resort is increasingly becoming a desirable status for many communes with health resort values. The aim of the research, the results of which are presented in this article, was to identify the condition and possibilities of developing a spa function in rural areas in Poland. In particular, attention was paid to the Lublin Voivodeship. For this purpose, selected planning and strategic documents of the municipalities typed as potential spas in the Spatial Development Plan of the Lublin Voivodeship were analyzed. An important role was played by case study on the background of the presentation of the context of development of health resorts in Poland, based on literature, legal acts and statistical data.

Keywords

PL

uzdrowisko, wieś, region peryferyjny, województwo lubelskie, Polska

EN

health resort, village, peripheral region, Lublin Voivodeship, Poland

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2019
• Volume: 74

Dates

published

2019

online

2019-10-29

Contributors

author

Sebastian Bernat

author

Marian Harasimiuk

References

• Bański J., Więckowski M., 2014: Wpływ uzdrowisk na rozwój społeczno-gospodarczy w województwie podkarpackim. Ekspertyza. IGiPZ PAN, Warszawa.
• Baran-Zgłobicka B., 2015: Możliwości rozwoju funkcji uzdrowiskowej na obszarach wiejskich południowo-wschodniej Polski. Studia KPZK, (161), 371–384.
• Baran-Zgłobicka B., Harasimiuk M., 2008: Uwarunkowania środowiskowe lokalizacji uzdrowiska w Celejowie w gminie Wąwolnica. Wyd. UMCS, Lublin.
• Bernat S., 2019: Landscape and health in sustainable development. Problemy Ekorozwoju – Problems of Sustainable Development, 14(1), 87–96.
• Bernat S., Kałamucka W., 2011: Krajobraz w doświadczeniu mieszkańców wiejskich obszarów peryferyjnych na przykładzie woj. lubelskiego. Studia Obszarów Wiejskich, (26), 189–202.
• Bernat S., Meller M., 2018: Zoning as a Landscape Protection Instrument for Health Spa Resort in Poland. Infrastructure and Ecology of Rural Areas, 4(1), 985–998.
• Borcz Z., Gonda-Soroczyńska E., 2006: Funkcja wsi jako uzdrowiska, [w:] W. Czarnecki, D. Korolczuk (red.), Odnowa polskiej wsi. Politechnika Białostocka, Białystok, 109–114.
• Butler R.W., 2010: Introduction, [w:] A.R. Szromek (red.), Uzdrowiska i ich znaczenie w gospodarce turystycznej. Wyd. Proksenia, Kraków, 7–14.
• Cieślak A., 2014: Funkcja uzdrowiskowa i dziedzictwo kulturowe jako katalizatory rozwoju małych miast. Problemy Rozwoju Miast, 11(3), 21–28.
• Conradson D., 2005: Landscape, care and the relational self: therapeutic encounters in rural England. Health & Place, 11(4), 337–348. https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2005.02.004
• Dryglas D., Golba J., 2017: Determinanty funkcjonowania i rozwoju uzdrowisk w Europie. Studium przypadku Polski. PWN, Warszawa.
• Gąsiewska B., 2000: Rozwój pozarolniczych funkcji obszarów wiejskich. Dolnośląski Informator Rolniczy, (4), 11–22.
• Gesler W., 1992: Therapeutic landscapes: medical issues in light of the new cultural geography. Social Science and Medicine, 34(7), 735–746. https://doi.org/10.1016/0277-9536(92)90360-3
• Gesler W., 2003: Healing Places. Rowman & Littlefield, Lanham.
• Golba J., Rymarczyk-Wajda K. (red.), 2009: Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP, Krynica Zdrój.
• Gonda-Soroczyńska E., 2011a: Niewykorzystany potencjał uzdrowiska wiejskiego Sokołowsko. Acta Scientarum Polonorum. Architectura, 10(2), 25–34.
• Gonda-Soroczyńska E., 2011b: Przestrzeń uzdrowiskowa w krajobrazie kulturowym wsi – na przykładzie uzdrowiska Solec Zdrój. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, (1), 39–49.
• Gonda-Soroczyńska E., Soroczyńska A., 2010: Funkcja uzdrowiskowa kształtująca środowisko wiejskie. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, (13), 89–98.
• Gonda-Soroczyńska E., Szkaradkiewicz M., 2014: Przekształcenie uzdrowiska w ośrodek przemysłowy na przykładzie Jastrzębia-Zdroju. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, II(1), 333–353.
• Górecki M., 2017: Środowiskowe zasoby lokalne czynnikiem potencjalnego sukcesu gospodarczego rejonu wsi Rogóźno (powiat zgierski). Studia Obszarów Wiejskich, (45), 43–58. https://doi.org/10.7163/SOW.45.3
• Górka A., 2016: Krajobrazowy wymiar ruralistyki. Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
• Grzelak-Kostulska E., Biegańska J., Środa-Murawska S., Senetra A., 2015: Polish Spas in the Process of Transformation. Mitteilungen der Österreichischen Geographischen Gesellschaft, 157 (Jahresband), 253–276. https://doi.org/10.1553/moegg157s253
• Harasimiuk M., Baran-Zgłobicka B., Kałamucka W., 2010: Uwarunkowania przyrodnicze walorów uzdrowiskowych w dolinie Bystrej oraz problemy ich użytkowania i ochrony, [w:] E. Wysocka, Z. Myczkowski (red.), Nałęczów. Szanse i zagrożenia rozwoju miejscowości uzdrowiskowej. Wyd. Petit, Z.L. Uzdrowisko Nałęczów, Lublin–Nałęczów, 7–14.
• Herman K., Naramski M., Szromek A.R., 2014: Perspektywy powstania nowych uzdrowisk w Polsce, [w:] A. Szromek (red.), Rola uzdrowisk i przedsiębiorstw uzdrowiskowych w turystyce i w lecznictwie. Wyd. Proksenia, Kraków, 109–125.
• Jakubowski A., Bronisz U., 2017: Konkurencyjność pogranicza polsko-ukraińskiego na tle europejskim, [w:] A. Miszczuk (red.), Wyzwania rozwojowe pogranicza polsko-ukraińskiego. Wyd. Norbertinum, Lublin, 35–59.
• Jalinik M., 2010: Rozwój turystyki uzdrowiskowej w gminie Mielnik. Ekonomia i Zarządzanie, (2), 93–102.
• Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., 2011: Jastrzębie Zdrój. Od wsi uzdrowiskowej do miasta-blokowiska. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, (11), 255–267.
• Kasprzak K., 2016: Polskie uzdrowiska jako atrakcja dla turystyki kulturowej. Turystyka Kulturowa, (1), 131–156.
• Kita J., 2016: Zapomniane polskie uzdrowiska. Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź.
• Kozłowska-Szczęsna T., 2000: Stan badań klimatu i bioklimatu uzdrowisk polskich. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN, (16).
• Kruczek Z., Nowak A., 2014: Badanie ruchu turystycznego w uzdrowiskach ziemi kłodzkiej, [w:] A. Szromek (red.), Rola uzdrowisk i przedsiębiorstw uzdrowiskowych w turystyce i w lecznictwie. Wyd. Proksenia, Kraków, 95–108.
• Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020. Warszawa.
• Miszczuk A., 2013: Uwarunkowania peryferyjności regionu przygranicznego. Wyd. Norbertinum, Lublin.
• Niemiec W., Trzcińska H., 2011: Rozwój i znaczenie turystyki uzdrowiskowej w Polsce. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska, 58(2), 209–222.
• Pałka-Łebek E., Kudla N., 2017: Wykorzystanie lokalnych zasobów wsi w kształtowaniu markowych produktów turystycznych. Studium przypadku bałtowskiego kompleksu turystycznego. Studia Obszarów Wiejskich, (41), 129–144. https://doi.org/10.7163/SOW.47.8
• Partyka J., 2017: Historia i walory lecznicze uzdrowiska w Ojcowie, [w:] S. Bernat (red.), Krajobraz a zdrowie. Wyd. Polihymnia, Lublin, 87–97.
• Rapacz A., Gryszel P., Jaremen D.E., 2009: Innowacje w percepcji przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego i klientów uzdrowisk, [w:] Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich, Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP, Krynica Zdrój, 145–160.
• Rutyna H., 2014: Rezyliencja małego uzdrowiska. Przestrzeń i Forma, 22(2), 151–164.
• Sawicki B., 2016: Zarys historii uzdrowiska na Sławinku w Lublinie. Jedziemy do Wód w… (2), 51–60.
• Spielvogel I., Migała M., Spałek K., 2012: Opolskie uzdrowiska. Politechnika Opolska, Opole.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nałęczów. BUDPLAN Sp. z o.o., Warszawa 2012.
• Szromek A., 2013: Cechy atrakcyjności polskich uzdrowisk. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie, (64), 251–264.
• Szromek A.R., 2007: Perspektywy powstania uzdrowisk termalnych w Polsce. Turystyka i Rekreacja, (3), 56–61.
• Tucki A., Hadzik A., 2013: Analiza możliwości rozwoju turystyki zdrowotnej w województwie lubelskim w kontekście zidentyfikowanej inteligentnej specjalizacji regionu w dziedzinie usług medycznych i prozdrowotnych. UM WL, Lublin.
• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz.U. 2005, nr 167, poz. 1399 z późn. zm.).
• Wesołowska M., 2018: Wsie zanikające w Polsce. Stan, zmiany, modele rozwoju. Wyd. UMCS, Lublin.
• Zienkiewicz T., Gruszczyńska K., Zienkiewicz E., 2016: Możliwości rozwoju turystyki uzdrowiskowej w województwie lubelskim. Annales UMCS sectio B, 71(2), 139–152. https://doi.org/10.17951/b.2016.71.2.139
• Źródła internetowe
• http://www.mielnik.com.pl/mielnickie-wody-lecznicze
• https://zoomnatury.pl
• Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, 2018: Badanie na temat kształtowania krajobrazu i estetyki przestrzeni publicznych w gminach. https://www.nck.pl/badania/raporty/badanie-na-temat-ksztaltowania-krajobrazu-i-estetyki-przestrzeni-publicznych-w-gminach-
• ZWL, 2015: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego, Lublin, https://umwl.bip.lubelskie.pl/upload/pliki//2Zal.1_tekst_PZPWL.pdf

Identifiers

DOI

10.17951/b.2019.74.0.93-116