PL
W artykule stawia się pytanie o polski kanon wartości z myślą o projektowanym (a częściowo już realizowanym) polskim słowniku aksjologicznym, a także słowniku wartości słowiańskich i europejskich. Trudność z ustalaniem kanonu wynika z tego, że jest on ujmowany nie tylko opisowo, ale i normatywnie, jako zespół pojęć, ale i postulatów, w związku z czym jest nieustannie kwestionowany. Zdaniem autorów, kanon aksjologiczny, czyli zespół ogólnie przyjętych norm etycznych, można rekonstruować w sposób jeszcze inny niż dotąd praktykowany, mianowicie metodą pogłębionych analiz semantycznych wybranych haseł. Właściwością pojęć aksjologicznych, takich jak: wolność, równość, demokracja jest ich silne „usieciowienie”, tj. powiązanie relacjami wzajemnych zależności. Konsekwencją tego faktu jest to, że szukając ich definiensów, relewantnych w ramach semantyki danego języka, dochodzi się nieuchronnie do pewnego zespołu wartości, funkcjonujących jako definiensy, i to one przybliżają nas do poszukiwanego jądra (aksjologicznego kanonu) danej kultury. Autorzy dowodzą tej tezy, analizują definicje (eksplikacje) takich pojęć, jak równość, demokracja, dom, ojczyzna, solidarność.
EN
The article inquires into the Polish canon of values in th context of the planned (and partially realized) Polish axiological dictionary and a dictionary of European values. The canon is difficult to establish because apart from a descriptive it has a normative dimen¬sion (it is a set of features but also postulates) and is therefore questioned continually. The authors claim that the axiological canon, i.e. a set of generally accepted ethical norms, can be reconstructed in a way that is different from previous practice, namely by in-depth semantic analysis of selected entries. Axiological concepts such as FREEDOM, EQUALITY, DEMOCRACY, are heavily networ¬ked. As a consequence, while searching for the defining words relevant in the semantics of a given language, one arrives as a certain set of values that fulfil this function and that help the analyst approach the core (the axiological canon) of the culture. This is illustra¬ted with analyses of equality, democracy, house/home, homeland, solidarity.