On Ethical Behaviour in Contemporary Education

• Authors: Małgorzata Karwatowska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dostrzegając dokonujące się współcześnie przeobrażenia społeczno-polityczno-obyczajowe, autorka prezentuje zmiany zachodzące w przestrzeni szkolnej. Wskazuje te zjawiska, które prowadzą do naruszania norm etyki mówienia, zarówno w sytuacjach oficjalnych, jak i nieoficjalnych (agresja werbalna i fizyczna). Analizuje i opisuje przejawy dyskryminacji, wyrażane nie tylko poprzez język, lecz także środkami parajęzykowymi, takimi jak modulacja czy siła głosu, oraz zachowaniami cielesnymi, np. gestami, minami, wyrazem oczu. Charakteryzuje ponadto „nowego” ucznia, „nowego” nauczyciela i tym samym „nowy” świat edukacji, postulując zastąpienie dotychczasowej opozycji ja – on czy my – oni, kategorią my, tzn. ja nauczyciel i moi uczniowie lub ja uczeń, moi koledzy i moi nauczyciele. Etykę komunikacji prezentuje jako podstawę budowania relacji międzyludzkich.

EN

In the context of the ongoing transformations of society, politics and manners, the author focuses on the changes observed at school. She points to the violation of speech ethics in formal and informal situations (verbal and physical aggression). She describes and analyses manifestations of linguistic and paralinguistic discrimination, such as volume and modulation of the voice, as well as bodily behavior: gestures, facial and eye expressions. An attempt is made at characterizing the “new” school pupil, the “new” teacher and postulating a “new” educational milieu in which the traditional oppositions I − he/she and we − they will be replaced by one category we meaning I-the teacher and my pupils or I-the pupil, my colleagues and teachers. The author considers communication ethics as a foundation for building interpersonal relations.

Keywords

PL

komunikacja; etyka mówienia; edukacja; uczeń; nauczyciel; agresja werbalna i fizyczna

EN

communication; speech ethics; education; pupil; teacher; verbal and physical aggression

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
• Year: 2020
• Issue: 5

Dates

published

2020

online

2020-12-31

Contributors

author

Małgorzata Karwatowska

References

• Adamczyk-Garbowska, M. (2018). Pochwała ślimaka, czyli paradoksy punktozy. Forum Akademickie, nr 2, 27–29.
• Bauman, Z. (2011). 44 listy ze świata płynnej nowoczesności. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bobula, S. Rodzice partnerami szkoły. Partnerstwo, czyli co? Pobrane z: www.npkontrola.pl/data/various/files/bobula.pdf [dostęp: 15.02.2018].
• Cegieła, A. (2014). Ku drugiemu człowiekowi. W: tejże, Słowa i ludzie. Wprowadzenie do etyki słowa (s. 47–66). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Cieśla, J. (2018). Przez dziurkę od klucza. Polityka, nr 17/18, 36–38.
• Cwalina, W. (2001). Generacja Y – ponury mit czy obiecująca rzeczywistość. W: T. Zasępa, R. Chmura (red.), Internet – fenomen społeczeństwa informacyjnego (s. 29–42). Częstochowa: Edycja Św. Pawła.
• Dobra szkoła. Reforma edukacji. Najważniejsze zmiany. Pytania i odpowiedzi. Pobrane z: http://zst.cieszyn.pl/ogloszenia/pdf/broszura_dobra_szkola.pdf [dostęp: 7.05.2019].
• Dziewiecki, M. (2003). Kultura ikoniczna a ewangelizacja. Pobrane z: https://opoka.org.pl/biblioteka/Z/ZM/kult_ikoniczn.html [dostęp: 7.05.2018].
• Gawlicz, K., Rudnicki, P., Starnowski, M. (red.). (2015). Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.
• Geisler, J., Kosmala, J., Nowak, K. (red.). (2000). Polska szkoła: nauczyciele – uczniowie. Studium relacji. Częstochowa–Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
• Goban-Klas, T. (2005). Cywilizacja medialna. Geneza, ewolucja, eksplozja. Warszawa: WSiP.
• Hausman, M. (1999). Generacja Y. Wprost, nr 20, 62–63.
• Hopfinger, A. (red.). (2005). Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Karbowniczek, J. (2016). Zasada partnerstwa edukacyjnego w edukacji wczesnoszkolnej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, nr 2(40), 71–84.
• Karoń, J. (2014). Za zamkniętymi drzwiami klasy szkolnej – przemoc werbalna w komunikacji nauczyciela z dziećmi. Problemy Wczesnej Edukacji, nr 4(27), 121–136.
• Karwatowska, M., Tymiakin, L. (2017). Zmiany w etosie polskiej szkoły. W: M. Karwatowska, L. Tymiakin (red.), Edukacja polonistyczna. Metamorfozy kontekstów i metod (s. 87–100). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Komendant-Brodowska, A. (2014). Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań. Pobrane z: http://eduentuzjasci.pl/images/stories/publikacje/ibe-analizy-01-2014-przemoc-szkolna-przeglad.pdf [dostęp: 10.02.2020].
• Kosek-Nita, B., Nawrot, A. (2002). Przemoc w szkole w relacjach nauczyciel – uczeń, uczeń – nauczyciel. Nauczyciel i Szkoła, nr 3–4(16–17), 346–359.
• Kowalikowa, J. (1995). Między kulturą języka a skutecznością komunikacyjną, czyli jak się mówi dzisiaj w szkole. W: W. Pisarek, H. Zgółkowa (red.), Kultura języka dziś (s. 225–232). Poznań: Kurpisz.
• Kozakiewicz, M. (1964). Niezbadane ścieżki wychowania. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Krawcewicz, S. (1979). Współczesne problemy zawodu nauczyciela. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Książek-Szczepanikowa, A. (1996). Ekranowy czytelnik – wyzwanie dla polonisty. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Kwiatkowska-Ratajczak, M. (2002). Metodyka konkretu. O wybranych problemach zawodowego kształcenia nauczycieli polonistów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Latoch-Zielińska, M., Morawska, I. (2016). Mentor, coach i tutor w szkole. Czy i dlaczego „zwykły” nauczyciel już nie wystarcza? Filoteknos, t. 6, 183–194.
• Litwic-Kamińska, K. (2011). Kultura obrazkowa w dydaktyce – szanse i zagrożenia. Forum Dydaktyczne: Przeszłość, Teraźniejszość, Przyszłość, nr 7–8, 177–188.
• Łopatkowa, M. (2006). Pedagogika serca w dobie globalizacji. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
• Maciąg, J. (2001). Komunikacja interpersonalna w relacji nauczyciel – uczeń. W: W. Kojs (red.), Procesy komunikacyjne w szkole. Wyznaczniki – tendencje – problemy (s. 105–114). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Majkowski, G. (2018). Outsiderzy. Współczesny dyskurs młodzieży z Ochotniczych Hufców Pracy. Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
• Milian, L. (1999). Podmiotowość jednostki jako zasada kształtowania systemu wychowawczego szkoły. W: R. Geisler (red.), Polska szkoła: system oświatowy w procesie przeobrażeń (s. 34–42). Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
• Mrozowski, A. (2001). Media masowe. Władza, rozrywka i biznes. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
• Potyrała, K. (2018). Dydaktyka w kształceniu nauczycieli. Forum Akademickie, nr 2, 40–43.
• Przemoc w polskiej szkole – jak naprawdę wygląda. (2018). Pobrane z: www.ibe.edu.pl/pl/kontakt/381-przemoc-w-polskiej-szkole-jak-naprawde-wyglada [dostęp: 19.03.2018].
• Rawłuszko, M. (2015). Dyskryminacja, przemoc i mowa nienawiści w społecznościach szkolnych – charakterystyka zjawiska oraz strategie przeciwdziałania na podstawie wywiadów z nauczycielami i nauczycielkami ze wsi oraz małych i średnich miast. W: K. Gawlicz, P. Rudnicki, M. Starnawski (red.), Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport badań (s. 131–194). Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.
• Rosół, A. (red.). (1997). Polska szkoła: między admiracją a odrzuceniem. Częstochowa–Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
• Rzeźnicka-Krupa, J. (2013). Inny i pedagogika: doświadczenie inności i relacja z Innym jako istotne kategorie nauk o wychowaniu. Studia Edukacyjne, nr 28, 31–45.
• Sartori, G. (2007). Homo videns. Telewizja i postmyślenie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Synowiec, H. (1997). Kultura języka nauczycieli w sytuacji lekcyjnej. W: T. Rittel, J. Ożdżyński (red.), Dyskurs edukacyjny (s. 225–232). Kraków: Edukacja.
• Szkudlarek, T. (2009). Media. Szkic z filozofii i pedagogiki dystansu. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Szostak, A. (2013). Czy etyka wspiera czy ogranicza naukę? W: A. Zabołotny (red.), Nauka – Etyka – Wiara 2013: NEW’13. Nauka – możliwości i ograniczenia. Konferencja Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki (s. 97–109). Warszawa: Chrześcijańskie Forum Pracowników Nauki.
• Śliwerski, B. (2016). Pedagogika serca w XXI wieku. W: E. Lewandowska-Tarasiuk, J. Łaszczyk, B. Śliwerski (red.), Pedagogika serca. Wychowanie emocjonalne w XXI wieku (s. 17–32). Warszawa: Difin.
• Śniegulska, A. (2002). Respektowanie podmiotowych praw wychowanków w działalności pogotowia opiekuńczego. W: M. Nowicka-Kozioł (red.), Prawo głosu i różnicy a podmiotowość (s. 119–139). Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
• Śnieżyński, M. (1995). Nauczanie wychowujące. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej.
• Tchorzewski, A.M. (red.). (1993). Problemy etyczno-deontyczne zawodu nauczycielskiego w okresie przemian ustrojowych w Polsce. (T. 1). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
• Wojtczuk, K. (1996). Zachowania językowe nauczycieli w sytuacji lekcji szkolnej. Siedlce: WSRP.
• Żydek-Bednarczuk, U., Zeler, B. (1996). Strategia i komunikacja w dyskursie edukacyjnym. W: T. Rittel (red.), Dyskurs edukacyjny (s. 17–30). Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.

Identifiers

DOI

10.17951/en.2020.5.69-81