Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2019 | 31 |

Article title

Codzienny język mieszkańców Bydgoszczy zapisany w tekstach literackich

Content

Title variants

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Wyróżnikiem wielkich miast jest język, jakim posługują się na co dzień ich mieszkańcy, nazywany gwarą miejską. Cennym źródłem gwary bydgoskiej, choć nie stricte literackim, jest Pamiętnik gapia Zbigniewa Raszewskiego. Największy zapisany zasób leksyki bydgoskiej zawiera trylogia Jerzego SulimyKamińskiego pt. Most Królowej Jadwigi. Poza tym wymienić trzeba m.in. powieści: Obóz Wszystkich Świętych Tadeusza Nowakowskiego i Kamienny bruk Wiesława Rogowskiego. W gwarze bydgoskiej, obok zjawisk leksykalnych, występują nieliczne zjawiska fleksyjne i fonetyczne oraz konstrukcje składniowe typu mieć plus accusativus cum infinitivo oraz być x lat starym. Autor Mostu Królowej Jadwigi używa – jako tworzywa językowego – gwary bydgoskiej, znanej mu z rodzinnego domu, więc można uznać, że język, jakim posługują się bohaterowie i narrator tej powieści, to język autentycznych mieszkańców Bydgoszczy. Gwara bydgoska wykazuje wspólnotę cech z gwarą miejską Poznania. Wpływ na to mają: położenie obu miast (dialekt wielkopolski) i ich historia (germanizacja).
EN
On the map of territorial diversity of Polish, big cities are characterised by the language used by their inhabitants: the city dialects. A valuable quasi-literary source of Bydgoszcz city dialect is Zbigniew Raszewski’s Pamiętnik gapia [‘Onlooker’s diary’]. The richest inventory of Bydgoszcz lexical stock is Jerzy SulimaKamiński’s trilogy Most Królowej Jadwigi [‘Queen Jadwiga Bridge’]. Other important sources include the novels Obóz Wszystkich Świętych [‘All Saints’ Camp’] by Tadeusz Nowakowski and Kamienny bruk [‘Stone Paving’] by Wiesław Rogowski. In the Bygdoszcz city dialect, apart from lexical phenomena, one can also identify occasional inflectional and phonetic peculiarities, as well as syntactic constructions of the type ‘have’ + accusativus cum infinitivo or ‘be … years old’. The author of “Queen Jadwiga Bridge” uses – as a linguistic building stock – the city dialect that he knows from his home, so that one can assume that it faithfully represents the authentic language Bydgoszcz inhabitants. The Bydgoszcz dialect exhibits similarities with the Poznań dialect because of their locations (both lie within the boundaries of the Great Polish dialectal area) and a common history of Germanisation.

Year

Volume

31

Physical description

Dates

published
2019
online
2019-10-11

Contributors

References

  • Anusiewicz Janusz, Skawiński Jacek, 1996, Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa.
  • Biedowicz Janina, 1997, Gimnazjalistki z Kujawskiej, Bydgoszcz.
  • Buttler Danuta, Kurkowska Halina, Satkiewicz Halina, 1986, Kultura języka polskiego, t. 1, Warszawa.
  • Czeszewski Maciej, 2006, Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa.
  • Dyszak Andrzej Stanisław, 2002a, O gwarze bydgoskiej w „Moście Królowej Jadwigi”, „Kronika Bydgoska” XXIII, s. 251-263.
  • Dyszak Andrzej Stanisław, 2002b, Słownictwo gwary miejskiej mieszkańców Bydgoszczy, „Język Polski” LXXXII, s. 100--104.
  • Dyszak Andrzej Stanisław, 2015, Gwara miejska bydgoszczan, Bydgoszcz.
  • Encyklopedia języka polskiego, 1994, red. Stanisław Urbańczyk, Wrocław – Warszawa – Kraków.
  • Furdal Antoni, 1966, Podział polskich dialektów miejskich, „Rozprawy Komisji Językowej WTN” VI, Wrocław.
  • Furdal Antoni, 1977, Językoznawstwo otwarte, Opole.
  • Gajda Stanisław, 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa – Wrocław.
  • Handke Kwiryna, 1993, Terytorialne odmiany polszczyzny, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Wrocław, s. 191–211.
  • Klemensiewicz Zenon, 1961, O różnych odmianach współczesnej polszczyzny, [w:] tegoż, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Warszawa, s. 101-156.
  • Kurkowska Halina, 1981, Próba charakterystyki socjolingwistycznej współczesnego języka polskiego, [w:] Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. Halina Kurkowska, Warszawa, s. 7-46.
  • Kurkowska Halina, Skorupka Stanisław, 2001, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
  • Nowakowski Tadeusz, 1990, Obóz Wszystkich Świętych, Warszawa.
  • Nowakowski Tadeusz, 1993, Urzeczenie, Bydgoszcz.
  • Nowakowski Tadeusz, 1994, Szopa za jaśminami, Sztokholm.
  • Pisarek Walery, 1994, Zróżnicowanie języka narodowego, [hasło w:] Encyklopedia języka polskiego, red. Stanisław Urbańczyk, Wrocław – Warszawa – Kraków, s. 409–411.
  • Raszewski Zbigniew, 1994, Pamiętnik gapia. Bydgoszcz jaką pamiętam z lat 1930-1945, Bydgoszcz.
  • Rogowski Wiesław, 1966, Kamienny bruk, Poznań.
  • Sawicki Jerzy, 2008, Zagadkowy młyn, Gdańsk.
  • SJPD – Słownik języka polskiego, 1958–1969, red. Witold Doroszewski, t. 1–11, Warszawa.
  • SJPSz – Słownik języka polskiego, 1978–1981, red. Mieczysław Szymczak, t. 1–3, Warszawa.
  • Skubalanka Teresa, 1976, Założenia analizy stylistycznej, [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. Henryk Markiewicz, Janusz Sławiński, Kraków, s. 250-263.
  • SulimaKamiński Jerzy, 1986, Most Królowej Jadwigi, t. II, Bydgoszcz.
  • SulimaKamiński Jerzy, 1988a, Most Królowej Jadwigi, t. I, Bydgoszcz.
  • SulimaKamiński Jerzy, 1988b, Most Królowej Jadwigi, t. III, Bydgoszcz.
  • SulimaKamiński Jerzy, 2014, Most Królowej Jadwigi, t. I–III, Bydgoszcz.
  • Urbańczyk Stanisław, 1979, Rozwój języka narodowego. Pojęcie i terminologia, [w:] tegoż, Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław – Kraków – Gdańsk, s. 7-33.
  • USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, 2003, red. Stanisław Dubisz, t. 1–4, Warszawa.
  • Walczak Bogdan, 2004, Polszczyzna mówiona mieszkańców miast – opis pełny czy dyferencyjny?, [w:] Polszczyzna mówiona mieszkańców miast, red. Henryka Sędziak, Białystok, s. 25-31.
  • Wilkoń Aleksander, 2000, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.ojs-doi-10_17951_et_2019_31_277
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.